In De beeldhouwer zit de jonge kunstenaar David Smith in zak en as: zijn carrière begon succesvol, maar nu is hij vrijwel vergeten. Het lukt hem ook niet om zijn ideeën tot mooie sculpturen te maken. Dan krijgt hij van de Dood een aanbod: vanaf nu is hij in staat om alles wat hij kan bedenken met zijn blote handen te creëren. De prijs die hij hiervoor betaalt is dat hij nog maar 200 dagen te leven heeft. Omdat Smith bereid is te sterven voor zijn kunst, gaat hij dit duivelse pact aan. Het faustiaanse plot van De beeldhouwer klinkt bekend in de oren, maar stripmaker Scott McCloud (Boston, 1960) weet telkens met een nieuwe wending in het verhaal te komen die niet alleen verrast, maar ook niet gezocht aanvoelt. Zijn graphic novel is prachtig geschreven en getekend en maakte op deze lezer een diepe indruk. ‘In Davids geval gaat het na de afspraak met de Dood al snel de verkeerde kant op. David realiseert zich namelijk dat, nu er geen barrières tot succes meer zijn, hij nog steeds begrensd wordt door zijn eigen fantasie en zijn beperkte zelfkennis,’ vertelt McCloud. ‘Ik heb voor 200 dagen gekozen omdat ik het een mooi rond getal vind en omdat ik het veranderen van de seizoenen wilde laten zien. Ik hou niet echt van de zomer, daarom laat ik het verhaal in het najaar beginnen en in het voorjaar eindigen. Ik vind het mooi dat het verhaal eindigt met de dood. Sterven in het voorjaar heeft iets schrijnends.’
We spreken de stripmaker in Amsterdam, een van de vele haltes tijdens zijn promotietoer. Naast McCloud zit zijn vrouw Ivy. ‘Ik heb vijf jaar lang elf uur per dag zitten tekenen om deze strip te maken. Daardoor zag ik mijn vrouw en twee dochters iedere dag maar een paar uur. Om ons leven in balans te brengen, zijn we nu het boek af is bijna altijd samen,’ legt McCloud uit.
Modellen
Echtgenoot Ivy speelt in zekere zin ook een rol in de graphic novel, want zij vormt de inspiratie voor het personage Meg, waar hoofdpersoon David verliefd op wordt. Voor het eerst in zijn carrière gebruikte de stripmaker bestaande modellen voor de belangrijkste personages. Een vriend van hem stond model voor David. Het uiterlijk van de Dood, die in het verhaal de gestalte van Davids oom Harry aanneemt, is gebaseerd op Ivy’s vader. ‘Hij stierf vier dagen voordat het boek uitkwam, maar heeft het wel gezien. Het uiterlijk van de andere personages heb ik wel verzonnen. Weet je, ik ben geen Craig Thompson of Jillian Tamaki. Ik bezit niet hun talent om uit mijn hoofd volledig geloofwaardige mensfiguren te bedenken. Mijn personages waren nooit warm of levendig genoeg. Daarom helpt het me om naar een echt mens te kijken en naar model te tekenen. Natuurlijk
konden ze niet constant bij mijn tekentafel staan, dus heb ik foto’s en video’s van ze gemaakt. Met strips probeer je in één plaatje het juiste moment te vangen. Zo’n snapshot moet vaak een heel gebaar uitbeelden. De beste manier om dat moment te vinden is een video frame voor frame afspelen. Net als de fotoreeksen van bewegingen die Eadweard Muybridge eind negentiende eeuw maakte.’ Ivy toont op haar tablet het werk van Muybridge. McCloud: ‘Kijk, op veel foto’s lijkt een beweging niet op wat die moet voorstellen. Als je een loopbeweging in fasen kunt zien, valt op dat verschillende momenten er niet uitzien als lopen, maar bijvoorbeeld als een man die op één been staat.’
Theorieën
McCloud brak door in de Amerikaanse stripwereld met de vrolijke superheldenstrip Zot!, maar werd vooral bekend door drie standaardwerken in stripvorm over het beeldverhaal. In Understanding Comics (1993) vertelt hij hoe strips werken en over de geschiedenis van het medium, in Reinventing Comics (2000) doet hij twaalf voorstellen hoe het beeldverhaal zich in het digitale tijdperk kan ontwikkelen en in Making Comics (2006) toont hij hoe je strips maakt. Ook is McCloud de geestelijk vader van de 24 Hour Comic. ‘In 1990 maakte ik de eerste 24 Hour Comic. Een weddenschap met Steve Bissette die altijd heel traag was met tekenen van zijn strips, maar in winkels altijd snel schetsen maakte. Daarom daagde ik hem uit om in 24 uur een comic van 24 pagina’s te maken. In 2004 organiseerde een vriend van me de eerste 24 Hour Comics Day.’ Tegenwoordig komen op die dag jaarlijks over de hele wereld stripmakers samen om ieder een strip te maken.
Juist omdat McCloud vooral bekend is door zijn theorieën over strips, wilde hij weer een groot fictieverhaal maken. ‘Als ik De beeldhouwer niet had gemaakt, dan had iedereen naar mijn carrière gekeken en een gat gezien waar dit boek had moeten zitten. Die onbalans wilde ik corrigeren. Terwijl ik met het verhaal bezig was, begreep ik dat het weliswaar gaat over een personage dat graag herinnerd wil worden, maar dat het nog meer gaat over een personage dat doodsbang is om vergeten te worden. Dat is een verschil, want met die angst gaat David in tegen wat het is om mens te zijn, omdat we allemaal op een bepaald moment vergeten zullen worden. Zelfs als je Bach, Mozart of Shakespeare bent, zal op de een of andere manier alles wat je maakt op een gegeven moment vergeten zijn. Aan het einde van het verhaal kan David dit tot op zekere hoogte accepteren, maar hij blijft er ook tegen vechten. Dat vind ik erg mooi.’
Bijna-doodervaring
De dood is prominent aanwezig in het boek. Is de 54-jarige stripmaker veel met zijn eigen einde bezig? ‘We weten allemaal dat we een beperkt aantal dagen te leven hebben, alleen weten we niet hoeveel, al zou ik het niet erg vinden dat te weten. Stel dat ik nog maar honderd dagen te leven heb, dan zou ik daar heel sereen in zijn. Ik zou er het beste van maken en veel tijd met mijn vrouw Ivy doorbrengen. In 2010 ben ik bijna gestorven aan een hartkwaal. Met die bijna-doodervaring kwam de dood erg dichtbij. Mijn vader stierf toen ik 22 was. Van hem heb ik geleerd het leven op een fractale manier te zien. Je weet wel, die meetkundige figuren die zijn opgebouwd uit delen die min of meer gelijkvormig zijn met het figuur zelf. Als mijn leven over tien jaar eindigt, zie ik het als compleet waarbij ieder deel het geheel reflecteert.’