Filmmakers uit Syrië: Avo Kaprealian

Houses Without Doors is je debuutfilm. Daarvoor filmde je een jaar lang vanuit je huis in Aleppo. Hoe moeilijk was het om die film te maken? 
‘Het is een erg groot risico om te filmen in Syrië, ook al voor 2011. Toch zijn er in de loop der jaren veel initiatieven in de kunst ontstaan, want mensen zoeken naar manieren om zich te uiten. Ze willen een gevoel van vrijheid. Elke dictatuur zal willen voorkomen dat er kunst ontstaat. Zeker de camera is erg gevaarlijk omdat het dingen laat zien zoals ze zijn. 

Het was dan ook moeilijk om mijn film af te ronden. De film die ik maakte, pastte niet bij de politieke ideeën van veel organisaties. Het is moeilijk om een film niet snel een politiek instrument te laten worden, terwijl ik het dicht bij het dagelijkse leven wilde houden, bij het menselijke. Maar je ontkomt niet aan de politiek, want elk gebied van Aleppo, waar ik woonde toen ik de film opnam, was onder complete controle van het regime.’ 

 In Houses Without Doors film je het dagelijkse leven dat verandert. Op een gegeven moment zegt je vader in de film tegen je, terwijl je filmt: ‘stop met filmen, je brengt de hele familie in gevaar.’ Jij antwoordt met: ‘zie dit gewoon als een souvenir.’ Kunnen we je film als een souvenir zien?
‘We leefden een normaal leven in een abnormale situatie: de oorlog. Bommen, gevechtsvliegtuigen die overvliegen, mensen die vluchten of doodgaan. Alles was donker, je wist niet wat er het volgende moment zou gebeuren. Maar tegelijkertijd zagen we wel wat er op dát moment gebeurde. De ramp is nabij en je kunt niets doen en je weet niets zeker, behalve dat het einde erg slecht zal zijn. Dus van binnen dacht ik: alles wat ik nu film kan gezien worden als bewijs, als straks alles voor altijd is veranderd. Film kan dus inderdaad functioneren als een herinnering, als een souvenir.’

Sommige scènes in je films zijn onscherp. Waarom koos je ervoor om dat in de film te houden?
'Toen ik in Aleppo filmde, was ik eerst niet van plan om een film te maken. Ik was gewoon aan het filmen. Ik was bang en dacht aan de dood. Het was belangrijk voor mij om door een lens naar de wereld te kijken. Ik geloof erin dat de camera iets kan zien dat het blote oog niet kan zien. Als je het terugkijkt, krijg je meer gevoel voor tijd en voor verandering. Op elk moment kun je doodgaan, of naar de gevangenis of moet je vluchten. Om deze reden gebruikte ik kleine camera’s, soms met gebroken lenzen. Het leven is soms vaag en onscherp, daarom zie je dat ook in de documentaire.'

In Houses Without Doors gebruikte je fragmenten uit oude fictiefilms. Waarom heb je die keuze gemaakt?
'In 2011 werden alle video’s die ik had gemaakt afgepakt door de veiligheidsdiensten. In 2012 werd ik gearresteerd en toen ik daarna vrijgelaten werd, had ik het gevoel dat ik een gat in mijn geheugen had omdat ik al mijn video’s kwijt was. Mijn oplossing was om de gaten op te vullen met beelden uit filmklassiekers. Zo werd het toch weer een geheel en kon ik spelen met de dunne lijn tussen realiteit en fictie.'

Zie je Syrië nog als je thuis?
‘Natuurlijk zie ik Syrië nog wel als mijn thuis, zeker Aleppo. Maar ik voel me ook een Armeen die zijn land moest verlaten. Het is drie jaar geleden dat ik wegging uit Aleppo, en ik ben niet van plan om terug te gaan naar Syrië zolang het regime daar nog zit.’ 

Je films worden dit weekend vertoond in Nederland. Wat hoop je dat mensen uit je films zullen halen?
‘Ik hoop dat mensen de situatie zullen begrijpen, dat ze nieuwe vragen en nieuwe oplossingen bedenken voor een beter leven zonder haat, angst en oorlog. Ik hoop dat mensen snappen dat we allemaal op moeten staan en iets moeten doen. Er is nu verandering nodig.’

Syrian New Waves is te zien in EYE van donderdag 8 tot en met 10 september. Avo Kaprealian is te gast, samen met collega-filmmakers Ammar Al-Beik en Sara Fattahi.