Halverwege de jaren tachtig staan Alma Popeyus en Hein Schütz in Hilversum op de stoep. Een flink pak papier onder de arm. Ze hebben een script voor een driedelige tv-serie bij zich: hoe verschillende generaties van een familiebedrijf beton storten tijdens drie wereldoorlogen. Of ze daar bij de VPRO iets in zien. Een tikje naïef, geeft Popeyus achteraf toe. De VPRO gaf dan ook al snel te kennen dat het project nogal ambitieus was, maar vroeg hen vervolgens wel om ‘iets behapbaars’ te maken. Het leidde in 1988 tot de tv-film De tong van de wet. ‘Over ethische kwesties rond een kinderrechter’. Het betekende voor Schütz en Popeyus – die elkaar leerden kennen op de Brusselse Filmacademie – de opmaat voor een omvangrijke reeks scenario’s voor verschillende omroepen.
Daarin gaat het meestal over actuele ethische en politieke kwesties en maatschappelijke betrokkenheid. Zoals De enclave, rond de val van Srebrenica, of De maatschap, een serie die ze modelleerden naar advocatenfamilie Moszkowicz.
Ook de nieuwe Telefilm Gelukzoekers zit vol actuele issues. Zo komt de weerstand tegen azc’s voorbij, de ellende met de Groningse aardgaswinning en de ontvolking van het noorden. Dat doen ze het liefst: gevoelige thema's opzoeken, uitgebreid researchen en daar een verhaal op baseren, vertelt Popeyus. 'We hebben ooit een script geschreven op basis van een drieregelig krantenbericht. Daarin spant een jongen in Amerika een rechtszaak tegen zijn ouders aan, omdat die volgens hem konden weten dat ze hem met een zware erfelijke aandoening zouden opzadelen. Tja, wat moet je dáár nou van vinden? Zoiets is voor ons aanleiding om te gaan schrijven. Een kwestie waar je niet zo gauw een antwoord op hebt.'
Schütz: 'Nieuwsgierigheid is onze drijfveer. We hebben nooit het idee om de kijker uit te leggen hoe de wereld in elkaar zit.'
Met de Telefilm Gelukzoekers waagt het ervaren scenaristenduo Alma Popeyus en Hein Schütz zich voor het eerst aan een romcom. ‘Identificatie met de hoofdpersonen is essentieel, maar we willen niet te veel snot en slijm.’
'Notting Hill vonden we saai. Julia Roberts en Hugh Grant krijgen elkaar toch wel.'
Jouman Fattal als Faiza in Gelukzoekers
Contrasten
Aan een romcom, het thema van de nieuwe serie Telefilms, hadden ze zich niet eerder gewaagd. Ter voorbereiding keken ze in korte tijd zoveel mogelijk verschillende romcoms. Dat viel nog niet mee, bekent Schütz: 'We hebben flink zitten Netflixen en het smaakte vaak als een bord vla; heel zoet en het glijdt lekker naar binnen. Maar of je nou hebt gegeten?’
Popeyus: ‘We misten steeds de contrasten in de karakters. Notting Hill vonden we bijvoorbeeld saai. Julia Roberts en Hugh Grant krijgen elkaar toch wel. Dat zie je zo. Dan zaten we zowat tegen het scherm te schreeuwen: alsjeblieft, verras ons!’
Met de nieuwe Telefilm wilden ze het anders aanpakken. Identificatie met de hoofdpersonen is essentieel maar tegelijkertijd moet je om ze kunnen lachen, zegt Popeyus: ‘Daar heb je distantie voor nodig. Ze moeten stommiteiten begaan en er af en toe van langs krijgen. Als je je een-op-een in iemand verplaatst, krijg je te veel snot en slijm. De balans tussen inleven en uitlachen is delicaat. Een permanente loyaliteitskwestie, die je dan ook nog moet delen met de regisseur.’
Bij Gelukzoekers kozen ze ervoor om de twee hoofdpersonen extreem ver uit elkaar te plaatsen. Een Groningse twintiger die bij gebrek aan perspectief vastzit aan zijn werk bij een bioboer. Tegelijkertijd voelt hij zich verantwoordelijk voor zijn moeder, die haar huis geruïneerd ziet worden door de aardbevingen. Popeyus en Schütz komen daarmee op vertrouwd terrein. Ze wonen zelf in het Groningse risicogebied en ook hun eigen huis vertoont scheuren. ‘Veel buurtgenoten worstelen met een ingewikkeld dilemma. Hun leven wordt bepaald door scheuren in de muren. Wie te hard aan de bel trekt, loopt het risico dat-ie uit huis wordt gezet en loopt de premie mis. Doe je niks, dan krijg je helemaal geen compensatie.’
Halffabrikaat
Daartegenover staat een meisje uit een naburig azc waarin uitzetting aan de orde van de dag is. De situering op het Groningse platteland was een bewuste keuze, zegt Schütz: ‘Omdat we de provincie wilden neerzetten als wingewest. Dat het nu zo actueel is, hadden we tijdens het schrijven niet voorzien.’
Popeyus: ‘Vanuit die setting zijn we op zoek gegaan naar comedy in de tragiek en andersom. We zoeken de contrasten op en dat geeft spanning aan het verhaal. In de ene scène staat een vrijwilliger in het azc plastic ooievaars op te blazen, omdat er een baby is geboren. Het volgende moment wordt iemand zonder pardon uitgezet. Dat is onze Nederlandse houding: we trekken er een vriendelijk gezicht bij, maar flikkeren je wel net zo hard het land uit.’
Schütz: ‘Tegelijkertijd wilden we voorkomen dat het een keten van sketches zou worden. Er moest wel een stevig verhaal onder liggen.’
Ruim een jaar geleden legden ze de laatste hand aan het scenario. Dan is er nog lang geen film. Schütz: ‘Je weet dat je een halffabricaat levert. Het blijft altijd spannend wat regisseur, cast en editor ervan maken.’ Een paar weken voor de première kregen ze de link van de eindversie toegestuurd. ‘Toch altijd een moeilijk moment. Je probeert te kijken als toevallige toeschouwer.’
Maar over Gelukzoekers zijn ze enthousiast, zegt Popeyus: ‘Natuurlijk zijn er dialogen of passages die we missen. Dat heb je altijd. Maar Hanro [Smitsman, de regisseur, DS] heeft wel de toon getroffen die we bedoelden. Het is mooi gefilmd, met prachtige scènes en profil; dat werkt prima. Vooral hoofdrolspeler David Elsendoorn vonden we geweldig.’
‘Het snelle switchen tussen komische en schrijnende scènes pakt goed uit,’ vindt Schütz. ‘Je kan wel hopen dat het iets toevoegt aan het genre om meisjes in een azc ’s nachts van hun bed te laten lichten en dan in de volgende sequence met een grappige dialoog te komen. Maar dat weet je pas echt als je het ziet.’
Gelukzoekers wordt woensdag 28 februari om 20:30 uitgezonden op NPO 3