Ashgan El-Hamus over Lois Lane

Tijdens de research sprak El-Hamus tal van jeugdhulpverleners, maar die konden vanwege de privacyregels nauwelijks over hun praktijk vertellen. Terwijl de mensen om wie het haar te doen was doorgaans niet op een openhartig gesprek zitten te wachten. Gaandeweg kwam ze op het idee om zo dicht mogelijk bij de praktijk te blijven en met mensen te gaan filmen die uit eigen ervaring konden putten. ‘Het verhaal moet puur en oprecht overkomen en ik hoop dat dit gebeurt met hoofdrolspelers die voor een deel ook zichzelf spelen.’

Ze ging casten met moeders en kinderen die zelf in aanraking met Jeugdzorg waren gekomen. Dat betekende dat ze zou gaan draaien met acteurs zonder enige ervaring voor de camera. Daarom ging er een langdurige periode van repeteren vooraf aan de casting. Voor El-Hamus was het de kunst om haar acteurs zo puur mogelijk te laten spelen, terwijl ze tegelijkertijd in staat moesten zijn hun persoonlijke, emotionele verhaal op afstand te houden. Dat ging niet vanzelf. ‘Echt, we zijn door zulke weirde fases gegaan. Bij non-acteurs weet je dat er allerlei technische dingen zijn die ze niet beheersen. Na een paar erg goeie repetities dacht ik dat we helemaal rond waren, maar kort daarop was er een testdag om aan de camera te wennen en ging het juist superslecht. Gingen ze plotseling anders praten en op een andere manier lopen, alsof ze ineens wisten hoe dat moest, acteren. Terwijl ik ze juist had gecast om zichzelf te zijn. Opeens komt er dan een moment dat je heel erg gelooft wat iemand speelt. Diegene liet ik dan drie keer terugkomen en vervolgens belde ik met Mijke de Jong [bekroond regisseur van onder meer Bluebird, Tussenstand en Layla M., red.]. Zij heeft vaak met non-acteurs gewerkt en dan is het fijn om even te sparren. Mijke vertelde me dat je het nooit zeker weet, maar vooral op je eigen gevoel af moet gaan. Als jij hebt gezien dat het erin zit, dan ís dat volgens haar ook zo. Verder vond ze dat ik goed moest kijken of een acteur kwetsbaar durft te zijn. Dat is het moeilijkst.’

Reuten deelde bijvoorbeeld haar ervaringen over het proefverlof voor ouder en kind met El-Hamus. ‘Zij vertelde me dat juist die eerste periode het zwaarst is. Misstappen worden een ouder zwaar aangerekend, mogelijk raak je je kind definitief kwijt.’

Volgens El-Hamus raakt dit aan een algemeen probleem binnen de Jeugdzorg: het tekort aan personeel, waardoor geen zorg op maat kan worden geven. Om die reden zijn de voorwaarden voor omgang en bezoekregelingen uiterst strikt en is er nauwelijks ruimte om specifieke gevallen te bekijken en daar de begeleiding op af te stemmen. ‘Jammer genoeg worden veel mensen daar de dupe van.’

Een groot voordeel was dat haar twee hoofdrolspelers het van begin af aan uitstekend met elkaar konden vinden. ‘Thekla en Jamie begonnen al bij de eerste repetities grapjes met elkaar te maken. Dat inspireerde mij alleen maar omdat het gevaar van deze film is dat het snel te zwaar wordt. De humor die ik bij hen zag, in combinatie met liefde, was voor mij doorslaggevend. Kijk ik naar mezelf dan maak ik met de mensen van wie ik hou ook vaker grappen dan dat ik serieuze gesprekken met ze voer.’

Tijdens het draaien concentreerde El-Hamus zich op de relatie tussen de beide hoofdpersonen. Ze werd gesterkt in die keuze na een improvisatietake van dertien minuten. ‘Bij die scène gaf ik alleen de strekking van de dialoog en niet de letterlijke tekst. Zo ontstonden nieuwe elementen die ik interessant vond en dan vergaten ze de camera. Toen merkte ik dat de spanning vooral zat tussen de moeder en haar zoon, en dat je daar eigenlijk maar weinig plot voor nodig hebt.’

Op die manier vond El-Hamus een balans tussen improviseren, waarachtige scènes en de strekking van de film. Die draait om het dilemma van een moeder die van twee kanten onder druk wordt gezet: door Jeugdzorg en door haar zoon. ‘Ze moet zich aan die strakke regels houden en tegelijkertijd zo goed mogelijk voor de jongen zorgen. Dat ik die twee kanten zo sterk tegenover elkaar zet, is overduidelijk een fictie-ingreep.’

De twee acteurs zijn tijdens de draaidagen en daarna steeds dichter tot elkaar gekomen. ‘Jamie is zo’n beetje Thekla’s derde kind geworden. Hij slaapt daar twee keer per week. Zij let extra op hem. Hij heeft hele lieve ouders, maar voelt zich bij haar ook helemaal thuis. Waarschijnlijk is dat zo gegroeid omdat ik ze van begin af aan vertrouwen heb gegeven, terwijl ik niet uit hun wereld kom. Daardoor hadden ze elkaar hard nodig tijdens de opnames. Voor alle twee was het doodeng.’