Al ruim 50 jaar geldt Citizen Kane onder filmmakers en -critici als de beste film aller tijden. Maar waarom? Omdat Welles met zijn debuut de filmtaal lichtjaren vooruit hielp, zegt de een. Omdat al die connaisseurs ouwe lullen zijn met een belegen smaak, zegt de ander.
Waarom Kane? De prachtige dubbeldvd die werd uitgebracht door de Britse tak van Universal, komt natuurlijk niet om die, misschien wel onbeantwoordbare vraag heen. Deskundige James Beach zegt in het begeleidende boekje dat er vele redenen zijn waarom elke rechtgeaarde cineast Citizen Kane beschouwt als 'film making 101', en noemt er zelf een aantal op. 'De film is nog net zo fris, levendig, relevant en verschrikkelijk amusant als hij was tijdens zijn première in 1941. Welles smeedde alle filmtechnische vondsten van de voorafgaande decennia tot een geheel , en tilde ze naar een hoger niveau. Hij brak met conventies en creëerde er nieuwe voor in de plaats. Meer dan welke andere film ook maakte Citizen Kane de camera zo objectief, subjectief en alwetend als het de regisseur goeddunkte.'
Barry Norman, de bekendste bobo van de Britse filmkritiek, krijgt als presentator van de lange documentaire Anatomy of a Classic alle gelegenheid om uit te leggen waarom Citizen Kane volgens hem de beste film aller tijden is. Ondersteund door filmfragmenten en archiefmateriaal van Welles op leeftijd, gaat hij in op onder meer het screenplay, de art direction, het camerawerk, de muziek, de ontelbare special effects en de montage, ons er voortdurend op wijzend hoe briljant en innovatief de film op elk vlak is. De film, zo blijkt, geldt voor Norman vooral als een technisch wonder.
Gelukkig verlevendigt hij zijn betoog met achtergrondinformatie en anekdotes, daarbij veel aandacht bestedend aan Welles' bizarre carrière - cart blanche voor Citizen Kane terwijl hij nog nooit een film had gemaakt, daarna door heel Hollywood met de nek aangekeken - en diens slepende conflict met William Randolph Hearst, de mediamagnaat die voor het hoofdpersonage model stond.
De documentaire overlapt in zijn uitgebreidheid herhaaldelijk met het door historicus Ken Barnes verzorgde audiocommentaar, dat soms net iets dieper op de feiten ingaat en met z'n gedetailleerde analyse van de film goed voelbaar maakt hoe uniek en vindingrijk Citizen Kane was én is - wederom vooral in technisch opzicht. ' Citizen Kane', zegt Barnes, 'is op universiteiten en filmacademies nog steeds de meest besproken en bestudeerde film, en verplichte kost voor elke cineast in spe. Verdient 'ie al die aandacht? Jazeker. Kijk maar naar het scherm.'
Wie door alle hoge woorden geen zin meer heeft om de film te kijken, vindt op disc twee respijt bij een fotogallerij, een overzicht van alle uitgaven die Welles voor de film maakte en twee door hemzelf geregisseerde hoorspelen. Het ene is een ontroerende bewerking uit 1945 van Oscar Wilde's sprookje The Happy Prince, met Bing Crosby als de stenen prins en een muzikale begeleiding door Bernard Herrmann. Het andere is het beruchte radiohoorspel naar H.G. Wells' SF- roman The War of the Worlds, waarmee Welles in 1938 heel Amerika de straat op joeg, omdat iedereen door de documentaire stijl van het programma ging geloven dat er daadwerkelijk boosaardige marsmannetjes op aarde waren geland. De uitzending was niet zo gunstig voor Welles' publieke reputatie, maar werd niettemin zijn ticket naar Hollywood. En de rest is geschiedenis.
Beeld: 1.33:1 (academy ratio)
Geluid: Dolby Digital 1.0
Ondertiteling: Engels voor slechthorenden
Duur: 114 minuten (hoofdfilm)
Distributeur: Universal (import)