Eigenlijk zou je de Britse spionnenthriller Tinker Tailor Soldier Spy moeten zien zonder enige voorkennis. Je zou de roman van John le Carré, waarop hij gebaseerd is, niet moeten hebben gelezen, en de gelijknamige BBC-serie uit 1979 niet moeten hebben gezien. Anders ga je toch maar vergelijken.

Niet dat die vergelijkingen per se in het nadeel van deze nieuwe versie uitpakken, maar het leidt zo af van de vraag waar het werkelijk om gaat: Is Tinker Tailor Soldier Spy (zonder komma’s tussen de woorden) geslaagd als spionnenfilm, thriller en drama? Het antwoord daarop is ja, ja en ja.

De film speelt zich af in 1973. In de top van de Britse geheime dienst MI6 speelt een hooggeplaatste spion geheimen door aan de Sovjets. Control, de scheidende baas van MI6, kwam op vijf kandidaten. En het is aan geheim agent George Smiley, die zelf ook een van de verdachten is, te achterhalen wie van hen de verrader is.

In tegenstelling tot collega Bond trekt Smiley niet de hele wereld over op jacht naar zijn vijanden. Hij staat niet op ski’s, hangt niet aan een parachute of scheurt in een Aston Martin. Alle actie speelt zich af in Smiley’s hoofd. Hij zit op kantoor en denkt na. En desondanks, of misschien wel juist daardoor, is zijn aanwezigheid des te dreigender. Smiley’s stille kracht wordt nog eens versterkt door het feit dat hij de eerste twintig minuten van de film regelmatig in beeld is, maar geen stom woord zegt.

Het is een van de vele goede keuzes van de Zweedse regisseur Tomas Alfredson, die ook in het poëtische vampierdrama Let the Right One In (2008) al had bewezen meer van psychologische spanning te houden dan van lang uitgesponnen actiesequenties.

De hulp van Alfredson werd ingeroepen nadat een handvol Britse regisseurs hadden bedankt voor de eer. Zij durfden het niet op te nemen tegen de geest van Sir Alec Guinness, die in de zevendelige BBC-serie uit 1979 zoveel indruk had gemaakt als Smiley. Ook Le Carré was destijds onder de indruk, want de Smiley in de boeken die hij schreef ná de serie ging steeds meer lijken op Sir Alec.

Smiley wordt nu gespeeld door Gary Oldman. We gaan niet vergelijken, maar Oldman is een geïnspireerde keuze. Want de Oldman uit films als Dracula, True Romance en Léon is zo’n beetje het tegenovergestelde van Smiley. Uitbundig, opgefokt, en onberekenbaar. En door juist hem de rol van de cerebrale, in zich zelf opgesloten Smiley te laten spelen krijgt het personage automatisch iets dreigends. Ook al zegt ie zo goed als geen woord.