Het helpt wel als je iets over de maker weet. Dat is Jafar Panahi (The White Balloon, Offside), een van Irans bekendste regisseurs, die ondanks een werkverbod en dreigende gevangenisstraf na This is Not a Film (2011) en Closed Curtain ( 2013) nu met Taxi Teheran zijn derde clandestiene film aflevert. Hij won er de Gouden Beer mee in Berlijn, maar in eigen land wordt de film niet vertoond.
Taxi Teheran is een filmlange rit die symbool staat voor de staat van het land en de onvrijheid van de maker, die al rijdend en filmend de hem voorgeschreven grenzen uitdaagt en oprekt. Want ook al lijkt het aanvankelijk een documentaire film, Panahi nam van begin tot eind het stuur stevig in handen . Door twijfel te zaaien over wat hij laat zien, vraagt hij van de kijker een kritische houding. Panahi zit ondertussen vriendelijk glimlachend op de chauffeursstoel, als vanzelfsprekend klankbord en filosofisch leidsman die niet dicteert, maar terloops de juiste vragen opwerpt.
Onder de in- en uitstappende passagiers zijn onder anderen een lerares, een illegale dvd- handelaar, een oude buurman en een geschorste advocate. Aan de hand van alledaagse akkefietjes gaat het over grotere thema's als diefstal, straf, de achtergestelde positie van vrouwen, het omzeilen van regels, over bijgeloof, film, vrijheid en (over)leven. Met zijn kleine nichtje, die voor school een vertoonbare korte film moet maken, gaat het over sturen en zelfcensuur. Vergeefs probeert het meisje de onwelgevallige werkelijkheid van de straat te 'repareren ' voor haar film. Een kleine, op het dashboard gemonteerde camera registreert, Panahi stelt hem af en toe bij. Soms neemt iemand het over met een mobieltje of fototoestel, maar de camera blijft binnen de spijlen van de auto.
Vanwege de morele zoektocht is de film – die begint en eindigt met een dief – al wel Panahi's 'Misdaad en straf' genoemd. Het is een epische rit van bedrieglijke eenvoud, met een flinke dosis humor, waar veel liefde uitspreekt voor mensen en film.
In het openingsshot zie je een drukke kruising vanachter de voorruit van een auto. Voetgangers steken over, scooters trekken op, auto's stromen door, kortom: het leven trekt voorbij. Het shot duurt zo lang dat je je afvraagt of de wagen nog gaat rijden. Of staat hij misschien geparkeerd? Het is een treffende metafoor voor de situatie van de maker, die aan de kant is gezet door een werkverbod. Net als je begint te twijfelen of hij nog deelneemt, voegt hij in, om zijn eigen koers te kiezen door de straten.