In de films Dazed and Confused en Boyhood verwerkte regisseur Richard Linklater herinneringen aan zijn schooljaren. Nu is er Everybody Wants Some!!, waarin hij terugblikt op zijn studententijd.

Precies twintig jaar geleden ging ik studeren. Het eerste weekend op kamers staat me nog helder voor de geest. Ik herinner me nieuwe vriendschappen, luidruchtige feestjes, kroegbezoeken, katers, filmmarathons, burenruzies, verliefdheden.

Goed, bij nader inzien kan dat nooit allemaal in één weekend zijn gebeurd. Maar zo voelt het wel. Bij een terugblik op die jaren verdwijnt het overschot aan nietszeggende momenten en vormen de hoogtepunten één groot, samengebald avontuur.

Ik vermoed dat regisseur Richard Linklater het net zo ervaart. In zijn nieuwe film Everybody Wants Some!! (met twee uitroeptekens, naar een liedje van Van Halen) voert hij een eerstejaarsstudent op die in één weekend ongeveer vijf memorabele feesten bezoekt, een onenightstand beleeft, wordt ontgroend, ruzie maakt, vriendschappen sluit, talloze onzingesprekken voert en hevig verliefd wordt. En dat allemaal voordat hij ook maar één college heeft bezocht.

Onwaarschijnlijk? Misschien. Maar gevoelsmatig volstrekt overtuigend.

Literair
Een hele levensfase samengevat in één weekend, dat is typisch Richard Linklater. Bijna alle films van de Texaanse regisseur spelen zich af in zo’n strak afgebakende tijdspanne. In de komedie Dazed and Confused (1993) is dat bijvoorbeeld de laatste schooldag voor de zomervakantie, en in de trilogie Before Sunrise (1995), Before Sunset (2004) en Before Midnight (2013) steeds één dag uit het leven van hetzelfde verliefde stel. Zelfs Linklaters magnum opus Boyhood (2014), dat twaalf jaar beslaat, is opgebouwd uit korte, min of meer op zichzelf staande episoden.

Het is niet moeilijk te begrijpen waarom hij zo van deze aanpak houdt. Linklater droomde als scholier van een carrière als romanschrijver (of eigenlijk als honkbalspeler die buiten de sportseizoenen om romans zou schrijven) en hoewel het anders liep, hebben zijn films een duidelijke literaire kwaliteit. De scenario’s zitten vol autobiografische elementen, sfeer is belangrijker dan plot, de nadruk ligt op levensechte details en dialogen. Door in te zoomen op één dag of weekend, weet Linklater die kwaliteit te waarborgen en kan hij allerlei filmclichés omzeilen. Zo hoeven zijn hoofdpersonen geen grote ontwikkelingen mee te maken, hoeven zijn verhalen niet netjes afgerond te zijn – hoeft er überhaupt maar heel weinig te gebeuren.

© Paramount Pictures

Verloren momenten conserveren, daar is het de filmmaker vooral om te doen, zo legde hij ooit uit in The New Yorker: ‘Ik ben er altijd slecht in geweest om ergens echt aanwezig te zijn – een typisch schrijverseuvel, denk ik. Op deze manier heb ik daar vrede mee gesloten. Zo van: goed, ik leef dan wel niet “in het moment”, maar ik kan er wel op reflecteren, op zoek gaan naar de essentie ervan, en het zo alsnog ervaren.’

Everybody Wants Some!! is nadrukkelijk in die geest gemaakt. Noem het nostalgie voor gevorderden. Linklater omschrijft de film als een ‘spiritual sequel’ van zowel Dazed and Confused als Boyhood, omdat die twee films vol herinneringen aan zijn schooljaren zitten, en deze nieuwe dus aan zijn studententijd.

Verschillen zijn er wel, benadrukt hij in interviews: ‘De hoofdpersoon in Boyhood verbeeldt mijn zachtaardige kant, terwijl die in Everybody Wants Some!! meer de lollige, extraverte sporter is die ik destijds ook was.’

Voor liefhebbers van de bedachtzame toon van Boyhood is dat misschien goed om te weten. Sommige scènes uit Everybody Wants Some!! zouden niet hebben misstaan in een brallerige klucht als National Lampoon’s Animal House. Maar wat wil je ook: de film draait om een college-honkbalteam dat anno 1980 samenwoont in een groot studentenhuis. Naast de sport hebben de – extreem competitieve – jongens maar één doel: meiden scoren. Intussen doden ze de tijd met bier drinken, blowen, slap ouwehoeren en allerhande wedstrijdjes.

Frat boy-sfeertje
Hoe herkenbaar is het typisch Amerikaanse frat boy-sfeertje voor de gemiddelde Hollandse kijker? Ik kan uiteraard alleen voor mezelf spreken. Voor de volledigheid: in 1980 was ik één jaar oud, en ik geloof dat ik nog nooit vrijwillig op een sportveld heb gestaan. Niettemin plaatste de film me volledig terug in mijn eigen studententijd.

Volgens mij heeft dat alles te maken met die literaire aanpak van de regisseur, met zijn focus op een heel specifieke tijd en plaats. ‘Als ik één gave heb, is het dat ik heel gedetailleerd kan onthouden wat ik heb beleefd,’ analyseert Linklater zelf in The Seattle Times. Stukken dialoog, kleren, muziek, de aankleding van het studentenhuis: het vloeide allemaal rechtstreeks van zijn hoofd het scenario in. Blijkbaar wekt zo’n mate van authenticiteit herkenning op, zelfs als je dingen zelf heel anders hebt meegemaakt.

Een voorbeeld. Tegen het slot van de film wordt hoofdpersoon Jake (Blake Jenner) verliefd op een medestudente. Tijdens een romantische nacht drijven ze in een band op een riviertje en voeren een gesprek over studeren, honkbal en de mythe van Sisyphus. Ten slotte, als de zon al op is, brengt hij haar thuis.

Die nacht komt mij verdacht bekend voor. In mijn geval vond hij plaats op een balkon op zeven hoog, en met het meisje in kwestie heb ik geheid niet over sport of mythologie gepraat. Toch heb ik het voor mijn gevoel precies zo beleefd. Allemaal tijdens dat eindeloze eerste weekend op kamers.

Amerikaanse indiefilms in EYE

Wie nog meer films van Richard Linklater op het grote scherm wil zien (Slacker en Dazed and Confused om precies te zijn ) kan dit najaar terecht in Eye Amsterdam. Onder de noemer ‘Looking for America – De Verenigde Staten volgens onafhankelijke filmmakers’ wordt daar een uitgebreide selectie Amerikaanse indiefilms vertoond, varierend van publieksfavorieten en klassiekers tot het meest obscure werk. Het programma, dat loopt tot en met 21 december, is onderverdeeld in thema’s als ‘Kids’, ‘Slackers’, ‘Queer’ en ‘Black’, en omvat ook lezingen en optredens. Zie voor meer informatie eyefilm.nl/america

Meer over Everybody Wants Some!!

Meer over Richard Linklater