De eerste 'vrouwenfilm' van Jacques Audiard: Les Olympiades

'Als er al een thema in mijn films te ontdekken valt, dan is dat gemankeerde mannelijkheid. Mannelijkheid die ineenschrompelt en gecompenseerd wordt door geweld.’

Dat zei de Franse regisseur Jacques Audiard in 2015 tegen VPRO Cinema naar aanleiding van een reeks over regisseurs en hun doorbraakfilms.

We spraken toen met Audiard over diens veelgeprezen gevangenisfilm Un prophète uit 2012. Daarin volgen we de jonge Algerijn Malik, die van een Corsicaanse medegevangene de opdracht krijgt iemand te vermoorden als hij nog maar net in de bak zit.

Un prophète was de eerste film die Audiard – die daarvoor al vier films had gemaakt – samen met landgenoot Thomas Bidegain schreef. Er zouden nog drie films volgen. En wat voor films! De rouille et d’os, Dheepan en The Sisters Brothers. De eerste gaat over Ali, een ex-bokser en gescheiden vader die een relatie begint met Stéphanie, een orkatrainer die tijdens een show haar beide onderbenen verloor. In nummer twee komt een man uit Sri Lanka onder valse voorwendselen naar Frankrijk, waar hij het in de Parijse banlieues aan de stok krijgt met drugdealers. De laatste is een komische western over twee broers die Zusters heten en proberen met het gewelddadige gedrag van hun alcoholische vader om te gaan.

Het is een indrukwekkend kwartet dat het tweetal onder meer een Gouden Palm, Bafta, een handvol Césars en een Oscarnominatie opleverde, maar het zorgde er ook voor dat ze – ondanks de sterke vrouwenrollen in De rouille et d’os en Dheepan – het predicaat ‘makers van mannenfilms’ opgeplakt kregen door sommige criticasters.

Welnu, aan de samenwerking tussen Audiard en Bidegain is een einde gekomen en met Audiards negende film, Les Olympiades, is de bijna zeventigjarige regisseur een compleet nieuwe weg ingeslagen. Het is zijn eerste film waarin we vanuit het perspectief van een vrouw kijken. Of liever: van twee vrouwen. Émilie is een egocentrische Française van Chinese afkomst die niet weet wat ze wil. En Nora, een jonge vrouw uit de provincie, is onzeker over haar seksuele geaardheid. Beiden zijn terechtgekomen in Les Olympiades, een Parijse wijk in het dertiende arrondissement waar acht brutalistische torenflats staan die ruim honderd meter hoog zijn. Les Olympiades werd begin jaren zeventig van de vorige eeuw gebouwd en de wijk staat bekend om haar etnische diversiteit.

Dat laatste zien we ook terug in de film, zonder dat Audiard dit overigens benadrukt. Zo is Émilies nieuwe kamergenoot Camille zwart, maar dat is voor Émilie geen punt. Wel dat Camille een man is, in plaats van de vrouw die ze verwacht had.

Nora is op de vlucht na een onfrisse relatie met een van haar ooms en probeert in Parijs een nieuw leven te beginnen. Wanneer ze wordt aangezien voor onlinesekswerker Amber Sweet ziet het er in Parijs echter ook somber voor haar uit – totdat ze in contact komt met de echte Amber Sweet.

Les Olympiades is gebaseerd op een handjevol graphic novels van de Amerikaan Adrian Tomine, die daarin het leven in een grote stad – in zijn geval New York – onderzoekt. Waar jonge mensen wel verlangen naar intimiteit, maar tegelijkertijd zichzelf niet willen of durven bloot te geven.

Audiard verplaatste de handelingen naar Parijs en riep voor het scenario de hulp in van twee collega-regisseurs: Céline Sciamma (Portrait of a Lady on Fire) en Léa Mysius (Ava). Niet alleen omdat ze vrouw zijn, ook omdat ze veel jonger zijn dan Audiard, die vooral wilde weten hoe millennials praten. Of liever: hoe ze niet met elkaar praten. Want, zo liet Audiard in interviews weten, in dat opzicht verbaasden millennials hem nog het meest: hoe gemakkelijk ze met elkaar in bed duiken, maar hoe weinig ze met elkaar praten.

Voor Audiard is Les Olympiades dan ook het moderne antwoord op het klassieke Franse romantische drama Ma nuit chez Maud (1969) van Éric Rohmer. In een interview met de Belgische krant De Standaard zei de regisseur daarover: ‘In Ma nuit chez Maud praten een vrouw en een man een hele nacht over van alles en nog wat. Aan het eind is de aantrekkingskracht tussen hen zo gespannen als een elektriciteitsdraad. Maar uiteindelijk hebben ze geen seks. Logisch: alles is gezegd, ze hebben de liefde via woorden bedreven. Ik vroeg me af hoe dat er tegenwoordig aan toe zou gaan, nu we seks hebben voor we elkaar leren kennen. Welke woorden, welke rituelen, welke gebaren heeft de liefde vandaag?’

We zien het allemaal in Les Olympiades, dat uiteindelijk een heerlijk frisse, eigentijdse grotestadsfilm is geworden. En wie weet, misschien ook wel het begin van een meer feminien kwartet, na het kwartet ‘mannenfilms’ dat Audiard samen met Thomas Bidegain maakte.