Till: emotionele reconstructie die dicht bij de werkelijkheid blijft

In de zomer van 1955 wordt de veertienjarige tiener Emmett ‘BoBo’ Till op beestachtige wijze om het leven gebracht. Volgens buurtbewoners is hij ‘respectloos’ geweest naar een winkelbediende en heeft hij met haar ‘geflirt’.

Dat ‘geflirt’ bleek van een onthutsend onschuldige aard. De veertienjarige Emmett (Jalyn Hall) zou hebben gezegd dat de winkelbediende een filmster had kunnen zijn en haar speels nagefloten hebben bij het verlaten van de winkel. Maar dit is het Mississippi van de jaren vijftig, waar mensen van kleur voortdurend op hun tellen moeten passen. Zijn neefjes hebben hem al gewaarschuwd, maar Emmett is gewend aan het relatief veilige Chicago, waar hij woont met zijn moeder Mamie (Danielle Deadwyler) en zijn oma Alma (Whoopi Goldberg). Dat rassenhaat in Mississippi voelbaar is op elke straathoek kan hij zich simpelweg niet voorstellen.

Geen wonder dat Mamie overbezorgd was toen ze Emmett op de trein zette voor een zomers verblijf bij zijn familie. Ze had hem veel liever in de buurt gehouden, zodat ze zelf kon toezien op zijn veiligheid. Haar vrees dat er iets mis zal gaan, blijkt gegrond, want nog geen dag na Emmetts ‘geflirt’ staat er een woedende witte menigte voor de deur. Zijn familie kan niets meer voor hem doen: Emmett wordt op gruwelijke wijze gelyncht.

Na de dood van Emmett steekt een storm van protest op. De wereld reageert furieus op de moord, die een symbool wordt voor het weerzinwekkende raciale geweld in het Amerikaanse Zuiden, waar lynchen op dat moment nog niet eens strafbaar is. Geen wonder dat het niet lang duurt voor de burgerrechtenbeweging op de stoep staat bij Mamie om haar ervan te overtuigen dat deze moord óók iets in gang kan zetten. De rouwende Mamie ziet er aanvankelijk weinig in om het verlies van haar zoon aan te wenden voor een politieke strijd. Na verloop van tijd verandert ze echter van gedachten, zeker nadat het Amerikaanse rechtssysteem haar meermaals in de steek heeft gelaten.

De gruwelijke moord op Emmett wordt in Till vooral gebruikt als startpunt van het waargebeurde verhaal over een moeder die strijdt voor gerechtigheid. Mamie Till groeide uit tot een belangrijke kracht achter de Amerikaanse burgerrechtenbeweging en wordt nog altijd gezien als een van de belangrijkste stemmen in de strijd voor raciale gelijkheid. Regisseur Chinonye Chukwu (Clemency) koos er bewust voor om het verhaal van Mamie zo veel mogelijk centraal te stellen, vertelde ze eerder in een interview met Entertainment Weekly. ‘Ik wilde niet laten zien wat Emmett precies is aangedaan, omdat ik mezelf als zwarte vrouw niet wilde traumatiseren en het publiek ook niet. Voor mij is dit altijd een verhaal over Mamie geweest. Het is háár emotionele reis richting een activistisch bewustzijn.’

Hoewel het geweld zich in Till dus grotendeels buiten beeld afspeelt, toont Chukwu wel het zwaar toegetakelde lichaam van Emmett. Dit gebeurde in werkelijkheid ook, want Mamie besloot de kist van Emmett open te laten tijdens de begrafenis zodat de hele wereld kon zien wat haar zoon was aangedaan. Chukwu in Entertainment Weekly: ‘Het was belangrijk om Emmetts verminkte lichaam te laten zien, omdat dit aanschouwelijk maakt waar een wit-suprematistisch systeem toe leidt. De wereldwijde woede over zijn dood kwam vooral doordat mensen de daadwerkelijke gevolgen daarvan konden zien.’ De thematiek lag uiteraard behoorlijk gevoelig bij de cast en de crew en daarom was er dagelijks een therapeut aanwezig op de set. Chukwu: ‘Ik probeer acteurs altijd te beschermen, zeker als het kinderen zijn. Voor sommige scènes heb ik daarom maar één of twee takes opgenomen. Het welzijn van de acteurs woog veel zwaarder.’

Die zorgvuldige aanpak heeft goed uitgepakt, want Till is een gedegen, emotionele reconstructie die dicht bij de werkelijkheid blijft. Dat het zo goed werkt is ook te danken aan het geweldige acteerwerk van hoofdrolspeler Danielle Deadwyler, die op zijn minst een Oscarnominatie had verdiend. Eerder viel de actrice al positief op met bijrollen in de Netflixfilm The Harder They Fall en in de serie Station Eleven, maar hier bewijst ze dat ze ook met gemak een film kan dragen. Ze blinkt uit in het grote én in het kleine spel en haar aangrijpende slotmonoloog geeft Till een extra lading.

Ondanks de zware thematiek is de film niet alleen een mokerslag. Chukwu heeft ervoor gekozen om het verhaal op bepaalde momenten met een bescheiden dosis hoop te injecteren. Dat zien we vooral terug in de strijd van Mamie, die uiteindelijk uitgroeit tot een gevierd icoon van de burgerrechtenbeweging, maar ook het begin en het eind van Till geven voorzichtig blijk van optimisme en vreugde. Tegen Entertainment Weekly zei Chukwu: ‘Vreugde is voor mij een van de grootste vormen van verzet. Hoewel de geschiedenis zich nog steeds herhaalt en we nog altijd diep geworteld zijn in een wit-suprematistische, kapitalistische en patriarchale samenleving is vreugde voor mij als zwarte vrouw een van de grootste krachten. Geen enkele vorm van onderdrukking kan die vreugde verdrijven. Die manier van denken wilde ik meenemen in deze film: we weten dat er uiteindelijk niemand is aangeklaagd, maar het verhaal is veel groter. Dit is óók een verhaal van hoop, mogelijkheden en bewustwording.’