Een belangrijk deel van de kracht van topactrice Maggie Smith (1934-2024) was haar bijtende humor en die bijbehorende vernietigende blik. Zo kon ze met grote ogen en samengetrokken lippen een zin als ‘Heeft u geen marmelade?’ uitspreken alsof het een vers geschreven puntgedicht van Oscar Wilde was. Op zaterdag 28 december zendt de BBC een indrukwekkend portret van Smith uit, die – naast zeven Bafta’s en een Olivier Award in haar thuisland – twee Oscars, vier Emmy’s en een Tony in Amerika won.
Haar carrière overspande maar liefst zeven decennia. Haar eerste optredens waren 1952 op het toneel en haar laatste filmrol voor haar dood was nog maar een jaar geleden, toen ze schitterde in The Miracle Club (2023), over een groep Ierse arbeidersvrouwen die nog nooit hun woonplaats hebben verlaten en op bedevaart naar Lourdes in Frankrijk gaan.
Maggie vertolkte in zeven Harry Potter films de rol van de strenge professor Minerva McGonagall en werd een culticoon door haar rol als gravin Violet Crawley in Downton Abbey. Maar wat Smith betreft had dat niets met acteren te maken, zo vertelde ze aan het Londense ES Magazine: ‘Ik ben dankbaar voor de rollen, maar eigenlijk doe ik weinig anders dan reageren op anderen.’ Smith meende namelijk dat ze als actrice vooral tot haar recht komt in het theater. Hoogtepunt was haar rol als Desdemona in Shakespeares Othello. Maar vele jaren later onthulde ze aan The Guardian dat ze de rol ‘met veel ongemak speelde, en de hele tijd doodsbang was’. Dat was Smith ook: nooit verlegen op het podium, altijd verlegen erbuiten. Zo keek ze haar acteerprestaties nooit terug, en kwam niet opdagen om haar eerste Oscar in ontvangst te nemen. Een Brits vat vol tegenstrijdigheden, dus. Net zoals alle vrouwen die ze in haar uitzonderlijke acteercarrière portretteerde.