Na elke aflevering van Zomergasten wordt een film uitgezonden die is gekozen door de gast van die avond. Voor het 34e seizoen van het programma blikt VPRO Cinema wekelijks vooruit op de gekozen films, en sommen we de leukste wetenswaardigheden voor je op. Op 25 juli te zien: Das weisse Band van Michael Haneke.

De film in tien woorden
Mysterieuze gebeurtenissen teisteren een dorpje aan de vooravond van WO1.

Gekozen door
Zomergast Roxane van Iperen is schrijver en jurist. Haar boek ’t Hooge Nest won in 2019 de Opzij Literatuurprijs en werd genomineerd voor de NS Publieksprijs in 2020. Dit jaar schreef Van Iperen het Boekenweekessay, genaamd De genocidefax. De uitzending is op 25 juli vanaf 20.20uur op NPO 2.

Lees meer over de schrijver en haar Zomergastenavond op vprogids.nl.

Setverhalen
Een van de sterkste aspecten van Das weisse Band is de realistische verbeelding van een tijdperk. Een Noord-Duits dorpje in de maanden voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog komt zo overtuigend in beeld, dat het soms net lijkt of de film daadwerkelijk toen gedraaid is.

Met een maker als Michael Haneke aan het roer is dat niet gek. De Oostenrijkse regisseur staat bekend om zijn precisie. Hij laat niets over aan toeval, houdt niet van improvisatie en begint lang voor de filmopnames met uitgebreide voorbereidingen. Zo liet hij voor de rollen van de verschillende kinderen in de film maar liefst 7000 kinderen auditie doen. “Bij kinderen is het net als bij de loterij”, vertelt Haneke in een interview. “Het is alles of niets. Heeft het kind geen talent, dan lukt niets. Is het wel talentvol, dan krijg je een pure vorm van perfectie die je zelden ziet bij volwassenen. Daarom begonnen we extreem vroeg met zoeken, zodat ik niet door tijdsdruk zomaar iemand moest kiezen.”

Nauwkeurig zijn is zijn hoogste principe, aldus Haneke. Hij let dan ook graag op de kleinste details: hoofdrolspeler Christian Friedel moest bijvoorbeeld de kleding van zijn personage dragen, lang voordat de opnames zouden starten. Dan zou de kleding er minder nieuw en meer gekreukt uitzien in de film. En ook de figuranten werden nauwkeurig uitgezocht: Haneke liet er zo’n honderd overkomen vanuit Roemenië, omdat hij nergens anders mensen met ‘door weer en wind doorleefde boerengezichten’ kon vinden.

Quotes van de makers
Net als in zijn film Caché uit 2005, is Das weisse Band geen film waarin elke plotwending wordt toegelicht of elke vraag wordt beantwoord. 'Aan antwoorden hebben we vaak niets. Aan vragen vaak veel meer', zegt Haneke daarover. 'Ik probeer m’n films zo te construeren dat ze open zijn. Daarmee lok je de toeschouwer uit om mee te werken. Ik zie een film als een springschans. En de toeschouwer moet springen.' Over zijn werk zei hij ooit: 'Ik hoop dat al mijn films provocatief en obsceen zijn. Elk drama dat zichzelf serieus neemt, probeert algemeen aanvaarde meningen tegen te spreken.'

Prijzen
Das weisse Band was de eerste film waarvoor Haneke een Gouden Palm won in Cannes. Op het filmfestival aan de Côte d’Azur bleef het daar echter niet bij: de film won ook de prijs van de oecumenische jury en de FIPRESCI-award. Bij de European Film Awards was de film goed voor drie prijzen: Beste Film, Beste Regisseur en Beste Scenarist. Das weisse Band was ook succesvol in Amerika, waar het werd genomineerd voor de Oscar voor Beste Buitenlandse Film, en de Golden Globe won in dezelfde categorie. Cameraman Christian Berger werd door de Academy genomineerd voor Beste Cinematografie.

Buiten beeld
In 2012 maakte The Guardian-filmcriticus Benjamin Lee een parodie-account van Michael Haneke aan op Twitter. De pagina, waarop grappige tweets werden geplaatst over Haneke als kattenliefhebber en hij opschepte over zijn twee Gouden Palmen, werd zo populair dat Haneke er naar gevraagd werd in interviews. Hij was niet geïnteresseerd in de onzin die de pagina verspreidde, zo reageerde hij, en was verbaasd dat meer dan 25 duizend mensen de pagina volgden. In 2017 interviewde Lee Haneke over zijn film Happy End. Lee was bang dat Haneke boos zou worden als hij toe zou geven dat hij achter het Twitter-account zat, maar besloot dit toch te doen. Tot Lee’s verbazing reageerde Haneke erg positief: 'Ik moest er erg om lachen. Ik vond het heel slim.'

Meer over Das weisse Band en Michael Haneke