Ook in het derde seizoen van Orange Is the New Black deinzen de vrouwen van de Litchfield-gevangenis voor niets en niemand terug. Fier voorop gaat de zwarte, transgender actrice Laverne Cox.

'Op de set van Orange Is the New Black realiseerde ik mij dat ik gay ben.’ Televisiemaakster Lauren Morelli kon de impact van Orange Is the New Black niet beter verwoorden dan in haar eigen coming out. De razend populaire Netflix-serie over het wel en wee in een Amerikaanse vrouwengevangenis gaat in de essentie om zelfontdekking. Achter de tralies brokkelen alle maskers af.

Zo ook voor Morelli, net vijf maanden getrouwd met haar man, toen ze zich meldde voor haar eerste werkdag op de set in 2012. Daar waar de (seksuele) diversiteit van vrouwen geen vraagstuk maar een gegeven was, waar het werd geëtaleerd, aangemoedigd en gevierd, ontdekte de schrijfster dat ze zichzelf al die tijd had voorgelogen. Ze identificeerde zich met de biseksuele, net verloofde yuppie Piper en haar (ex-)vriendin Alex en schreef uiteindelijk zelfs de scène waarin ze elkaar de liefde verklaarden. ‘In Piper en Alex vond ik een spreekbuis voor mijn eigen begeertes en kreeg ik bovendien een glimp van hoe mijn toekomst er uit kon zien,’ schreef Morelli in een persoonlijk essay dat ze vorig jaar publiceerde op de website Identities.Mic. Ze scheidde van haar man en is inmiddels al weer een tijdje gelukkig met actrice Samira Wiley, bij de OItNB- fans beter bekend als de goedlachse Poussey. ‘Als ik nu in de schrijversruimte zit of op de set kom, heb ik niet meer het idee dat ik gevangen zittussen twee waarheden. Ik voel me hier thuis, want mijn eigen verhaal past in de verhalen die we hier vertellen: verhalen van mensen die zichzelf vinden, van moeilijke keuzes en uiteindelijk verlossing.’

© Netflix

Divers
Orange Is the New Black schuwt daarin niets. Geen vrouw die zich niet een beetje kan herkennen in een van de personages achter de tralies van Litchfield. Blank, zwart, Aziatisch, latina, dik, dun, jong, oud, gelovig, niet gelovig, heteroseksueel, ho-moseksueel en/of transgender; Orange Is the New Black kent de meeste diverse cast op televisie en zal zich daar ook geen moment voor verontschuldigen. Niet voor niets is het derde seizoen aangekondigd met de slagzinnen ‘No excuses, no apologies’. Dit zijn de vrouwen die – ook vanuit een gevangenis – aan de wereld laten zien wie ze zijn. Of je dat nu wel of niet bevalt. ‘Sorry, not sorry.’ Die mentaliteit dendert door buiten de show, waar de actrices inmiddels (en terecht) steeds meer aanzien genieten. Dan hebben we het niet over hoofdrolspeelster Taylor Schilling (Piper Chapman) –ijzersterk natuurlijk, maar aan het eind van de dag ook conventioneel mooi en blank. Nee, fier voorop gaat juist Laverne Cox. De zwarte, transgender actrice speelt Sophia Burset, een transvrouw die binnen de gevangenismuren geconfronteerd wordt met de nodige opmerkingen en institutionele onverschilligheid en daarbuiten ook nog met haar gezin, haar vrouw en haar tienerzoon, die nog altijd worstelen met haar keuze.
 
Pioniers
Een glansrol voor Cox, die tot drie jaar terug nog in de marge acteerde, veroordeeld tot de meest clichématige rollen (‘Ik heb zeven keer een sekswerker gespeeld,’ vertelde ze Variety, ‘maar ik heb wel geprobeerd ze elke keer verschillend te maken.’). Nu kan de boomlange schoonheid niet meer over straat zonder handtekeningen uit te delen (‘In het begin waren het vooral meisjes, nu zijn het heteromannen, homo ’s en elk ras dat je je kunt bedenken. Het is iedereen.’) en is ze een actief boegbeeld voor transgenders. Vorig jaar stond ze samen met Orange-bedenker Jenji Kohan op Time’s lijst van de honderd meest invloedrijke personen, onder het kopje ‘pioniers’. Daarnaast werd ze genomineerd voor een Emmy, de eerste transgender actrice die die eer ten deel viel. Het is een even hoopgevend als deprimerend wapenfeit, dat nog maar eens aangeeft hoe Cox en vrouwen zoals zij nog voor elke meter moeten vechten. ‘Het is moeilijk. Niet alleen trans zijn, maar ook vrouw zijn, zwart zijn,’ vertelde ze op de radio bij npr. ‘De entertainmentindustrie ziet in ons doorgaans geen geld of cast ons in heel beperkte rollen. Een van de mooie lessen die Orange Is the New Black ons leert, is dat je wel degelijk vrouwen van verschillende rassen, verschillende leeftijden en lichaamstypen kan laten zien en dat kijkers dat ook willen zien. Dat het publiek daar zelfs naar hunkert.’