Je leest dit artikel uit de VPRO Gids gratis op VPRO Cinema. Wil je meer lezen over oa documentaires, podcasts en boeken? Neem dan een digitaal abonnement.
Het achtdelige misdaaddrama The Serpent is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van Herman Knippenberg. Halverwege de jaren zeventig kwam deze Nederlandse diplomaat in Thailand op het spoor van seriemoordenaar Charles Sobhraj.
©
VPRO Gids
abonneer
cadeautje
De recensies waren matig nadat de eerste aflevering van The Serpent op nieuwjaarsdag in Groot-Brittannië door de BBC was uitgezonden. Goed geacteerd, maar onnodig verwarrend en niet boeiend genoeg, oordeelden de professionele critici. Zeker aangezien het de zoveelste dramaserie over een seriemoordenaar was.
Zes weken en acht afleveringen later was The Serpent een Britse tv-sensatie en met 31 miljoen kijkers op het streamingplatform van de BBC de meest bekeken titel sinds het immense succes van Normal People in 2020.
Was het een kwestie van smaak? Een verschil tussen kunst met een hoofdletter K en simpel vermaak? Het gebeurt natuurlijk vaker dat recensenten iets afschrijven wat vervolgens een enorme hit wordt. Maar in het geval van The Serpent, dat nu bij Netflix te zien is, heeft het niet zozeer met een kloof tussen critici en kijkers te maken, maar met de kwaliteit van de eerste aflevering, waar de meeste recensenten hun oordeel op hadden gebaseerd. Die aflevering is namelijk ook middelmatig. Niet goed, niet slecht, maar zo flauwtjes dat alles je redelijk onbewogen laat.
Maar wie ondanks dat zouteloze eerste hoofdstuk toch besluit door te zetten, zit aan het einde van aflevering 3 (meer gaf Netflix in Nederland niet vrij om te recenseren) op het puntje van z’n stoel. Geboeid, maar ook gegrepen door serie.
©
Netflix
Still uit The Serpent
Hippie Trail
The Serpent gaat over de notoire Aziatische seriemoordenaar Charles Sobhraj (ijzingwekkend gespeeld door Tahar Rahim), die tussen 1972 en 1976 minstens twaalf mensen vermoordt langs de zogenaamde Hippie Trail, voornamelijk jonge backpackers. Westerse reizigers met lang haar en een rugzak die het avontuur in Thailand zoeken, worden daar verleid door de op het eerste gezicht hartelijke en charmante Sobhraj – een man met geld, connecties en een onuitputtelijke voorraad drank en drugs, omringd door mooie mensen –, die hen uiteindelijk drogeert en vermoordt. De lichamen dumpt Sobhraj – in enkele gevallen nadat hij ze eerst heeft verbrand – vaak in zee of langs een landweggetje.
Sobhraj, zo blijkt uit de serie, weet lange tijd met zijn gruweldaden weg te komen, ook al is hij behoorlijk nonchalant in zijn doen en laten. Hij serveert zijn slachtoffers drankjes met vermalen pillen tijdens feestjes die hij en zijn partner Marie-Andrée Leclerc (Jenna Coleman) op hun binnenplaats geven, en voert ze daarna af met zijn opvallende witte autootje – het is nog ver voor de tijd dat er bewakingscamera’s op elke straathoek staan. Het lukt hem zelfs zo vaak uit handen van justitie te blijven, als een slang die telkens wegglipt, dat hij de bijnaam The Serpent krijgt. Dat Sobhraj uiteindelijk toch wordt gepakt, is voor een groot deel te danken aan de Nederlandse diplomaat Herman Knippenberg.
©
Netflix
Billy Howle en Ellie Bamber in The Serpent
Langharige schooiers
Knippenberg, die op dat moment begin dertig is en als junior diplomaat op de ambassade van Bangkok werkt, komt Sobhraj in 1976 op het spoor wanneer twee Nederlandse backpackers in Thailand zijn verdwenen. De zoektocht die hij met zijn vrouw Angela onderneemt, grotendeels zonder hulp van de lokale politie of zijn collega-diplomaten, staat centraal in The Serpent. Een serie, zo lezen we voorafgaand aan de afleveringen, die geïnspireerd is op ware gebeurtenissen.
Knippenberg, die inmiddels 76 jaar oud is en als adviseur betrokken was bij The Serpent, wordt gespeeld door acteur Billy Howle. De Brit weet Knippenbergs Engels knap het zo herkenbare Nederlandse accent mee te geven. Minder overtuigend daarentegen is zijn ‘Nederlands’, dat totaal onverstaanbaar is en klinkt alsof Howle voornamelijk een aantal harde g-klanken achter elkaar zet – ‘hoi’ wordt bij hem ‘goi’.
Geloofwaardiger is Knippenbergs intense frustratie als het hem duidelijk wordt dat werkelijk niemand iets om het lot van het Nederlandse stelletje geeft. Ook zijn eigen ambassadeur niet. ‘Het is geen zaak voor een diplomaat om achter langharige schooiers aan te jagen,’ zegt zijn baas, terwijl hij zich tegoed doet aan drankjes op de tennisclub. ‘Speel het maar door aan de Thaise politie als je je zo’n zorgen maakt.’
The Serpent is akelig herkenbaar voor iedereen die weleens met een rugzak door de wereld is getrokken.
Tijdsprongen
In The Serpent wordt voortdurend heen en weer gesprongen in de tijd, iets waar veel Britse recensenten terecht over vielen. Vrijwel elke scène begint met een onder in beeld een tijdsaanduiding – ‘een maand later’, ‘drie maanden geleden’, ‘een paar weken later’ – en dit werkt onnodig verwarrend. Ook omdat de sprongen in de tijd vaak voor zich spreken en de meeste kijkers hier inmiddels wel aan gewend zijn.
Na de eerste aflevering wordt echter duidelijk dat dit heen en weer springen soms een functie heeft. In aflevering 2 en 3 gaat het verhaal terug in de tijd om te laten zien hoe Sobhraj mensen om zich heen verzamelt, hen vasthoudt of zelfs medeplichtig maakt aan de moorden, waardoor The Serpenteen extra laag krijgt die in de eerste aflevering ontbreekt. Zo is het bijvoorbeeld erg naar om te zien hoe Sobhraj de onzekere Marie-Andrée Leclerc inpalmt om haar vervolgens te manipuleren – aanvankelijk kijkt ze alleen weg wanneer hij mensen aan hun eettafel vergiftigt, maar later helpt ze hem –, vooral omdat Leclerc in de eerste aflevering net zo kil overkomt als Sobhraj.
©
Netflix / netflix
Jenna Coleman en Tahar Rahim in The Serpent
Dat Sobhraj het juist heeft voorzien op westerse backpackers, van wie hij een intense afkeer heeft, maakt The Serpent ook akelig herkenbaar voor iedereen die weleens met een rugzak door de wereld is getrokken. Zo uitzonderlijk is het tenslotte niet om een wildvreemde tegen te komen die je een vers drankje aanbiedt, je uitnodigt voor een feestje of je zelfs onderdak aanbiedt. Dat er in de jaren na de Vietnamoorlog ook nog eens heel veel dolende zielen zijn in die delen van Azië, maakt het een extra aantrekkelijke jachtgrond voor Sobhraj.
‘Hij zag het als je eenzaam of verloren was. Dat is waar hij naar zocht in mensen. Ook al had je het zelf niet eens door, hij zag het.’ Zo verklaart Sobhrajs buurvrouw in The Serpent het geheim van zijn aantrekkingskracht. ‘En hij fixte het. Het was alsof de zon op je scheen.’
Totdat er vermalen pilletjes in je drankje bleken te zitten.