Genius: Aretha schetst levendig en muzikaal portret van de Queen of Soul

Genius: Aretha begint zoals series en films over muzikale grootheden vaker van start gaan: op het podium. Het is 1967 en in Chicago zingt Aretha Franklin (Cynthia Erivo) in een zilveren glitterjurk voor een uitgelaten publiek een van haar grootste hits, ‘Chain of Fools’. Een glimmende tiara prijkt op haar hoofd, want Franklin is net tot Queen of Soul gekroond.

Na het optreden, het grote boeket bloemen nog in haar hand, wordt ze ondervraagd door de ongeduldige pers. Met een onwrikbare glimlach op haar gezicht beantwoordt Franklin vriendelijk al hun vragen, ook al lijken deze met iedere journalist impertinenter te worden. 

Journalist 1: ‘U bent net Queen of Soul geworden, hoe voelt dat?’

Franklin: ‘Als een sprookje.’

Journalist 2: ‘Zitten uw kinderen in de zaal?’

Franklin: ‘Het is ver na hun bedtijd.’

Journalist 3: ‘Het zijn jonge kinderen. Was u op hun leeftijd niet al moeder?’

Franklin: ‘Daarom liggen ze in bed.’

Journalist 4: ‘Uw zussen zingen in het achtergrondkoor. Gaat u dat ooit ook bij hen doen?’

Franklin: ‘We zijn familie en zullen elkaar altijd ondersteunen.’

Journalist 5: ‘U heeft zowel uw vader als uw man aan uw zijde, wie is de baas?’

Franklin: ‘Ik denk dat jullie allemaal iets te vaak roddelbladen hebben gelezen.’

Het is een mooi voorproefje van wat er komen gaat in het acht afleveringen tellende Genius: Aretha van National Geographic. Het is het derde seizoen van de serie, waarin eerder al Albert Einstein en Pablo Picasso werden geportretteerd. Aretha Franklin was niet alleen Queen of Soul – haar carrière bestreek meerdere decennia en leverde haar achttien Grammy’s op –, ze was ook een legende die de presidentiële Medal of Freedom kreeg en twintig nummer 1-hits scoorde. Ze was de eerste vrouwelijke artiest ooit die in de Rock and Roll Hall of Fame werd opgenomen en ze was daarnaast een vrouw die twee kinderen kreeg vóór haar vijftiende, een lastige, vooral competitieve relatie met haar zus had en meerdere manipulatieve, bezitterige mannen in haar leven moest tolereren.

Althans, als we ‘de roddelbladen’ moeten geloven, want Franklin was zo terughoudend mogelijk over haar privéleven. Zo erg zelfs dat David Ritz, de schrijver met wie ze in 1999 haar autobiografie From These Roots schreef, zich jaren later uit pure frustratie genoodzaakt zag een eigen boek over het leven van Franklin te schrijven. Ritz’ Respect stond vol met de minder glamoureuze details uit Franklins leven, zaken die de zangers zelf nauwlettend uit haar officiële autobiografie had geweerd. Franklin was dan ook niet blij met Ritz’ initiatief en liet na publicatie weten Respect een ‘very trashy book’ te vinden.

Toch heeft showrunner Suzan-Lori Parks, die eerder de Pulitzer Prize voor drama mocht ontvangen voor haar toneelstuk Topdog/Underdog (2001), rijkelijk geput uit Respect. Al in de eerste aflevering wordt duidelijk hoe jaloers, onzeker en gewelddadig haar eerste echtgenoot, Ted White (Malcom Barrett), was. Een man die ze als piepjong meisje had ontmoet op een feestje van haar vader, predikant C.L. Franklin. Wanneer Franklin in januari van 1967 een lastige eerste opnamedag in de Fame Studios in het plaatsje Muscle Shoals, Alabama naar haar hand weet te zetten – een moment waarop de genialiteit uit de titel geloofwaardig tot leven wordt gebracht door Tony Award-winnaar Erivo achter de piano – en ze daarmee het respect van de ingehuurde studiomuzikanten verdient, wordt White zo jaloers dat hij ruzie krijgt met een van de trompettisten. Een incident dat Franklins belangrijke opnamen voortijdig beëindigt.

En ook Franklins vader, met veel energie gespeeld door Courtney B. Vance, wordt in de serie niet mooier neergezet dan hij was. Een dominee en mensenrechtenactivist die, zo wordt snel duidelijk, net zo veel van zijn zaterdagavonden houdt als van de zondagochtenden in zijn kerk. In flashbacks naar haar jeugd zien we hoe een nog jonge Franklin (overtuigend gespeeld door nieuwkomer Shaian Jordan) de eerste stappen van haar zangcarrière zet tijdens haar vaders kerkdiensten – maar ook op de feestjes thuis waar ze, in pyjama, door hem wordt aangemoedigd zijn gasten te laten horen hoe groot haar talent is. Pijnlijker is het wanneer ze lijdzaam moet toezien hoe de gerespecteerde predikant zijn vaste vriendinnen, vrouwen die kleine Re als moederfiguur en voorbeeld ziet, keer op keer bedriegt. Net zoals hij bij haar moeder deed toen ze nog leefde.