Mannen met tientallen echtgenotes, jonge meisjes die huilend naar het altaar worden gesleurd, moeders die wreed van hun kinderen worden gescheiden, en een profeet die de wind er zelfs vanuit de gevangenis goed onder weet te houden; geen wonder dat Netflix een kolossale zomerhit te pakken heeft met documentaireserie Keep Sweet: Pray and Obey.

In vier afleveringen vertelt regisseur Rachel Dretzin, die eerder Who Killed Malcolm X? en Far From The Tree maakte, het spectaculaire verhaal van Warren Jeffs en de Fundamentalist Church of Jesus Christ of Latter-Day Saints. De FLDS, zoals dit volslagen krankzinnige kerkgenootschap kortweg heet, is al jaren een dankbaar onderwerp voor series, films, boeken en podcasts. Dretzin is dus bepaald niet de eerste die brood zag in het verhaal van deze kerk, waarin polygamie het belangrijkste geloofsartikel lijkt te zijn.

Het valt niet mee in kort bestek te schetsen waar de FLDS in religieus opzicht precies voor staat, maar het is een fundamentalistische afsplitsing van de Mormoonse kerk. De moederkerk zwoer polygamie in 1890 officieel af, waarna er een leider opstond die door God zelf kreeg ingefluisterd dat een echte vent alleen toegang tot het paradijs kreeg wanneer hij minimaal drie vrouwen had. Dat was niet aan dovemansoren gericht, en zo kon het gebeuren dat ruim honderd jaar later een zekere Rulon Jeffs bij zijn dood niet minder dan 65 weduwes achterliet.

Rulon was destijds de Profeet, Gods plaatsvervanger op aarde, en hij had altijd glashard beweerd dat hij onsterfelijk was. Toen dat in 2002 tot ontsteltenis van zijn volgelingen toch niet het geval bleek, wierp een van zijn naar schatting 33 zonen zich op als de nieuwe leidsman. Warren Jeffs zou zijn vader in alle opzichten naar de fundamentalistische kroon steken.

© Netflix

Kindbruidjes

In het eerste deel van Keep Sweet: Pray and Obey zien we hoe de mantra van de oude Rulon er bij zijn volgelingen in wordt geramd: Keep sweet, no matter what. Wees lief. Altijd. Anders word je uit de familie verstoten en ben je overgeleverd aan de duivel. Dat verklaart deels waarom de vrouwen en meisjes die in deze constructie de grote verliezers waren, zich zo gedwee schikten in hun lot. Als makke schapen lieten ze zich naar de slachtbank van het gedwongen huwelijk leiden. Op een enkeling na.

Rebecca, Elissa, Ruby, Charlene, Alicia en Lola, die uiteindelijk wel in opstand kwamen, vormen de ruggengraat van de serie. Ze leggen uit hoe hun leven werd bestierd door eerst Rulon en later Warren Jeffs. Die bepaalden hun kleding (pastelkleurige prairiejurken), hun haardracht (complexe vlechtwerken) en het moment waarop ze rijp waren voor het huwelijk. Profeet Rulon liet zich op z’n 85ste nog in de echt verbinden met Rebecca, zijn verse negentienjarige bruid.

Haar getuigenis is niet het enige weerzinwekkende verhaal dat je zult horen, want er waren ook meisjes die op hun veertiende al aan de beurt waren. Met dank aan Warren Jeffs, die het nog veel bonter maakte dan zijn vader. Warren had nu vermoedelijk nog lekker in zijn Texaanse tempel tussen zijn 78 echtgenotes gezeten, als een aantal door hem uitgehuwelijkte vrouwen hem niet uiteindelijk ten val had gebracht.

© Netflix

Homevideo’s

Dretzin heeft haar documentaire knap in elkaar geknutseld. Ze wist veel voormalige FLDS-leden voor de camera te krijgen, evenals andere belangrijke spelers, zoals de journalist, de privédetective, de sheriff en de aanklager die er samen voor zorgden dat Warren Jeffs werd veroordeeld.

Er zijn ook wel wat kanttekeningen bij de serie te maken. Hoe zit het bijvoorbeeld met al dat unieke beeldmateriaal van deze gesloten sekte? Werden er werkelijk zoveel homevideo’s gemaakt door de FLDS-leden, die immers niet eens televisie mochten kijken? Nee, natuurlijk niet. Sommige beelden zijn authentiek, maar andere scènes werden nagespeeld door acteurs en daarna kunstmatig verouderd zodat het lijkt of hier sprake was van FLDS-huisvlijt. Dat is zo goed gedaan dat het in eerste instantie niet opvalt. Totdat je je realiseert dat veel situaties natuurlijk nooit met een camera zullen zijn vastgelegd. Op de aftiteling (die de gemiddelde Netflixkijker nooit te zien krijgt) is te zien dat er sprake is van ‘recreations’. Dat is toch vrij cruciale informatie. De argeloze kijker kan zomaar denken dat alle getoonde beelden werkelijk uit het FLDS-archief komen.

Er ontbreekt ook enige context over de praktische consequenties van deze extreme veelwijverij. Als een select aantal mannen zoveel vrouwen trouwt, wat gebeurt er dan met de jongemannen die buiten het huwelijksbootje vallen? Die werden er op grote schaal uitgeschopt, zo wordt kort vermeld. Maar daarmee verloor de sekte ook een substantieel deel van haar gratis arbeidskrachten, die hard nodig waren om de FLDS-economie draaiende te houden. Op zeker moment horen we dat Warren er per week 300.000 dollar doorheen joeg. Waar haalden ze dergelijke bedragen vandaan terwijl de uitverkoren mannen hun tientallen vrouwen en kinderen ook nog moesten onderhouden?

Rachel Dretzin koos ervoor zich te beperken tot het verhaal over de kindbruiden, waarmee ze moeiteloos vier afleveringen kon vullen. Dat ze daarbij in een aflevering een foto van Warren Jeffs met Photoshop voorzag van slangenoogjes om het verhaal kracht bij te zetten, was niet nodig geweest. Ook zonder zulke goedkope visuele trucjes is Keep Sweet: Pray and Obey shockerend genoeg.

Wie na het zien van deze serie (nog) meer wil weten over de FLDS verwijzen we graag naar de voortreffelijke podcast Unfinished: Short Creek, waarin deels dezelfde mensen aan het woord komen. De beelden van dansende meisjes in pastelkleurige jurkjes ontbreken, maar dat wordt ruimschoots gecompenseerd door zeer gedegen research en een verfrissend gebrek aan sensatiezucht van de makers.

Keep Sweet: Pray and Obey is te zien op Netflix

Meer series op Netflix

Meer over Keep Sweet: Pray and Obey