Liveblog: filmfestival van Venetië 2019

Zojuist zijn in het festivalpaleis in Venetië de prijzen van de 76ste editie uitgereikt. Lees er alles over via onderstaande link.

Gerhard Busch:
Gisteren laatste interviews, vandaag terugvliegen. Het 76ste filmfestival zit er voor mij zo’n beetje op. Tijd dus voor een terugblik. 

Venetië weet al jaren grote, kunstzinnige films uit Amerika én de beste arthouse uit de rest van de wereld aan te trekken. Dat is ook dit jaar weer gelukt. Joker, The King en Ad Astra hebben (voor mij ook in die volgorde) indruk gemaakt en doen morgen hier, of anders later tijdens de Oscars, weer mee om de prijzen. 

Wie ook goede kans maakt op de Gouden Leeuw is de Australische Shannon Murphy, met het eigenzinnige en hartverscheurende drama Babyteeth. Het is haar van harte gegund. Niet omdat ze een van de in totaal twee vrouwelijke regisseurs in competitie is hier, maar omdat het een van de beste films op het festival is. Verder was ik onder de indruk van Ema, de nieuwe film van de Chileense regisseur Pablo Larraín. En van het bejubelde én verguisde The Painted Bird van de Tsjech Václav Marhoul. 

Tijdloze meesterwerken, zoals eerder Birdman en Roma, zaten er voor mij deze editie niet tussen. Maar ik heb niet alles kunnen zien, dus wie weet wat voor moois ik gemist heb. 

Vooral dat laatste is waarom ik benieuwd ben naar wie de jury morgen allemaal naar voren gaat roepen. Zodat ik weet welke films ik nog moet inhalen.

Wat mij betreft worden de prijzen als volgt verdeeld: beste film Babyteeth, beste actrice Mariana Di Girolamo (Ema), beste acteur Joaquin Phoenix (Joker) en beste regisseur Václav Marhoul (The Painted Bird).

Jelle Schot:
Venetië 2019 was voor mij een festival van veel goede films, een paar teleurstellingen en één meesterwerk.

Om maar met die laatste te beginnen: mijn absolute hoogtepunt kwam al op dag twee van het festival, in de vorm van Noah Baumbachs Marriage Story. Eerder werk van Baumbach heeft voor mij altijd iets afstandelijks gehad: heel vermakelijk, maar nooit meer dan dat. Echtscheidingsdrama Marriage Story, met prachtige en intense hoofdrollen van Scarlett Johansson en Adam Driver, is van een heel ander niveau: een film die ontroert, vol levenslessen zit én je met plaatsvervangend liefdesverdriet de zaal uitstuurt. Al meer dan een week denk ik er nog dagelijks aan. En ik kan niet wachten om de film later dit jaar nog een keer te zien (vanaf 6 december op Netflix).

Geen van de andere titels, zowel in de hoofdcompetitie als daarbuiten, kwam voor mij in de buurt van Marriage Story. Maar ik heb genoeg moois gezien: Saturday Fiction was een weergaloos gefilmde spionagethriller met Gong Li, Tim Robbins maakte met 45 Seconds of Laughter een inspirerende en hartverwarmende documentaire over acterende gevangenen, Joaquin Phoenix was fantastisch als eenzame clown in Joker en ook (het grotendeels verguisde) American Skin maakte veel indruk.

Een fors deel van de competitiefilms heb ik overigens nog niet gezien: omdat collega Gerhard er al heen ging, of omdat ik verslag deed van de persconferenties. Maar wat mij betreft worden de prijzen zaterdagavond als volgt verdeeld: beste film Marriage Story, beste actrice Scarlett Johansson (Marriage Story), beste acteur Joaquin Phoenix (Joker), beste regie Lou Ye (Saturday Fiction).

Naast tientallen (korte en lange) films draaien in Venetië dit jaar ook twee series: The New Pope en ZeroZeroZero. Van het vervolg op HBO-serie The Young Pope kon pers en publiek eerder deze week al twee afleveringen zien. Vreemd genoeg zowel de eerste als de zevende, waarbij voorafgaand aan de zevende aflevering een lange terugblik werd getoond. Zelf waren we daar niet bij aanwezig, maar de recensent van The Guardian is in ieder geval enthousiast.

Vandaag was het de beurt aan de nieuwe misdaadserie ZeroZeroZero, naar een boek van Gomorra-schrijver Roberto Saviano. Te zien waren de eerste twee afleveringen, van elk vijftig minuten. Dat is natuurlijk te weinig om een definitief oordeel te kunnen vertellen, maar als het is gelukt om het vertoonde niveau door te trekken naar de rest van de serie, dan wordt ZeroZeroZero een van de allergrootste hits van komend jaar.

In het kort gaat ZeroZeroZero over de internationale cocaïnehandel, in al zijn facetten. Gevolgd worden de leveranciers in Mexico, de tussenhandelaren in Amerika en de kopers in Italië. Een groots opgezette serie dus, geproduceerd door Sky Italia, Canal+ en Amazon Studios. Met een indrukwekkende cast (o.a. Andrea Riseborough is fantastisch als dochter van een scheepsmagnaat), snoeiharde actie, een bijzondere soundtrack van Mogwai en prachtig camerawerk dat het eigenlijk verdient om door een iedereen op een groot bioscoopscherm te zien geworden.

De twee afleveringen die we zagen waren trouwens geregisseerd door Stefano Sollima (Suburra), maar ook de Argentijn Pablo Trapero (El Clan) en de Deen Janus Metz (bekend van de meesterlijke documentaire Armadillo) hebben een aantal afleveringen voor hun rekening genomen.

Wanneer en waar het volledige eerste seizoen van ZeroZeroZero in Nederland te zien zal zijn is helaas nog niet bekend.

De film waar de meeste mensen uit wegliepen hier in Venetië is Václav Marhouls The Painted Bird. Bij een van de persscreenings ging iemand zelfs rennend naar buiten. Waarom? Vanwege de onmetelijke wreedheden die een tienjarige jochie bijna drie uur lang worden aangedaan.

Wie ooit het gelijknamige boek uit 1965 van de Pool Jerzy Kosinski heeft gelezen was minder geschrokken. Omdat zij zich al die wreedheden al in hun hoofd hadden voorgesteld. En wisten dat Marhoul zich eigenlijk nog had ingehouden. Wat de Tsjechische regisseur in een interview met Gerhard Busch ook bevestigde: ‘Het ging mij niet om de wreedheden in Kosinski’s boek, omdat het voor mij een boek over liefde is. Juist als iets volledig lijkt te ontbreken, mis je dat het meest. Stel je de liefde voor als een prachtige bloem. In een veld vol andere bloemen valt ie niet op. Maar plant hem in de woestijn en belaag hem van alle kanten, dan wil je als kijker niets liever dan die bloem beschermen.’

De prijs voor beste acteur (m/v) zou hier in Venetië zo maar eens naar het Australische Babyteeth kunnen gaan. Dit prachtige, eigenzinnige drama over een 15-jarig meisje dat verliefd wordt op een 23-jarige junkie, heeft namelijk niet een maar vier serieuze kanshebbers. Eliza Scanlen, als de 15-jarige Milla, bij wie terminale kanker is geconstateerd, Toby Wallace als de gekwetste Moses, een schaap in wolfskleren, en Essie Davis en Ben Mendelsohn als Milla’s ouders, die geen idee hebben hoe ze met het aanstaande verlies moeten omgaan.

Gerhard Busch sprak met acteur Ben Mendelsohn, en eerder ook al voor Mendelsohns rol in The King, en hoorde hoe de gevierde acteur vrouwen eigenlijk de betere acteurs vindt: ‘Omdat ze van nature en door de rol die ze in de maatschappij spelen veel makkelijker heen en weer bewegen tussen het hele scala van emoties. Zonder dat ze daarbij gehinderd worden door zelf opgelegde beperkingen of ratio.’

Waarmee die prijs dus eigenlijk naar Scanlen of Davis zou moeten gaan. 

Gisteravond gingen twee films die genomineerd zijn voor de Gouden Leeuw in première: het Australische Babyteeth van Shannon Murphy (waarover later meer) en het Chinese Saturday Fiction van voormalig Tiger Award-winnaar Lou Ye (Suzhou River). 

De in zwart-wit gefilmde film noir, waarin superster Gong Li een actrice/spion in het Shanghai van 1941 speelt, werd na de persvoorstelling ontvangen met een opvallend mager applausje, wat hier vaak weinig goeds betekent (in tegenstelling tot Cannes, waar films geregeld worden uitgejouwd). Critici loven echter wel het camerawerk van Zeng Jian en de hoofdrol van Gong Li, die al eerder in Venetië de prijs won voor beste actrice met The Story of Qiu Ju (1992).

Bekijk hieronder een overzicht van de eerste recensies.

Vreemde gewaarwording gister bij de vertoning van Fulci for Fake (een biopic over de Italiaanse horrorregisseur Lucio Fulci): er zaten vijf zombies in de zaal.

In het officiële festivalkrantje staan onder meer een stripverhaal (waar we niets van begrijpen, want het is in het Italiaans) en heel veel foto's van beroemde mensen. Maar het belangrijkste onderdeel is het sterrenoverzicht dat elke dag wordt afgedrukt, met zowel het oordeel van een groep Italiaanse journalisten, als dat van hun internationale collega's.

Opvallend aan het Italiaanse sterrenoverzicht is dat voorlopig J'accuse van Roman Polanski het hoogst scoort: maar liefst een 4,5 (maximale score = 5). Ook Joker doet het goed bij de Italianen, wat niet gezegd kan worden van Wasp Network van Olivier Assayas en Holocaustdrama The Painted Bird (waarover later meer in dit liveblog).

De internationale pers is een stuk verdeelder: meerdere films worden met zowel een als vijf sterren beoordeeld. De beste scores zijn tot nu toe voor About Endlessness, Marriage Story en eveneens J'accuse.

Er zijn maar weinig filmmakers van wie je de stijl al binnen één seconde herkent. De Zweed Roy Andersson is een van die makers: al zijn films worden gekenmerkt door strakke kaders, lang uitgesponnen shots, lijkbleke gezichten, een hoop treurigheid en absurdistische humor.

Vijf jaar geleden won Andersson de Gouden Leeuw met A Pigeon Sat on a Branch Reflecting on Existence, en dit jaar is hij geselecteerd voor de hoofdcompetitie met Om det Oändliga (About Endlessness). De slechts 76 minuten durende tragikomedie is opgebouwd uit een reeks humoristische en poëtische vignetten, waarin keer op keer de kwetsbaarheid van het bestaan wordt getoond. Met als hoogtepunt een jammerende priester die zijn geloof in God heeft verloren.

Of de Zweed opnieuw met het gouden beeldje naar huis gaat is nog maar de vraag, want zijn zesde speelfilm in vijftig jaar tijd – Andersson is bovenal regisseur van reclames, hij maakte er meer dan vierhonderd – is wel heel erg een herhaling van zetten uit zijn eerdere werk. Al is het volgens sommige journalisten ondanks die voorspelbaarheid toch het voorlopige hoogtepunt uit zijn oeuvre, en dus een groot kanshebber voor de Gouden Leeuw.

Bekijk hieronder een verzameling van de eerste reacties en recensies.

Naast Citizen K (zie dit eerdere bericht) draait er nog een prachtige documentaire hier in Venetië: 45 Seconds of Laughter, waarin een groep gevangenen van de Calipatria State Prison wordt gevolgd tijdens een theaterworkshop. Net als The Work, die twee jaar geleden in Amsterdam op IDFA draaide, blijft ook 45 Seconds of Laughter heel dicht bij het proces. Met als resultaat een aandoenlijke, komische en inspirerende film.

Maker van de documentaire is acteur/regisseur Tim Robbins (Mystic River, Dead Man Walking), die de workshop sinds 2006 organiseert met zijn theatergezelschap The Actors’ Gang. En met succes, zo blijkt op de aftiteling: maar liefst dertien gevangenissen in California hebben zich inmiddels bij het project aangesloten, en bij deelnemende gevangenen is het aantal gewelddadige incidenten met 89 procent teruggelopen.

Of 45 Seconds of Laughter binnenkort ook in Nederland te zien zal zijn is nog niet bekend, maar een selectie voor IDFA 2019 (20 nov - 1 dec) lijkt voor de hand te liggen.

Een van de films hier die de Nederlandse bioscopen vast niet gaan halen is Olivier Assayas’ Cuba-drama Wasp Network, over een handvol Cubaanse spionnen die begin jaren negentig deden alsof ze overliepen naar de VS om zich vervolgens te kunnen aansluiten bij de anti-Castrostrijders daar. Waarna ze die informatie weer doorspeelden aan Cuba. 

Waargebeurd en opmerkelijk, vooral omdat deze spionnen vrouw en kinderen achterlieten zonder die eerst op de hoogte te brengen. Omdat ze zo een betere dekmantel hadden. Wat je al niet doet voor het vaderland.

Het verhaal is misschien opmerkelijk, de film - hoewel van Assayas (Clouds of Sils Maria, Personal Shopper) - een stuk minder. Daarvoor werd het te rechttoe rechtaan gefilmd, blijven de  talloze personages te schetsmatig, en kun je te vaak zien dat Assayas met een zeer bescheiden budget moest werken.

Toch stof tot nadenken, omdat de beslissing om vrouw en kinderen achter te laten nogal een grote is. Tegen Gerhard Busch zei hoofdrolspeler Edgar Ramírez dat hij het zelf in ieder geval nooit gedaan zou hebben: ‘Mijn gezin komt voor mij altijd op de eerste plaats. Maar juist daarom wilde ik graag René González spelen [een van de spionnen, red.], omdat ik zo kon proberen diens beslissing beter te begrijpen. Al moet ik eerlijk zeggen dat ik nog steeds weinig waardering en begrip kan opbrengen voor zijn keuze.’

De première van The King is eindelijk begonnen – veel te laat, want Timothée Chalamet bleef maar handtekeningen uitdelen, ondanks smeekbedes van zijn entourage –  en dus is de rust weer even over het Lido neergedaald. Wat de kans geeft om rustig alle recensies voor The King door te nemen. En die zijn, zoals bij wel meer films dit festival, behoorlijk wisselvallig.

Over het sterkste punt zijn de meeste critici het wel eens: Chalamet is fantastisch als koning tegen wil en dank. Het Franse accent van tegenspeler Robert Pattinson, dat onder meer vergeleken wordt met 'een gecastreerde Pepé le Pew', kan op minder unanieme lof rekenen. En ook de grote veldslag aan het eind van de film wordt niet door iedereen op waarde geschat.

Gematigd positief, zo zou je de eerste recensies het best kunnen samenvatten. Voor een kleine bloemlezing, klik hier.

Een van de betere documentaires die hier in Venetië draait is Citizen K van Alex Gibney, die eerder al onthullende films maakte over Enron, Lance Armstrong en de Scientology Kerk (waarvan leden nog steeds een anti-Gibney website bijhouden). 

Citizen K gaat over de Rus Mikhail Khodorkovsky (in Nederlandse spelling: Chodorkovski); een van de zeven oligarchen die miljarden verdienden na de val van het Sovjetrijk en inmiddels allemaal door Vladimir Poetin op de een of andere manier aan de kant zijn geschoven (Chodorkovski zat zelfs meer dan tien jaar in een Siberische gevangenis).

Chodorkovski vertrok na zijn vrijlating naar Londen en leeft tegenwoordig in Zürich (want daar is het ‘s winters lekker koud). Hij heeft het zijn levenswerk gemaakt Putin ten val te brengen en democratie in Rusland te brengen. 
Terug naar Rusland voor een debat met Poetin zal hij zeker niet doen, zo zei hij in een interview tegen Gerhard Busch: ‘Omdat Poetin zijn tegenstanders alleen als idioten of vijanden ziet. Met idioten praat hij niet en vijanden sluit hij op. Ik neem aan dat ik in de categorie vijanden val, en daarom ga ik pas terug naar Rusland als Poetin weg is.’

Chodorkovski zei nog veel meer interessants, onder andere over de aangekondigde vrijlating van de Oekraïense cineast Oleg Sentsov, iets wat hier in Venetië met veel gejuich ontvangen werd. Chodorkovski temperde het enthousiasme door op te merken dat Sentsov niet wordt vrijgelaten maar geruild, voor voormalig commandant van de pro-Russische separatisten Vladimir Tsemach, omdat die laatste meer weet over het neerhalen van de MH17. Goed nieuws dus voor Sentsov, minder goed nieuws voor de Nederlandse regering en de waarheidsvinding omtrent MH17.

Al de hele dag krioelt het hier van de tienermeisjes die urenlang achter barricades staan te wachten: Timothée Chalamet (Call Me By Your Name) is namelijk op het eiland aangekomen, voor de première van The King. In de Netflix-productie van de Australische regisseur David Michôd (Animal Kingdom), losjes gebaseerd op verschillende toneelstukken van William Shakespeare, speelt de 23-jarige Frans-Amerikaanse acteur koning Henry V, die met tegenzin zijn tirannieke vader opvolgt.

Over zijn rol zei hij op de persconferentie: 'In de Shakespeare-producties van de laatste eeuw is er altijd een aversie geweest tegen het casten van jonge acteurs in deze rol. Omdat er iets angstaanjagend of verontrustend is aan jonge mensen met zoveel macht.'

Later meer over de première en de eerste recensies.

We zijn alweer halverwege het festival, en dus kunnen we alvast voorzichtig vooruitkijken naar potentiële prijswinnaars. Een van onze favorieten is in ieder geval Ema van de Chileense regisseur Pablo Larraín (Tony Manero, Jacky).

Wat Larraín precies wil zeggen met zijn nieuwe film wordt nooit helemaal duidelijk. En wat er in het hoofd van twintiger Ema omgaat ook niet. Wel dat ze spijt heeft van het feit dat zij en haar man Gaston de 12-jarige Polo, die ze nog maar kort geleden hadden geadopteerd, hebben ‘teruggegeven’. Omdat ie te lastig was. En dat ze op zoek is naar andere manieren om een gelukkig gezin te vormen dan alleen met Gaston en Polo. Maar het is ook niet het doel dat deze film zo interessant maakt, maar de reis er naartoe. En actrice Mariana Di Girolamo die Ema speelt.

Tegen Gerhard Busch vertelde regisseur Larraín hoe hij haar gecast heeft: ‘Ik zag een foto van haar in een tijdschrift en heb haar toen uitgenodigd voor een gesprek. Tien minuten in dat gesprek wist ik dat zij Ema moest worden. Omdat er mysterie om haar heen hangt. Zij zal nooit vervelen, omdat je haar nooit helemaal kan peilen.’ En gelijk heeft ie.

In een lelijke rode blokkendoos genaamd Sala Giardino, een paar honderd meter van het fraaie, modernistische festivalpaleis waar de meeste galavoorstellingen plaatsvinden, ging gisteravond American Skin van Nate Parker in première. De film, over een zwarte tiener die wordt doodgeschoten door de politie, draait hier niet in de hoofdcompetitie, maar in het veel minder prestigieuze nevenprogramma Sconfini. Er is weliswaar een rode loper en er zijn fotografen, maar het normale publiek kan ook gewoon een kaartje voor de première kopen. En dus lopen er ook talloze Venetianen in korte broek tussen de galajurken en smokings.

Het maakte de première er niet minder bijzonder op: Parker en co werden na afloop bedolven onder een minutenlange staande ovatie. En de Q&A na afloop was voor met name de hoofdrolspelers bijzonder emotioneel: beduusd zaten ze erbij, niet wetende wat ze precies moesten zeggen. Producent Spike Lee, die al snel de microfoon van de arme Italiaanse gespreksleider had afgepakt, maakte er dan ook snel een einde aan, maar niet voordat hij het publiek opriep voor zichzelf te applaudisseren: 'Want jullie hebben een historische avond meegemaakt.' Vergelijkingen met Lee's baanbrekende tweede film Do the Right Thing (1989) werden al snel gemaakt.

Of American Skin überhaupt ooit in de Amerikaanse bioscopen te zien zal zijn, is echter nog maar de vraag. En dat heeft alles met het verleden van de regisseur te maken. Voor wie Parker niet kent: zijn debuutfilm The Birth of a Nation was in 2016 dé hit van Sundance en werd aangekocht voor het recordbedrag van 17.5 miljoen dollar. Een grootse toekomst leek voor hem weggelegd, maar de film flopte gigantisch toen een verkrachtingszaak uit zijn studententijd naar boven kwam. Parker werd daar in die zaak weliswaar vrijgesproken, maar zijn kamergenoot (en co-scenarist van The Birth of a Nation) Jean McGianni Celestin niet.

Sindsdien is Parker een paria in Hollywood. En daar lijkt nog geen einde aan te komen, getuige een aantal vernietigende recensies in de Amerikaanse media. Zo kopte IndieWire: 'Nate Parkers verschrikkelijke comeback is als een mix tussen Frank Capra en Tommy Wiseau'. 

Voor een overzicht van de zeer uiteenlopende recensies en reacties, klik hier.

De eerste recensies voor The Laundromat stromen binnen, en Netflix lijkt zijn tweede homerun van het festival te hebben geslagen, na het echtscheidingsdrama Marriage Story. Vooral Meryl Streep wordt geprezen. Zo schrijft Eric Kohn in zijn recensie voor IndieWire: 'Dit is precies de droogkomische rol die niemand beter kan spelen dan Streep: strijdvaardig en onschuldig op hetzelfde moment, en zowel boos op het systeem als verbouwereerd door de alsmaar bewegende schaakstukken.'

Screen International is echter een stuk minder positief: 'Soderbergh wijst voortdurend met het beschuldigende vingertje, maar laaft zich tegelijkertijd aan de weelderige levens van de belastingontwijkers.'

The Laundromat zal vanaf 8 oktober wereldwijd op Netflix te zien zijn.

'Een van de belangrijkste inspiratiebronnen was Dr. Strangelove. Want ook wij wilden een zwaar en donker verhaal op een vermakelijke manier vertellen. Het was dan ook heel belangrijk dat kijkers niet het gevoel zouden hebben dat we ze iets probeerden te leren.' Aldus regisseur Steven Soderbergh zojuist tijdens de persconferentie van The Laundromat.

Meryl Streep, die in de satire een strijdbaar slachtoffer van belastingfraude speelt, voegde daar nog aan toe: 'Dit is een grappige film, maar bovenal een enorm belangrijke film. Er zijn talloze mensen gestorven om ervoor te zorgen dat dit verhaal verteld kon worden.'

Streep werd ook nog gevraagd wat ze ervan vond dat de film vooral op televisieschermen en telefoons zal worden bekeken (The Laundromat verschijnt op 8 oktober op Netflix): 'De grootte van het scherm lijkt niet meer belangrijk te zijn tegenwoordig. Ik zie het liever zo groot mogelijk. Maar the kids these days, die maakt het allemaal niets meer uit.'

Tegenspeler Gary Oldman was het daar niet echt mee eens: 'Ik ben een enorme fan van bingen en van televisieseries. Daar wordt op dit moment het best geacteerd, geschreven en geregisseerd. Netflix zorgt ervoor dat deze film een enorm platform krijgt. En films kunnen alleen de wereld veranderen als ze ook echt gezien worden.'

De eerste persvoorstellingen voor The Laundromat zitten erop. Met opnieuw gejuich en gejoel toen het Netflix-logo in beeld kwam (blijft toch vreemd), en luid applaus na afloop. Waarschijnlijk omdat de film een ferm statement maakt tegen alle (Amerikaanse) politici die het systeem van witwassen, belastingontduiking en offshore shell companies in stand houden.

Vandaag gaat The Laundromat van Steven Soderbergh (Ocean's-trilogie, Logan Lucky) in première, na het bejubelde Marriage Story de tweede Netflix-productie die hier in competitie draait. Bij de persvoorstelling van die film werd geapplaudisseerd toen het Netflix-logo in beeld verscheen, benieuwd of dat nu weer gebeurt.

Soderbergh baseerde The Laundromat op het boek Secrecy World: Inside the Panama Papers Investigation of Illicit Money Networks and the Global Elite. Hij keert dus terug naar een van zijn favoriete onderwerpen: bedriegers en oplichters. En ook de cast belooft veel goeds: naast 68-voudig Oscarwinnaar Meryl Streep zijn er rollen voor o.a. Gary Oldman, Antonio Banderas, Jeffrey Wright, Matthias Schoenaerts en Sharon Stone.

Bekijk hieronder alvast de trailer. Later meer over de persconferentie, de officiële première en de eerste recensies.

De première van Joker is zojuist begonnen, en dus mogen de eerste recensies de wereld ingeslingerd worden (klik hier voor een overzicht). De meesten recensies zijn ontzettend positief – sommigen noemen het zelfs een meesterwerk – maar er is ook kritiek. Met name Amerikaanse critici vragen zich af of het niet gevaarlijk is om anno 2019 een film te maken over een psychopaat die steeds verder radicaliseert.

De invloedrijke recensent David Ehrlich ziet daarnaast nog een ander probleem: als Joker zowel een commerceel als artistiek succes wordt (wat zeer waarschijnlijk is), wat betekent dat dan voor de toekomt van de cinema? Zal elke film zich voortaan in een superheldenuniversum afspelen? 'De volgende Lost in Translation gaat over Black Widow en Howard Stark die een weekend doorbrengen in een hotel in Sokovia', grapt hij in zijn recensie.

'De Joker is een soort Amerikaanse Hamlet aan het worden, met allerlei grote acteurs die elk hun eigen interpretatie van de rol geven. Wat hebben jullie aan de rol geprobeerd toe te voegen?' Aldus een Amerikaanse journalist op de opvallend scherpe, vermakelijke én bomvolle persconferentie van Joker. Hoofdrolspeler Joaquin Phoenix vertelde uitvoerig over hoe hij de iconische schurkenrol benaderde: 'Wat het personage voor mij zo aantrekkelijk maakte, is dat hij niet valt te definiëren. Soms vereenzelvigde ik mij met delen van zijn karakter, maar daar nam ik snel weer afstand van. Want ik wilde dat hij een mysterie bleef.'

Phoenix en regisseur Todd Phillips spraken maandenlang uitvoerig over de rol – van het haar tot zijn kleding en de ijzingwekkende lach – en ook tijdens de opnames bleven ze dat doen. Phoenix: 'Elke keer ontdekten we weer wat nieuws. De Joker van de eerste opnames is dan ook een compleet ander personage dan de Joker van de laatste opnames. Ik denk niet ik ooit zoiets heb meegemaakt.'

Ter voorbereiding las Phoenix onder meer een boek over political assassins. 'Dat was heel interessant, ik leerde over allerlei soorten van moordenaars. Maar ook daar heb ik uiteindelijk weer afstand van genomen. Want ik wilde niet dat een psychiater bij het zien van de film hem zou kunnen identificeren als een bepaald type.'

In Venetië mogen journalisten pas na de officiële première melden wat ze van de film vinden, al houden velen zich daar niet aan. Wij doen dat braaf wel, maar we kunnen alvast melden dat Joker zojuist het luidste applaus van alle competitiefilms tot nu toe kreeg. Met name toen de naam van Joaquin Phoenix op het aftiteling verscheen.

Iedereen in Venetië kijkt vandaag uit naar een film over een gestoorde clown, geregisseerd door de man achter Road Trip, Starsky & Hutch en The Hangover 1, 2 en 3. Het zijn vreemde tijden.

We hebben het natuurlijk over Joker, waarin Joaquin Phoenix de toekomstige aartsvijand van Batman speelt. Van superheldenromantiek lijkt echter weinig sprake, afgaande op de fantastische eerste beelden die zijn vrijgegeven. Het wordt waarschijnlijk een universeel (en actueel) verhaal over een eenzame man die zich buitengesloten voelt door de maatschappij, en vervolgens radicaliseert. 'A broader cautionary tale', staat er dan ook in de officiële beschrijving op IMDd.

Net in première gegaan: politieke thriller/biopic Seberg, waarin Kristen Stewart gestalte geeft aan de Amerikaanse actrice Jean Seberg. Het nouvelle vague-icoon overleed exact veertig jaar geleden in Parijs, nadat ze tot waanzin was gedreven door een smeercampagne van de FBI.

Op de persconferentie vertelde Stewart dat ze Seberg aanvankelijk alleen maar kende als icoon: 'Maar we zouden haar om veel meer moeten herinneren dan alleen haar korte kapsel en haar films.'

Benieuwd naar de eerste reacties op de film? Die lees je hier.
De hele persconferentie is trouwens ook terug te zien op de Facebook-pagina van het festival (klik hier voor de video, vanaf 01:10:30)

Zeven jaar geleden maakte Haifaa Al-Mansour de eerste Saudi-Arabische speelfilm ooit: Wadjda. Over een 10-jarig meisje dat een fiets wilde, ook al mochten meisjes niet fietsen. Dat was zeven jaar terug. Toen vrouwen in het openbaar nog helemaal niets mochten. Inmiddels mogen vrouwen in Saudi-Arabië zelfs al autorijden. Maar als een vrouw zich kandidaat stelt voor lokale verkiezingen, dan staan haar conservatieve dorpsgenoten nog steeds op hun achterste benen. Zoals we kunnen zien in het voor de hoofdcompetitie geselecteerde drama The Perfect Candidate. 

Gerhard Busch sprak met Al-Mansour en wees op de positieve en humoristische toon in de film. Of dat de beste wapens zijn in de strijd om verandering... Dit is wat Al-Mansour zei: ‘Je kan mensen niet overtuigen van iets wanneer je aan het vechten bent. Maar als je samen lacht, dan luisteren ze misschien. Bovendien wil ik zelf geen verbitterd mens worden. Iemand die anderen steeds maar weer vertelt hoe ze moeten zijn.’

Polanski was vanmiddag niet aanwezig bij de persconferentie, maar voor de press notes heeft hij wel een interview gegeven aan de Franse schrijver Pascal Bruckner. Een objectief interview is het echter bepaald niet, want Polanski verfilmde ooit Bruckners roman Bitter Moon. Getuige ook de volgende vraag: "Als Jood die tijdens de oorlog werd opgejaagd en als filmmaker die vervolgd werd in Stalinistisch Polen, denk je dat je het huidige, neo-feministische McCarthyism zal overleven, dat ervoor gezorgd heeft dat je uit de Academy bent gegooid en je over de hele wereld achtervolgt om te voorkomen dat je films vertoond worden?" 

Het antwoord van Polanski kun je hier lezen.

De belangrijkste film van de dag is zonder meer J'accuse (An Officer and a Spy), de nieuwe film van Roman Polanski. En dat heeft maar een klein beetje met Polanski's status als filmmaker te maken, en veel meer met zijn status als voortvluchtige crimineel.

Des te interessanter is het dat J'accuse gaat over de affaire rond de Joods-Franse officier Alfred Dreyfus, die in 1894 ten onrechte werd veroordeeld wegens landverraad. Iedereen is dan ook benieuwd in hoeverre Polanski zijn eigen leven aan dat van Dreyfus, spiegelt. Hopelijk horen we daar meer over op de persconferentie, die om 14:00 van start gaat. Maar of Polanski daar zelf bij aanwezig zal zijn...

Ophef is er in ieder geval al genoeg, want na de eerdere opmerking van juryvoorzitter Lucrecia Martel dat ze niet bij de première aanwezig zal zijn 'omdat ze misbruikslachtoffers niet wil schofferen', dreigde de Italiaanse producent van J'accuse de film terug te trekken. Maar voorlopig gaat de première vanavond gewoon door.

Brad Pitt als de kalmste man in het universum: dat is in een notendop het uitgangspunt van de scifi-epos Ad Astra. Regisseur van de film is James Gray, die eerder fijne films als The Lost City of Z en The Immigrant maakte.

Ad Astra prijkte bovenaan het verlanglijstje van menig journalist, en dus waren de verwachtingen hooggespannen. Maar niet iedereen liep vervolgens ook even blij de zaal weer uit. De eerste recensies druppelen momenteel binnen, en die variëren van extreem positief tot zeer teleurgesteld. 'Ad Astra is de mother! van dit jaar', wordt er door sommigen dan ook al geschreven. Waarmee ze bedoelen: of je haat de film, of je vindt het geweldig, een tussenweg is er niet.

Een opmerkelijk moment vanochtend tijdens de persvoorstelling van Noah Baumbachs echtscheidingsdrama Marriage Story: er werd geklapt en gejuicht toen het Netflix-logo in beeld kwam. Een signaal aan de grote concurrent van Venetië, het filmfestival van Cannes, waar voor het tweede jaar op rij geen Netflix-producties te zien waren (vanwege een eigenaardige Franse wet).

Het applaus na afloop van de film was overigens nog een stuk luider, en terecht: Scarlett Johansson en Adam Driver zijn fantastisch als echtpaar dat na jaren huwelijk uit elkaar gaat: eerst nog redelijk amicaal, maar al snel komen de verwijten (en de advocaten). Vanaf 6 december zal de film wereldwijd op Netflix te zien zijn.

Venetië staat op zijn kop door de komst van Pitt en co! Bezwete fotografen en cameramensen rennen van hot naar her over het festivalterrein, huilende meisjes smeken om een foto of een handtekening: gelukkig zijn Italianen rustige mensen, anders zou het hier behoorlijk uit de hand lopen.

Wat wij van Ad Astra vinden mogen we overigens nog niet laten weten: dat is hier pas toegestaan na de officiële première. Vanavond meer dus.

De tweede festivaldag staat vooral in het teken van grote sterren en grote films. Brad Pitt komt langs voor het ruimte-epos Ad Astra (regie: James Gray), en Scarlett Johansson en Adam Driver zijn hier voor Noah Baumbachs nieuwe Netflix-productie Marriage Story. Met als resultaat: dringen voor de spaarzame 'waterbussen' die al 's ochtends vroeg richting het Lido varen.

Zo'n eerste festivaldag is er vooral één van opstarten en acclimatiseren, voor iedereen: accreditaties moeten worden opgehaald, interviews worden ingepland en ook de medewerkers van het festival zijn vooral druk bezig om uit te vogelen hoe alles ook alweer werkt.

Gelukkig zette juryvoorzitter Lucrecia Martel gisteren de boel gelijk op scherp door de aanwezigheid van Roman Polanski – hij dingt mee naar de Gouden Leeuw met zijn Dreyfus-film An Officer and a Spy – 'heel ongemakkelijk' te noemen. Het etentje met Polanski slaat ze dan ook over, en ze zal hem niet feliciteren mocht hij winnen. Maar, voegde ze er aan toe: 'We moeten een dialoog met hem ontwikkelen, en dit festival is daar de ideale plek voor.'

Het recensie-embargo in Venetië is vrij strikt – al heeft dat volgens een Chinese journalist ook zo zijn voordelen – en dus was het even wachten op de eerste kritieken. Maar afgaande op reacties op Twitter en een aantal recensies uit de Amerikaanse vakbladen heeft Hirokazu Kore-eda, een jaar na het winnen van de Gouden Palm in Cannes met Shoplifters, andermaal een prachtig familiedrama afgeleverd.

Over enkele uren barst op het Lido di Venezia, een langerekt eilandje op tien minuten varen van het door rolkoffers overspoelde openluchtmuseum dat Venetië heet, de 76ste editie van een van de belangrijkste filmfestivals ter wereld los.

Het belooft weer een mooie editie te worden: nieuwe films van Pablo Larraín, Steven Soderbergh en Noah Baumbach gaan de komende tien dagen in première (klik hier voor de gehele line-up), sterren als Brad Pitt, Robert Pattinson en Scarlett Johansson zullen over de rode loper paraderen en Julie Andrews en Pedro Almodóvar ontvangen een Gouden Leeuw voor hun gehele oeuvre.

In onderstaande artikelen blikt onze eigen Gerhard Busch alvast vooruit, onder meer naar de vrij verrassende openingsfilm (geen grote Hollywoodfilm of Oscarpretendent ditmaal), de controverse rondom Roman Polanski en de vijf films die bovenaan zijn must-see lijstje prijken.