Selling a Colonial War schijnt kritisch licht op de politieke beeldvorming over Indonesië

In het lijvige Selling a Colonial War (Nederlandse titel: Indië Verloren...) houdt regisseur In-Soo Radstake de beeldvorming over de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog (1945-1949) kritisch tegen het licht. ‘Vaak gaat het alleen over de veteranen van die oorlog, of juist de periode ervoor; de jappenkampen tijdens WO II. Het gaat nooit over de politieke machinerie.’ Uit zijn documentaire wordt duidelijk dat de Nederlandse overheid een gerichte strategie had waarin propaganda en censuur ervoor zorgden dat maar weinig mensen wisten wat er écht speelde in ‘Indië’.

Radstake werkte vier jaar aan de film. ‘Corona kwam tussendoor, maar dat kwam eigenlijk wel goed uit omdat ik daardoor nog veel meer onderzoek kon doen.’ Hij bracht weken door in het Nationaal Archief. En toen het eenmaal weer kon, reisde hij naar Australië, de VS en Indonesië om verschillende historici te spreken. ‘Dat internationale perspectief ontbrak nog, vond ik.’

Samen schetst dit alles een gedetailleerd en ontluisterend beeld van een van de zwartste bladzijdes van de Nederlandse geschiedenis. Van een overheid die koste wat kost haar handelsbelangen wilde behouden en daarvoor nietsontziend te werk ging.

De documentaire bevat enkele historische pareltjes. Zoals beelden van het ingrijpen door de Verenigde Naties – het was een van de eerste echte grote kwesties waar ze zich over bogen – en een onthutsend (voorgelezen) gesprek tussen Roosevelt en Wilhelmina, exemplarisch voor de rassenleer die toen nog hoogtij vierde. Explosief nieuw materiaal is een interview met voormalig minister van Buitenlandse Zaken Ben Bot, zelf geboren in Nederlands-Indië. Hij vertelt dat hij destijds samen met premier Jan-Peter Balkenende en Gerrit Zalm (Financiën) had berekend wat het zou kosten om herstelbetalingen te doen aan alle door de oorlog gedupeerden: bijna honderd miljard euro. ‘Dat is niet op te brengen,’ zegt Bot in de documentaire. Radstake: ‘Ik denk dat hij daar veel vragen over gaat krijgen. Hij wilde meewerken omdat hij het goed vond dat het verhaal in een brede context werd geplaatst, in plaats van hapsnap een quote halen.’

Radstake vindt het belangrijk om als documentairemaker geen morele positie in te nemen. ‘De schuldvraag is eigenlijk het minst interessant. Ik ben helemaal niet geïnteresseerd in meningen; het komt vaak neer op een actrice die ook een keer naar een palmboom heeft gekeken en dan op primetime iets mag zeggen. In die zin debiliseren media het debat.’