De veertig beste documentaires op Netflix

In een afgesloten ruimte acht uur lang “palms up, palms down, palms left, palms right” opdreunen met bijbehorende bewegingen, totdat je dissocieert. Het is slechts een mild voorbeeld van hoe medewerkers van de Amerikaanse therapie- en kostschool Ivy Ridge ‘probleemtieners’ mishandelden. Documentairemaker Katherine Kubler, zelf slachtoffer, vertelt het bizarre verhaal van hoe een sekte wereldwijd wanhopige ouders indoctrineerde, om kinderen zo lang mogelijk binnen het peperdure programma van de school, of nou ja, de uitzichtloze martelgang, te houden. Een indrukwekkende persoonlijke zoektocht naar antwoorden, wraak en verwerking.

In 2015 wordt Denise Huskins midden in de nacht ontvoerd uit haar eigen huis. Althans, dat is wat haar vriend Aaron een dag later vertelt aan de politie. Maar zijn verhaal roept vooral vragen op. Waarom bleef hij ongedeerd? Waarom seinde hij niet direct de politie in? En wat willen de kidnappers in vredesnaam? Deze nieuwe docuserie van de makers van The Tinder Swindler lijkt, zeker met alle plotwendingen, het zoveelste sensatiebeluste true crime-drama, maar ontwikkelt zich gaandeweg tot een fascinerend drieluik over vooroordelen en victim blaming.

Op het oog is het Australische Larrimah een gehucht zoals vele andere gehuchten: het leven is loom en sloom, alle elf inwoners kennen elkaar net iets te goed, en de enige attracties zijn de lokale kroeg en een tamme krokodil. En dan verdwijnt een van de inwoners ineens, en lijkt een van de dorpelingen verantwoordelijk. Denk aan een soort absurdistisch Agatha Christie-verhaal, maar dan in de Australische outback én waargebeurd. Het tweedelige mysterie blinkt daarbij vooral uit als gelaagd portret van de dorpsgemeenschap, die een stuk minder hecht is dan in eerste instantie het geval lijkt.

‘Hoe kook je de perfecte risotto?’ ‘Hoe vind je een parkeerplaats in de straten van New York?’ Of: ‘Hoe moet je spontaan zijn?’. In How To with John Wilson, dat inmiddels drie seizoenen telt, probeert filmmaker John Wilson dit soort alledaagse vraagstukken op uiterst originele wijze te beantwoorden. Wilson maakt kleine kunstwerkjes met de dingen die hij filmt op straat in New York. Iedere aflevering is nu eens hilarisch, dan weer bizar, informatief of aangrijpend. Als kijker val je in elk geval van de ene verbazing in de andere. Een van de opmerkelijkste docuseries van de afgelopen jaren.

Deze zevendelige documentaireserie van Greg Whiteley (Cheer) over de kleinste professionele show-worstelaarsleague in Amerika, de Ohio Valley Wrestlers (OVW), geeft een prachtig inkijkje in de bijzondere wereld van het Amerikaanse show-worstelen. Een sport die voor buitenstaanders redelijk onbegrijpelijk is, met wedstrijden waarbij de winnaar vooraf wordt bepaald en eigenlijk alles een groot theaterstuk is, maar waarvoor de fans niets dan passie voelen. Whiteley weet goed inzichtelijk te maken waarom show-worstelen voor veel mensen, en dan met name de excentrieke worstelaars zelf, zo belangrijk is en vertelt tegelijkertijd een onweerstaanbaar verhaal van een klein bedrijf dat met moeite overeind blijft en de investeerders van buitenaf die de boel dreigen over te nemen.

Geniaal. Onzeker. Arrogant. Moederskindje. Presidentskandidaat. Muzikant. Modeontwerper. Bipolair. Superster. Rapper en producer Kanye West (1977), die zichzelf tegenwoordig Ye noemt, is het allemaal, en eigenlijk nog veel meer. Al die kanten van zijn persoonlijkheid en carrière worden belicht in deze bijzondere, driedelige documentaire. Gefilmd gedurende een periode van maar liefst twintig jaar, waarin vriend en regisseur Coodie er getuige van was hoe Kanye als jonge beatsmaker uit Chicago het probeerde te maken als rapper in New York (hoofdstuk 1), vervolgens wereldberoemd werd dankzij debuutplaat The College Dropout (hoofdstuk 2) om uiteindelijk grotendeels ten onder te gaan aan geestelijke problemen (hoofdstuk 3). Zeker niet alles in deze trilogie is even geslaagd – het camerawerk laat veel te wensen over en regisseur Coodie vertelt iets te graag over zijn eigen leven – maar doordat de makers twintig jaar lang op de eerste rij zaten is Jeen-yuhs: A Kanye Trilogy een uniek portret van een unieke kunstenaar geworden.

In deze achtdelige serie portretteert Martin Scorsese zijn grote heldin Fran Lebowitz. Deze legendarische schrijver en ultieme New Yorker is een vat vol scherpe oneliners; Scorsese legde haar eerder al vast in de documentaire Public Speaking (2010). Pretend it’s a City heeft dezelfde flair als Public Speaking, maar is een stuk urgenter van toon. Toch zijn Lebowitz’ ergernissen nagenoeg tijdloos. Scorsese maakt daar handig gebruik van door oud beeldmateriaal van haar te verweven. Daardoor valt ook op hoe consistent haar unieke blik op de wereld is gebleven, zonder voorspelbaar te worden. Heerlijk zijn de op grote podia gehouden gesprekken met Spike Lee, Alec Baldwin, David Letterman en wijlen Toni Morrison (een goede vriendin). Pretend It’s a City is uiteindelijk meer dan een opeenstapeling van oordelen van een geprivilegieerd ogende boomer op ons doldwaze internettijdperk. Het is bovenal een lofzang op analoog leven, waarin kunst en literatuur van levensbelang zijn. Bovendien is Lebowitz met haar zeventig jaar een wandelend cultureel archief van de stad New York.

Dertig jaar na het eerste Woodstockfestival dacht een groepje popprofessionals die culturele mijlpaal wel even te kunnen herhalen. Dat pakte desastreus uit. Niet in de laatste plaats omdat de organisatie vooral aan de centen dacht en overal op beknibbelde. Het tekort aan beveiligers en schoonmakers, de hoge consumptieprijzen, de ondoordachte line-up: het leidde bij elkaar tot een ongekende chaos. Deze driedelige reconstructie huppelt in typische Netflixstijl van de ene cliffhanger naar de volgende – niet heel subtiel, wel effectief: je blijft er met open mond naar kijken.

IJzersterke documentaireserie over de carrière van Michael Jordan en de Chicago Bulls in de jaren negentig. In tien afleveringen toont deze productie van ESPN hoe Jordan zichzelf en zijn medespelers in zijn allerlaatste seizoen tot grote hoogte stuwde voor een 'laatste dans’. Soms wat repetitief — Jordan vertelt wel heel vaak dat hij gewoon héél erg graag wil winnen —maar zelfs voor iedereen dat het verloop van Jordans carrière uit het hoofd kent is The Last Dance een fascinerende en bloedstollende ervaring.

Het internet is doorgaans een wetteloze plek, maar toch is er voor veel mensen één belangrijke regel: kom niet aan katten, want dat zal je bezuren. In dit absurde drieluik zien we hoe letterlijk sommige mensen dat nemen, wanneer kattenliefhebbers op Facebook woest worden om een gruwelijk filmpje waarin een anonieme gek kittens mishandelt en vermoordt. Het leidt tot een online klopjacht om zijn identiteit te achterhalen, die gaandeweg steeds krankzinniger (en problematischer) wordt, vooral omdat de dader door de acties van de amateurdetectives juist steeds verder lijkt te gaan.

Documentaireserie over de schokkende geschiedenis van de Bhagwan-beweging. Bracht een ware Bhagwanhausse op gang, met hernieuwde aandacht voor de verhalen van aanhangers en nieuwe publicaties over de gang van zaken bij de sekte. Wild Wild Country overstijgt verre het niveau van het droge feitenrelaas. Het is een achtbaan, die de kijker ademloos van de ene verbijstering naar de andere sleept.

Regisseur en producent Alex Gibney richt in zijn documentaireserie zijn pijlen op grote bedrijfsschandalen zoals sjoemeldiesel en big pharma. De laatste aflevering van het eerste seizoen gaat over Trump als zakenman. ‘Het zijn in wezen allemaal misdaadverhalen over de praktijken van meestercriminelen,’ aldus Gibney in een interview met VPRO Cinema. De sjoemeldieselaffaire van Volkswagen raakte hem persoonlijk, want hij had zo’n auto: ‘Ik was woest, maar mijn vrouw nog meer. Die wilde met een kettingzaag naar de dealer. De hamvraag is natuurlijk: hoe kon dit bedrijf op zo’n grote schaal liegen tegen zijn klanten?’ Over de aflevering over Trump zegt hij: ‘Trump is onder meer gekozen omdat hij zo’n goede zakenman zou zijn. Voor zijn electoraat is dat een belangrijk argument. En dat is hij dus niet. Hij is de slechtste zakenman die je je kunt voorstellen. Echt elk bedrijf waar hij bij betrokken was, kwam in de problemen of ging ten onder door zijn toedoen.’

Intrigerende mix van documentaire en drama van regisseur Morris (The Thin Blue Line, The Fog of War), die in deze zesdelige Netflixserie probeert te achterhalen waarom de militaire wetenschapper Frank Olson in 1953 uit het raam van zijn hotelkamer op de 13de verdieping viel… of sprong… of geduwd werd. De nagespeelde scènes (met Peter Sarsgaard als Frank Olson) zijn sterk, maar het meeste indruk maakt Franks zoon Eric, die al meer dan zestig jaar obsessief op zoek is naar de waarheid omtrent de dood van zijn vader.

Documentaireserie over de complexe rechtszaak rond de moord op fotografe Teresa Halbach. Onder de twee mannen die voor de moord worden veroordeeld is Steven Avery, die ooit achttien jaar vast zat voor een misdrijf dat hij nooit pleegde. En ook ditmaal zegt hij onschuldig te zijn en wijst hij opnieuw naar de politie en openbare aanklager van Manitowoc County. Zij zouden hem voor de moord willen laten opdraaien, in de hoop zo onder de schadevergoeding van 36 miljoen dollar uit te komen. Dat klinkt als een laatste wanhopige poging van een verloren man, maar in de rechtszaak die volgt blijken er talloze vraagtekens gezet te kunnen worden bij de manier waarop het bewijsmateriaal is verzameld, en ook bij de aard van het bewijsmateriaal.

In 2016 wordt tijdens het San Fermín Festival in Pamplona een jonge vrouw door een groep van vijf mannen verkracht. Het is niet het eerste gewelddadige incident tegen een vrouw dat plaatsvindt tijdens de jaarlijkse festiviteiten in de stad, maar wel de druppel. In heel Spanje gaan mensen met duizenden tegelijk woedend de straten op. En wanneer de daders ook nog eens een relatief lichte straf krijgen, is de geest helemaal uit de fles. Deze goedgemaakte documentaire kijkt naar een belangrijk ‘me too’-moment in Spanje, dat aanzienlijk veranderde hoe het land denkt over seksueel geweld. Pijnlijk, woedend makend maar uiteindelijk ook hoopvol.

Deze documentaire over de opnames van ‘We Are The World’ in 1985 door een aantal van de beroemdste popmuzikanten van die tijd biedt meer dan enkel een dosis onweerstaanbare en makkelijk te verteren jarentachtignostalgie. Iets dat vooral komt door de grote hoeveelheid niet eerder vertoonde videobeelden van al die grote sterren samen in de studio, stuk voor stuk hartstikke geïntimideerd door de nog grotere ster die naast hen stond. Een opvallend intieme kijk op een iconisch moment uit de popgeschiedenis.

Van de mythes van zwarte criminaliteit en witte superioriteit tot de ingesleten notie dat zwarte en witte mensen überhaupt van elkaar verschillen: in Stamped from the Beginning, een documentaire van Roger Ross Williams naar het boek van Dr. Ibram X. Kendi, wijst een groep zwarte, vrouwelijke experts feilloos de exacte momenten in de geschiedenis van Amerika aan waarop verschillende inmiddels ingesleten racistische denkbeelden bewust werden gecreëerd. Bijna altijd uit angst van de witte man om iets te moeten delen of afstaan aan zijn zwarte medemens. Deze inzichtelijke en indrukwekkende film is een aanrader voor iedereen die zich afvraagt hoe racisme ontstaat en vooral waarom het zo moeilijk is uit te roeien. Al moet eigenlijk iedereen ’m zien.

PEZ pepermuntjes werden in de jaren ‘90 verkocht in allerlei vrolijk gekleurde en vormgegeven plastic verpakkingen. In de VS waren die dispensers zeer geliefd bij verzamelaars. ‘Daar zit handel in,’ dacht de merkwaardige snuiter Steve Glew uit Michigan in 1990. Hij vloog met zijn zoon naar Oost-Europa en wist in Slovenië bijzondere modellen te bemachtigen om ze in de VS te verkopen. Dat vond de directeur van PEZ America maar niks. Hartverwarmende, bijzonder geestige documentaire over een lieve man met mentale problemen en over zijn kat-en-muisspel met het bedrijfsleven. Met als bonus een prachtige liefdesgeschiedenis.

Bij de meeste vrouwen die op Tinder een knappe, gevoelige miljonair met privéjet ontmoeten, zullen hopelijk meteen alarmbellen gaan rinkelen. Maar vooruit, buitenstaanders hebben makkelijk praten. In The Tinder Swindler komen diverse slachtoffers aan het woord van de Israëlische zwendelaar Simon, een soort Leonardo DiCaprio in Catch Me if You Can, maar dan heel wat minder charmant. Simons tactieken zijn verbijsterend doortrapt, maar gelukkig laten zijn slachtoffers niet eindeloos met zich sollen. Fascinerende true crime-docu van een van de makers van Don’t F**ck with Cats, vlot en smaakvol geregisseerd.

‘Ze zei dat ze aan het dansen was met vrienden. Dat is toch ook niet oké?’ zegt strafpleiter Juhi Chaudry in de documentaire To Kill a Tiger. ‘Dit is Jharkhand. Niet het Westen. Hier kan ik mijn eigen zoon niet eens vertrouwen.’ Het zijn in een notendop de omstandigheden waarin Ranjit, een eenvoudige rijstboer in het noordoosten van India, de (juridische) strijd aanbindt met drie mannen die zijn dochter Kiran (een pseudoniem) op beestachtige wijze hebben verkracht. Terwijl het dorp de kant van de daders kiest, vecht Ranjit voor gerechtigheid. Regisseur Nisha Pahuja legt het proces vast, en is al even vastbesloten als de familie om Kiran te verlossen van de schaamte en het patriarchale keurslijf waarin ze zit vastgesnoerd. Oscarnominatie voor beste lange documentaire.

Op anderhalf uur varen van het plaatsje Whakatāne, op het Noordereiland van Nieuw-Zeeland, steekt de kop van de actieve vulkaan Whakaari boven het water uit. Meestal pruttelt ie wat en is de vulkaan de ideale ‘photo opportunity’, maar op 9 december 2019 komt Whakaari tot uitbarsting. Terwijl erop dat moment tientallen toeristen aanwezig zijn. In deze traditionele (veel plaatje-praatje), maar aangrijpende documentaire keren we aan de hand van interviews met betrokkenen en veel (zelfgeschoten) archiefmateriaal terug naar de ramp. Doordat regisseur Rory Kennedy de nadruk legt op de gemeenschapszin en onverzettelijkheid van de overlevers, is de documentaire – ondanks het zware onderwerp – verrassend inspirerend.

De experimentele films van Robert Downey Sr. (Putney Swope, Greaser’s Palace) staan bekend om hun spontaniteit en droogkomische humor. Deze filmische ode aan de in 2021 overleden filmmaker is precies in lijn met dat speelse oeuvre: op humoristische wijze blikken Downey Sr. en zoonlief Jr. (de bekende Iron Man-acteur) terug op het leven van de filmmaker, waarbij Sr. voor een deel zelf de regie en montage op zich neemt. Regisseur Chris Smith (Fyre, Jim & Andy) creëerde een invoelend portret van Sr. in de laatste jaren van zijn leven, met veel aandacht voor de relatie met zijn zoon. Een prachtig eerlijk relaas over familiebanden, opvoeding en de zoektocht naar een betekenisvol bestaan.

Wonderlijk portret van een zestienjarige Chinese jongen die zo gefascineerd is door de Roemeense literatuur dat hij zich aanmeldt voor de universiteit van Bacău. De locals in het suffe provinciestadje bekijken hem aanvankelijk met argusogen, maar door zijn passie voor de Roemeense taal en poëzie weet hij iedereen al snel te overtuigen. The Joys and Sorrows of Young Yuguo is het ultieme bewijs dat je als documentairemaker niet altijd een groots en meeslepend verhaal nodig hebt: een intrigerend hoofdpersonage is soms al meer dan genoeg.

Portret van Martha Mitchell, de vrouw van de campagneleider van de Amerikaanse ex-president Richard Nixon, die een sleutelrol speelde bij de Watergate-affaire. De veertig minuten durende profielschets, geregisseerd door Anne Alvergue, legt in detail uit hoe Mitchell bekendheid verwierf in Amerika en er mede voor zorgde dat het Watergate-schandaal aan het licht kwam. In interviews was ze spraakzaam en eerlijk. Iets te eerlijk, vond Nixon, die haar als een lastpost ging zien in zijn Witte Huis.

Filmmaker Kirsten Johnson (Cameraperson) volgt haar vader met de camera gedurende zijn laatste levensjaren, waarin het steeds slechter met hem gaat. Een zielig portret is Dick Johnson Is Dead echter allerminst, want Johnson laat haar vader voortdurend op humoristische wijze zijn eigen dood naspelen, soms samen met een stuntman. En ook zet ze zijn begrafenis in scène. Ondertussen praten ze openhartig over zijn verleden, zijn grote liefde en zijn alsmaar slechter wordende geheugen. Liefdevolle en eigenzinnige ode aan een liefdevolle en eigenzinnige man. Op het prestigieuze Sundance filmfestival bekroond met de prijs voor ‘Innovation in Nonfiction Storytelling’.

Athlete A begint als een typische sportdocumentaire met videobeelden van topturnster Maggie Nichols als meisje, bezeten van de sport. Alleen is dit sportsprookje een nachtmerrie. Nichols was de eerste turnster van het nationale team die oud-teamarts Larry Nassar beschuldigde van seksueel misbruik. Uiteindelijk bleek dat hij meer dan 250 jonge turnsters misbruikte. Athlete A laat zien hoe een door geld en medailles gedreven turnbond jarenlang wegkeek en zelfs een milieu creëerde waarin tienermeisjes te murw waren om het misbruik te merken. Een pijnlijke maar belangrijke documentaire.

Vier vrouwen, één gezamenlijk doel: het door welgestelde mannen gedomineerde Amerikaanse Congres voorgoed veranderen. De indrukwekkende documentaire Knock Down the House volgt de vrouwen in aanloop naar de Congresverkiezingen van 2018, met fenomeen Alexandria Ocasio-Cortez als voornaamste blikvanger. Een klassiek David tegen Goliath-verhaal, maar zeker geen gemakzuchtig politiek pamflet: Knock Down the House biedt vooral een intiem inkijkje in het leven van vier vrouwen die stuk voor stuk zijn getekend door de vele gebreken van de Amerikaanse samenleving. Winnaar van de publieksprijs op Sundance.

Het moest het meest luxe en extravagante festival ooit worden. De promotievideo beloofde instagrammodellen buitelend over hagelwitte stranden. In plaats daarvan werd Fyre Festival op de Bahama’s een gigantisch fiasco. De vluchtelingenkamp-achtige situatie werd vlot doorgetwitterd door de ontgoochelde bezoekers, waardoor de hele wereld met de flop kon meegenieten. Deze Netflix-documentaire reconstrueert hoe de organisator Billy McFarland, een oplichter zonder een greintje realiteitszin, de boel vakkundig in de soep liet lopen. De film volgt de geijkte paden, maar dankzij het bizarre verhaal val je toch van de ene verbazing in de andere.

Wanneer een Chinese miljardair een teloorgegane autofabriek in Ohio heropent, lijkt dat voor iedereen een win-winsituatie. Maar de cultuurverschillen blijken hardnekkiger dan gedacht. Naast een eindeloos intrigerend inkijkje in een slecht huwelijk, is American Factory bovenal een allegorie over een voorbije tijd én het begin van een nieuw tijdperk. IJzersterke documentaire waarin regisseurs Steven Bognar en Julia Reichert ons de laatste stuiptrekkingen van de klassiek-Amerikaanse working class tonen. Op Sundance bekroond met de prijs voor Beste Regie, waarna de film (met steun van de productiemaatschappij van Barack en Michelle Obama) werd aangekocht door Netflix.

Als de 18-jarige Alex Lewis na een ernstig motorongeluk in het ziekenhuis ontwaakt herkent hij niemand meer, behalve zijn tweelingbroer Marcus. Langzaam maar zeker weet hij zijn leven weer op de rit te krijgen, met Marcus als steun en toeverlaat, maar hij blijft met vragen zitten over zijn jeugd. Want waarom krijgt hij geen sleutel van het ouderlijk huis? En waarom is Marcus zo afstandelijk tegenover hun moeder? Aangrijpende, heftige en moedige documentaire waarin de twee broers, inmiddels de vijftig gepasseerd, elkaar eindelijk de waarheid durven te vertellen.

‘Hoe kan iemand zulke prachtige muziek maken en zich tegelijkertijd zo gedragen?’ vraagt Frances Taylor, ex-vrouw van Miles Davis, zich af in deze docu over de legendarische trompettist. Want niet alleen de indrukwekkende hoogtepunten uit Davis’ carrière komen voorbij, maar ook de persoonlijke dieptepunten: zijn verslavingen, zijn ziekelijke jaloezie en losse handjes. Qua opzet is de film wel erg conventioneel – keurig chronologisch geordend, veel pratende hoofden – maar dat wordt ruimschoots gecompenseerd door fantastisch archiefmateriaal en interviews met een keur aan prominente jazzfiguren. En dan is er inderdaad nog die prachtige muziek.

‘Ik vrees dat onze democratie niets dan een kortstondige droom was.’ Met die onheilspellende woorden opent deze indrukwekkende en meeslepende documentaire over de recente Braziliaanse politiek, beginnend bij de ineenstorting van de militaire dictatuur in 1985 en eindigend met de verkiezing van de rechtsextremist Jair Bolsonaro in 2018. Filmmaker Petra Costa toont de opeenvolging van machtswisselingen en corruptieschandalen vanuit het hart van de Arbeiderspartij en vermengt die unieke beelden met persoonlijke reflecties over haar familie: haar ouders zijn linkse activisten, maar het overgrote deel van haar familie stemde op Bolsonaro.

Wanneer John en Molly Chester noodgedwongen hun appartement in Los Angeles verlaten, besluiten ze op goed geluk een dor stuk Californische grond te kopen en dat om te toveren tot een ecovriendelijk paradijsje. Niet per se het spannendste uitgangspunt voor een documentaire, maar het scheelt dat John professioneel natuurfilmer is: zijn opnames van de flora en fauna die de boerderij in zeven jaar tijd overspoelen, zijn schitterend. Nog inspirerender is echter de filosofische ondertoon van de film, die aan het denken zet over de aard van de natuur en onze omgang daarmee.

Reconstructie van het opmerkelijke verhaal van drie identieke broers die apart van elkaar opgroeien zonder van elkaars bestaan af te weten. Tot ze elkaar twintig jaar na hun geboorte bij toeval ontmoeten. Een luchtig feelgoodverhaal zou je zeggen, maar de waarheid achter hun splitsing blijkt opmerkelijk grimmig. Wat in eerste instantie een uitgerekte Spoorloos-aflevering lijkt te worden, ontpopt zich zo steeds meer tot een ijzingwekkende thriller vol bizarre plotwendingen. Maar het is uiteindelijk de tragiek van de broers die het meest beklijft.

Onthutsende, maar soms ook inspirerende kijk achter de schermen van de Andy Kaufman-biopic Man on the Moon (1999). Hoofdrolspeler Jim Carrey wordt gevolgd tijdens de vier maanden durende opnamen van de film. Vier maanden waarin hij nooit uit zijn rol van de anarchistische komiek Kaufman (en diens grove alter ego Tony Clifton) stapt. Cast en crew worden gek van hem, en de toeschouwer af en toe ook, maar tegelijkertijd is het een ode aan de moeite die acteurs doen voor een rol. Carrey zelf, met enorme baard, kijkt in een onthullend interview met regisseur Smith terug op die voor zijn latere leven bepalende periode.

Amerikaanse filmmaker en amateurwielrenner Bryan Fogel besluit de effecten van doping op zichzelf te onderzoeken. Via via komt hij in contact met een excentrieke Russische arts, die bereid is zijn experiment te begeleiden. Totaal onverwacht klapt deze Rus vervolgens uit de school over zijn betrokkenheid bij een gigantisch dopingschandaal, geïnitieerd door Vladimir Poetin himself. En zo wordt deze variant op Super Size Me (de McDonald’s-docu) opeens een sensationele thriller in de lijn van Citizenfour (de Snowden-docu). De rommelige structuur wordt ruimschoots gecompenseerd door de verbluffende inhoud.

Confronterende en belangwekkende documentaire van regisseur Ava DuVernay, die furore maakte met het voor twee Oscars genomineerde Martin Luther King-drama Selma (2014). De titel verwijst naar het dertiende amendement in de Amerikaanse grondwet, dat in 1865 de afschaffing van de slavernij bekrachtigde, maar tegelijkertijd de overheid in staat stelde om veroordeelden als onvrijwillige arbeidskracht in te zetten. Aan de hand van schokkende cijfers en een hele rits talking heads betoogt DuVernay dat de massale incarceratie van zwarte Amerikanen (maar liefst 1 op 3 belandt op een gegeven moment in de gevangenis) een vorm van moderne slavernij is.

Drievoudig wereldkampioen, de meest geliefde zoon van heel Brazilië en op de toppen van zijn kunnen: Formule 1-coureur Ayrton Senna had alles bereikt waar hij van droomde toen hij op 1 mei 1994 zijn bolide op de Autodromo Enzo e Dino Ferrari tegen de vangrail reed. Hij overleed ter plekke, op 34-jarig leeftijd. Documentairemaker Asif Kapadia (Amy) schetst met een enorme hoeveelheid archiefmateriaal in eerste instantie een vrij droog en feitelijk portret van de coureur Senna. Het slot, dat op huiveringwekkende wijze de laatste uren van de mens Senna in beeld brengt, is echter van grote schoonheid.