De opmars van de robot lijkt niet te stuiten. Kunstmatige intelligentie was een generatie geleden nog het fantasievolle onderwerp van sf-films als The Matrix en The Terminator, maar anno 2023 is de chat- en tekstrobot, in de vorm van ChatGPT of de digitale assistent van Google, niet meer weg te denken op de werkvloer of het klaslokaal. Het tijdperk van extreme en verregaande automatisering is aangebroken.
Het tragische verhaal van de Brabantse melkveehouder Johan van Rijthoven in de documentaire Het mysterie van de melkrobots laat duidelijk zien dat niet alles valt te automatiseren. Dat de natuur weleens terugvecht. Zich verzet. En dat bij de botsing tussen vooruitgang en traditie menselijke slachtoffers klem komen te zitten.
Onder druk van zijn bank stapt Van Rijthoven over op gespecialiseerde robots om zijn koeien te melken. Dat is efficiënter en winstgevender. De robots – een soort hokjes waarin een arm de spenen grijpt en de koe melkt – houden diverse gezondheidsdata bij per dier. Allemaal bijgehouden in een app. Bij problemen krijgt de boer een berichtje op zijn smartphone. Handig en modern. Maar na een paar maanden succes, weigeren de koeien van Van Rijthoven nog gemolken te worden door de machines. Met als gevolg dat de dieren infecties oplopen, omdat ze hun melk niet kwijt kunnen.
Het is het begin van een jarenlange juridische strijd tussen de wanhopige veehouder en de makers van de robots. Want wie is verantwoordelijk voor de bijna miljoen euro schade die het bedrijf van Van Rijthoven oploopt in de tussentijd? Mogelijk is het de lekstroom van de robots die – als gevolg van slechte aarding of isolatie – de koeien afschrikt. Of speelt er meer?
De meest opvallende rol in de film is weggelegd voor zelfbenoemd ‘energetisch probleemoplosser’ Stef Freriks, die de oorzaken van Van Rijthovens problemen zoekt in de oerkrachten en dolende energievormen die dwalen rond het erf van de veehouder. Deze ‘ecotherapeut’ verhoogt de inzet van de tragedie in Brabant van een strijd tussen robots met de natuur: het wordt een kosmisch gevecht. Waarin Van Rijthoven en zijn familie, ongeacht de uitkomst, de grootste slachtoffers zijn.