In de ban van goed en fout: ontwapenende en aangrijpende televisie

‘Je kunt zeggen dat ik als historicus heb gefaald, dat vind ik ook wel,’ zegt Hans Blom halverwege de eerste aflevering van het vierdelige In de ban van goed en fout. In deze documentaireserie duikt schrijver Onno Blom met hulp van zijn vader Hans in het ‘foute’ verleden van zijn familie. In de jaren voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog bestond het gezin Blom uit negen fanatieke NSB-leden en één ‘afvallige’: Jan, de vader van Hans en opa van Onno. Hij brak met zijn ouders en zeven broers en zussen om zich als legeradjudant aan te sluiten bij het gewapende verzet in Friesland. Na de bevrijding werd het gezin herenigd, maar over oorlog en de tweedeling werd binnen de familie gezwegen. Ook tussen Jan en zoon Hans, die als historicus en oud-directeur van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) juist uitgebreid onderzoek deed naar de oorlog.

‘Ik heb heel sterk de neiging om deze hele geschiedenis met mijn professionele afstandelijkheid te benaderen,’ verklaart hij aan Onno, terwijl ze gebogen staan over een NSB-inschrijflijst waarop ook Jans naam staat. Hij is in begindagen van de partij eveneens kortstondig lid geweest, maar schreef zich in 1934 weer uit. Onno, die het tijd vindt om het familiezwijgen te doorbreken, verdiept zich in de aanleiding en de gevolgen van deze keuze, maar speurt ook naar beweegredenen van de ‘NSB’-broers en zussen, van wie er tenminste twee nog leven.

Het levert verrassende, ontwapenende en bij vlagen aangrijpende televisie op, waaruit steeds een ding blijkt: zo standvastig als opa Jan het verzet bleef steunen, zo trouw bleven de andere gezinsleden aan de NSB. Als Onno aan zijn oudtante Map, die hij mee terugneemt naar Westerbork, vraagt of ze zich nooit schuldig heeft gevoeld, hoeft ze niet na te denken. ‘Nee,’ zegt ze. ‘Nee.’