Price of Truth: portret van de hoofdredacteur van de Kremlin-kritische krant Novaja Gazeta

Op 7 april 2022 stapt Dmitri Moeratov op de trein van Moskou naar Samara, om zijn moeder te bezoeken. Even later stormt een man naar binnen die stinkende rode vloeistof over hem heen gooit. ‘Voor onze jongens!’, roept de man tegen hem. Moeratov weet wat hij bedoelt. Moeratov is immers hoofdredacteur van Novaja Gazeta, een krant die kritisch schrijft over Poetins zojuist begonnen invasie van Oekraïne.

‘Ik weet wat de boodschap was: houd je stil en zorg dat je krant zich stil houdt!’, zegt Moeratov in de documentaire Price of Truth die Patrick Forbes over hem maakte. De rode vloeistof was vermengd met aceton, een stof die Moeratov blijvende schade aan zijn ogen bezorgde.

Moeratov (1962) richtte zijn krant op in 1993 met steun van oud-president Mikhail Gorbatsjov, met wie Moeratov bevriend was. ‘De eerste computers op de redactie waren betaald uit de Nobelprijs van Gorbatsjov,’ aldus Moeratov in Price of Truth. Gorbatsjov won in 1990 de Nobelprijs voor de Vrede, waaraan een geldbedrag verbonden is. In 2021 won Moeratov zelf diezelfde Nobelprijs voor de Vrede. De medaille liet hij veilen in New York om de opbrengst te doneren aan Oekraïne. De veiling bracht een recordbedrag op: 103,5 miljoen dollar.

Sinds Moeratov de krant begon werden zes van zijn journalisten vermoord wegens belediging van het Kremlin, onder wie Anna Politkovskaja. Zij publiceerde al in 2003 een kritisch boek over Poetin en werd in 2006 vermoord. Sindsdien is de persvrijheid in Rusland steeds verder ingeperkt, maar Novaja Gazeta bestond begin 2022 nog steeds. Na de kritische artikelen over de oorlog werd de vergunning van de krant ingetrokken.

In Price of Truth zien we hoe zo de laatste restjes persvrijheid in Rusland verdwijnen. Novaja Gazeta wijkt uit naar Letland, waar voortaan een Europese versie van de krant verschijnt. Daar zit ook het Kremlin-kritische documentairefestival Art Doc Fest van de Russische documentairemaker Vitaly Mansky (die de VPRO Gids in 2019 nog sprak in Moskou). Moeratov gaat er vaak heen, maar daarna keert hij telkens terug naar Rusland.

‘Openhartig, principieel en moedig.’ Zo noemt Patrick Forbes zijn hoofdpersoon in Price of Truth. In september 2023 werd Moeratov door het Kremlin aangemerkt als ‘buitenlands agent,’ een beslissing die hij aanvecht. Zijn ogen doen nog altijd pijn na de aanslag in de trein. Maar Moeratov geeft niet op. ‘Ik zou rustig met pensioen willen. IJshockey kijken en boeken lezen. Maar dat kan pas als er vrede is.’