The Eternal Memory: krachtig portret van het leven van een echtpaar met alzheimer

Het moet je maar gegeven zijn: zo dicht op de huid te mogen filmen van een stel in een van de zwaarste perioden van hun leven. In het voor een Oscar genomineerde The Eternal Memory legt regisseur Maite Alberdi van zeer nabij het afbrokkelende leven vast van de Chileense Augusto Góngora en Paulina Urrutia. Hij lijdt aan alzheimer, die zich in de loop van de documentaire steeds heviger manifesteert. Zij verzorgt hem met ongekende liefde en toewijding, die wederzijds is, maar ook onderhevig aan het steeds grotere vergeten.

‘Ik ben iemand die hier is gekomen om je te helpen herinneren. Zodat je je herinnert wie Augusto Góngora was,’ zegt zijn vrouw in de openingsscène, waarin ze hem wekt en zich aan hem voorstelt. Ze grappen en grollen met elkaar – iets wat ze zullen blijven doen, de hele film lang. Paulina Urrutia, actrice en oud-minister van cultuur, vertelt haar echtgenoot dat hij twee kinderen en twee broers heeft, dat hij journalist was en coach. ‘Hé, jij weet alles,’ zegt de grote man, gekleed in een blauw-witte pyjama, geamuseerd. Zij: ‘We kennen elkaar al meer dan twintig jaar. Want we zijn getrouwd.’

Wat volgt zijn scènes uit een dagelijks leven, verzwaard door de alzheimer maar verzacht door de aanstekelijke en diepe kameraadschap die zo’n ontroerend grote liefde kan zijn. Het tweetal wandelt, Paulina droogt Augusto’s oren na het douchen, hij gaat mee naar een repetitie van het toneelstuk waar zij in speelt – niet toevallig een stuk over herinneren. Tussendoor tonen beelden uit hun privéarchief hun beider talent voor het leven.

Augusto dartelt en danst door de dagen, maar wordt in de loop van de film steeds vaker boos, bang en verward. Hij begrijpt niet waarom hij niet ’s nachts naar het strand mag, en vecht tegen imaginaire vrienden en zichzelf. ‘Ik kan dit niet meer,’ klinkt het steeds vaker. ‘Wat gebeurt er met mij?’ En, tegen zijn vrouw: ‘Aan jou heb ik niets.’ De interactie tussen de twee is hartverscheurend en hartverwarmend tegelijk.

Alberdi blijft dichtbij, consequent maar onnadrukkelijk. Zij zoomt ook uit, van het kleine intieme leven van het echtpaar naar de Chileense geschiedenis en de gruwelijke gevolgen van het Pinochet-bewind, die Augusto Góngora voor de publieke omroep aan de vergetelheid heeft onttrokken door ze nauwgezet te documenteren. Je blijft achter met een knoop in je maag als Paulina Urrutia een fragment voorleest uit het mede door haar man geschreven boek Chili: de verboden herinnering, een reconstructie van de eerste tien jaar nadat Pinochet de macht greep: ‘Zonder geheugen weten we niet wie we zijn. Zonder geheugen dwalen we in verwarring, zonder te weten waar we naartoe gaan. Zonder geheugen, geen identiteit.’