In het project Tijd zal ons leren gaat actrice en theatermaker Romana Vrede op zoek naar de vergeten en verzwegen verhalen van verzet tegen onrecht en slavernij in onze koloniale tijd. Met dit project vertelt Vrede de verhalen van ruim honderd helden. Het project bestaat onder andere uit een voorstelling waarin ze muzikaal begeleid wordt door muzikant Otion, een vierdelige online onderzoekende talkshow, een podcast en de televisie-uitzending van vanavond. Centraal staan de verhalen van de velen die zich tijdens de trans-Atlantische en de Oost-Indische slavernij verzetten tegen de status quo.

Met Tijd zal ons leren herschrijft ze ook een deel van onze geschiedenis van de koloniale periode. De geschiedenis wordt immers geschreven door de winnaars: de kolonisten. Vrede vertelt een andere kant, die niet in de geschiedenisboeken staat. ‘Onze geschiedenis overleeft door orale vertellingen. Onze geschiedenis is niet op een westerse manier gedocumenteerd, maar op een andere manier,’ zegt ze in een van haar talkshows. Tijdens een uitzending van On Stage speelde ze een fragment uit de voorstelling en vertelde het verhaal van verzetsstrijder One-Tété Lokay. ‘Al deze verhalen zijn van mond tot mond overgeleverd. De bedoeling van zulke orale geschiedenis is dat de verteller van die verhalen het op zo’n manier aan jou vertelt, dat jij haar nooit meer vergeet. Zo maken we haar onsterfelijk.’ Naast One-Tété Lokay maakt Vrede in Tijd zal ons leren nog 126 helden onsterfelijk. Helden die, ongeacht in welk deel van de wereld zij leefden, zich uitspraken tegen de slavernij en de slavenhandel: ‘witte, bruine en zwarte helden’. Bijvoorbeeld de veelal jonge meisjes die zich in voormalig Nederlands-Indië verzetten tegen de kolonisten. ‘Zij hadden geen echte wapens,’ vertelt Vrede, ‘maar wel stenen. Ze gooiden stenen naar de kolonisten en schreeuwden naar ze. Kansloos, maar ze deden het wel.’

De verhalen van de verzetsstrijders zijn voor Vrede een beginpunt om het over de slavernij te hebben. ‘Slavernij is een topic dat we lastig vinden om te bespreken. Niemand wil zich identificeren met ‘dader’ en niemand wil zich identificeren met ‘slachtoffer’, dus we botsen er een beetje tegenaan. Ik wil het op deze manier over de slavernij en onze gemeenschappelijke wereldgeschiedenis hebben, door het over de helden te hebben. Wij hebben geen excuus! Als die mensen, in de tijd dat het normaal was en toen je het met de dood moest bekopen, hun mond opentrokken… wat let ons om nu onze mond open te trekken?’

Naar schatting heeft een op de dertig Nederlandse vrouwen borstimplantaten en volgens wetenschapper Henry Dijkman is het tijd dat we de desastreuze gevolgen daarvan onder ogen gaan zien. ‘Je moet wel beseffen dat siliconenmoleculen continu migreren en dus in je weefsels terechtkomen. Als je er daarvan te veel in een cel hebt, dan vergiftig je jezelf,’ aldus Dijkman bij Eva Jinek. Dijkmans bevindingen op het gebied van borstprotheses maakten veel los bij kijkers, zo ook bij regisseur Jack Valkering. Valkering hoorde al jaren geruchten over lekkende siliconenimplantaten, en na dit televisieoptreden van Dijkman besloot hij dit verder uit te pluizen. Valkering: ‘Volgens Dijkman is het voor vrouwen met borstimplantaten geen kwestie óf ze ziek worden, maar wanneer. Ik vond dat heftig om te horen en ook een goed vertrekpunt voor een documentaire.’

Dijkman maakt ook zijn opwachting in Valkerings documentaire Moordtieten, maar de rode draad is het verhaal van de dertigjarige vlogger en zangeres Dionne Slagter. In een Youtube-filmpje uit 2016 vertelt ze openhartig over haar implantaten, die ze besloot laten inbrengen nadat ze jarenlang op school was gepest om haar kleine borsten. Slagter zei volmondig ja tegen medewerking aan de film, al was ze wat sceptisch. Valkering: ‘Dionne vond het interessant, maar ze zei in het begin ook dat er met haar niks aan de hand was. Totdat ze een gesprek had met iemand die veel klachten heeft sinds haar borstoperatie. Dionne herkende veel in dat verhaal, waarna het besef begon te groeien dat ze misschien toch klachten ervaart door haar implantaten.’ 

Dionne’s dilemma groeit wanneer Dijkman haar toont hoe een lekkende borstprothese eruitziet, en wanneer ze de uitslag krijgt van een test die detecteert hoe hoog de concentratie platina in haar haren is (hoe meer platina, hoe meer siliconen er zwerven door je lijf). Kiest ze voor de veilige optie, een zogeheten ‘explantatie’, of voor een riskanter leven met de door haar gedroomde borsten? Valkering: ‘Een vrouw moet natuurlijk zelf weten of ze iets aan haar borsten wil laten doen, als documentairemaker heb ik daar geen oordeel over. Ik wil vooral verschillende kanten aan bod laten komen in de film, in de hoop dat vrouwen weloverwogen een beslissing zullen nemen. Maar ik ben me tijdens het filmen eerlijk gezegd wel rot geschrokken over de gevolgen voor je gezondheid.’