Aan de slag

We kampen momenteel in Nederland met een overschot aan werk en een tekort aan mensen die het willen of kunnen doen. De werkloosheid is historisch laag en er staan zo’n 400.000 vacatures open. Toch verwachten we dat er dagelijks nieuwe producten in de winkel te vinden zijn en dat ons via internet bestelde pakketje de volgende dag gebracht wordt. Dat lijkt allemaal geautomatiseerd, maar een groot deel is nog steeds mensenwerk. In grote loodsen op anonieme bedrijventerreinen houden duizenden mensen, vaak tegen een mager loon, onze economie draaiende. Ze drukken op knoppen, pakken dozen in, tillen en sjouwen. Vaak is dat eentonig, zwaar en stressvol werk.

Over die onzichtbare arbeidskrachten gaat de podcast Lopendebandwerk van Emmie Kollau, waarvan het tweede seizoen vanaf 16 maart te beluisteren is. Kollau heeft een bijzondere vorm gevonden om de lopendebandwerkers te portretteren. Ze interviewt elke aflevering iemand over zijn werk en zijn leven en laat een bekende muzikant een soundtrack componeren. In de eerste reeks waren dat onder anderen Spinvis en hiphopper Kubus, in het nieuwe seizoen gingen Luwten, producer Sim Fane, Koen van de Wardt (Klangstof) en Lucky Fonz III aan de slag.

Hun muziek omlijst en bekrachtigt de verhalen, speelt soms met wat er gezegd wordt, maar overheerst de woorden niet. Het leren kennen van de mens achter de machine is uiteindelijk toch het belangrijkst. Zoals de Twentenaar Han uit de eerste aflevering, die werkt in een fabriek waar vegetarische kipnuggets, hamburgers en cordon bleus gemaakt worden. Zelf is hij een echte vleeseter, dus hij heeft niet echt een band met het product dat hij elke dag maakt. Het werk is stressvol, want als de machine weigert, stokt de productie en dat kost geld. ‘Je wordt geleefd door de machines,’ zegt hij. Onder het minutieus afwegen van het nepvlees vertelt hij over zijn jeugd, zijn interesse in de Tweede Wereldoorlog en over zijn vervlogen droom om hondentrainer te worden.

Analyses van de consumptiemaatschappij gaan vaak over systemen en statistieken. Maar een aflevering van Lopendebandwerk zoomt in op één radertje en maakt juist daardoor veel meer zichtbaar. De podcast geeft geen oordeel of analyse, maar doet je stilstaan bij de mens die jouw vegetarische cordon bleu als levenswerk heeft.