Vrijstaat Kralingen

‘500 gulden, exclusief reiskosten. Wijze van betaling: contant aan de artiesten in de pauze. Plus een goed gestemde vleugel, ten minste één geaard stopcontact en een “toereikend aantal consumpties”.’ Onder die voorwaarden kwam de zeskoppige band CCC Inc., een voorloper van Doe Maar, in de zomer van 1970 vanuit hun Peelcommune in een busje naar het Kralingse Bos rijden.

Het staat in het contract dat Berry Visser (72) uit zijn archief opdiept. ‘Popmuziek was nog geen serious business,’ weet de man die vijftig jaar geleden medeorganisator was van het Holland Pop Festival. Dat bewijzen ook de contracten van The Byrds (6000 dollar, inclusief een optreden op het Bath Festival), Santana (4000 dollar) en Mungo Jerry (300 pond).

Als de Delftenaar in 1967 The Doors en Jefferson Airplane ziet spelen in Het Concertgebouw wil hij nog maar één ding: zelf concerten organiseren. Hij stapt op de boot naar Engeland en legt daar belangrijke contacten. In 1968 richt hij Mojo Concerts op. Eerste wapenfeit is een double bill met Soft Machine en Jethro Tull. Dan vindt, in augustus 1969, Woodstock plaats. Wauw, kunnen we zoiets ook niet hier? denkt Visser, een 23-jarige hippie met ambities. Het idee komt in een stroomversnelling als er plotseling een oudere, keurig geklede vertegenwoordiger voor zijn deur staat: Georges Knap. ‘Hij wilde iets dergelijks in Rotterdam, de laatste plek waar ik aan gedacht had. Na de nodige aarzelingen ben ik met hem langs twee mogelijke locaties gereden: een bouwput bij de Van Brienenoordbrug en het fameuze Kralingse Bos. Die keuze was niet zo moeilijk. In april trok ik in bij Georges en zijn vrouw Toos, die in de Rotterdamse wijk Ommoord woonden. Daar zaten we samen met Piet van Daal [die de technische zaken regelde, red.] in hun woonkamer met één telefoon het festival uit de grond te stampen.’

Ze krijgen 25.000 gulden garantiesubsidie. De Schiedamse Coca-Cola-bottelarij springt bij met een lening van 50.000 gulden. ‘Natuurlijk druiste zo’n bedrijf in tegen onze hippieprincipes, maar we hadden geen keus. Directeur Smeijers was trouwens zó ruimhartig dat hij later ontslagen werd.’ 

Het festival wordt in alle stilte voorbereid. ‘We waren bang voor bezwaarschriften, zeker vanuit de villawijk.’ Knap en Visser kijken samen met hoofdinspecteur van politie Coster naar een voorvertoning van de film Woodstock. ‘Wij vonden het geweldig, maar die man ook.’ Coster besluit dat de politie niet nadrukkelijk aanwezig mag zijn in het Kralingse Bos en dat alcohol wordt verboden. ‘De focus lag op andere genotsmiddelen, die zouden gedoogd worden. Het mocht een soort vrijstaat zijn, met Koos Zwart [legendarisch cannabisactivist, red.] als leider van het drugsteam.’

Even is er nog paniek. ‘Er kwam een item op het journaal over Sid Bernstein, de man die The Beatles naar Amerika had gehaald. Die wilde een soort Woodstock op de Veluwe organiseren. Wij schrokken ons kapot, daar gaan we met onze plannen en idealen! Maar hij kreeg geen poot aan de grond. Met duizenden mensen de Veluwe vertrappen, dat ging niet gebeuren.’

Wel is er een act die niemand verwacht, of toch zeker niet op het hoofdpodium: freejazzduo Han Bennink en Misha Mengelberg. ‘Een godvergeten jazzduo tussen de popcoryfeeën,’ blikt drummer Bennink (78) terug. ‘We hadden van die miniversterkers en Misha had zo’n klein Rippen-pianootje. Haha, het zag er niet uit joh, heel armzalig. We wisten helemaal niet dat we voor zó veel mensen zouden spelen. Voor ons was een veld bomvol mensen die we maar moeilijk konden bereiken. Maar ik geloof dat ze het wel aardig vonden.’

Het duo speelt rond halfdrie. ‘Het was stralend weer, volgens mij was ik op blote voeten. Ik had een hele verzameling rare trommels bij me en zat ook nog wat op zo’n lange Marokkaanse trompet te blazen. Ik dacht: ik ga maar een beetje stoney doen voor al die stonies. Wat ik me verder herinner is een enorme muur van plastic bekers, opgestuwd door de wind. Jezus, wat was het vuil daar! En dat zo’n omroeper ineens schreeuwde: “Kijk een vliegtuig!” Daar zat dan een of andere bekende band in. Het zal wel.’

Een historisch moment? ‘Ach,’ zegt Bennink. ‘Voor ons was het gewoon een optreden. En niet eens op een heel leuk festival. Ik had een broertje dood aan pop en populair, nog steeds. Toen we klaar waren ben ik zo snel mogelijk weggegaan. Voor de stuff hoefde ik ook niet te blijven: die had ik altijd op zak jongen, ik heb mijn hele leven geblowd. Maar achteraf was het natuurlijk wel geinig dat zo’n raar Hollands bandje op het hoofdpodium van het grote Kralingen had gestaan.’

Naast CCC Inc. en Bennink en Mengelberg staat er nóg een Nederlandse band op het hoofdpodium: Supersister. ‘Ik kan me veel niet herinneren, maar ons optreden zie ik nog helemaal voor me,’ zegt zanger/toetsenist Robert Jan Stips (70). ‘Zo’n enorm veld vol mensen, dat maakt een geweldige indruk. Alle shirtjes gingen uit, ook bij de vrouwen. Net zo’n schilderij van Renoir met badende vrouwen bij een vijver, erg idyllisch. Wij waren pas laat uitgenodigd en hadden net ons eerste plaatje uit, “She Was Naked”, dat dankzij Radio Veronica een hit begon te worden. Ineens hadden we de wind enorm mee, waren we dé promising band, iedereen was benieuwd. De reacties waren geweldig. We speelden goed, ondanks de technische mankementen op het podium.’

Die avond heeft Supersister nóg een optreden, in Vlissingen. ‘Contractuele verplichting. Maar daar stond anderhalve man en een paardenkop. Iedereen die popmuziek serieus nam zat met z’n hoofd in Kralingen, of was daar zelf aanwezig.’ De dag erna gaat Stips terug. ‘Natuurlijk wilde je er bij zijn, het voelde allemaal zo nieuw. Er was een omslag gaande, dat was duidelijk: jongeren en de popcultuur werden hier serieus genomen. Voorheen had je alleen halfbakken festivalletjes. Kralingen, met sponsoren en alles, was een scharniermoment, ook in mijn eigen leven.’

Echt genieten van de muziek was er trouwens niet bij, zegt Stips. ‘Je ving af en toe flarden op, de PA stelde nog weinig voor. Het hele gebeuren had de overhand, de sfeer. Dat er zo veel mensen met z’n allen bij elkaar zaten. Tafereeltjes zoals bij Mungo Jerry, waar een fontein aan kartonnen lunchbordjes de lucht in ging. En mensen die out in the open hasj rookten, of bloot rondliepen. Daar waren geen toestanden over, bewonderenswaardig. Alsof je door een perfecte droom liep.’

Organisator Visser komt tijdens het festival al helemaal niet aan genieten toe. Van de acts krijgt hij nauwelijks iets mee. ‘Ik heb me enorm geërgerd aan Roger Chapman van Family, een puberale schreeuwlelijk. En ik herinner me flarden van Dr. John en The Byrds, die voor een prachtige mystieke stilte zorgden, net toen het begon te motregenen. Verder was het vooral een stressvolle toestand. Er kwam veel onweer op ons af en we zagen het hele gebeuren financieel al in het water vallen.’ 

Het Holland Pop Festival is op veel fronten een succes: popmuziek wordt eindelijk voor vol aangezien en voor het eerst wordt het Nederlandse gedoogbeleid in de praktijk gebracht. Alles klopt: love, peace and happiness op z’n Hollands. Pure mazzel, zegt Visser. ‘Je mag nog zo’n drive hebben, zonder toeval had Kralingen nooit plaatsgevonden. Als Georges Knap niet had aangebeld, als Coster niet zo’n ruimdenkend politieman was geweest, als Smeijers van Coca-Cola z’n portemonnee niet had getrokken... Het was de juiste samenloop van omstandigheden.’

Maar in financieel opzicht is Kralingen een ramp. De stichting gaat voor een miljoen gulden het schip in. Duizenden bezoekers komen zonder kaartje – à 35 of 40 gulden – binnen, ondanks de achttien kilometer aan prikkeldraad. Ze knippen gaten in de hekken, klimmen eroverheen, zwemmen naar het festival of laten zich voor een paar gulden over de Kralingse Plas varen. ‘De stewards, voornamelijk studenten uit Delft, waren er niet op getraind en Feyenoordsuppoosten als kassiers was achteraf gezien misschien ook niet zo’n geweldig idee.’

De stichting Holland Pop Festival gaat failliet. ‘Ik nam afstand en ging verder met concerten organiseren. Daar kwam veel gedoe van met de curator. Die vond dat Kralingen mij flink geholpen had en dat ik moest meebetalen, al had ik er geen cent aan verdiend. Uiteindelijk hebben we een deal gemaakt: van alle winstgevende Mojoconcerten is twee jaar lang de helft van de opbrengst afgedragen aan de stichting.’

Spijt heeft Berry Visser nooit gehad, ondanks het financiële koppijndossier. ‘Maar de trots en het besef dat we echt iets historisch hadden neergezet kwam pas veel, veel later.’