dinsdagetalage

‘Neger, roetkop, zwartnek, aap. Waar word je voor uitgemaakt?’ Het is de eerste vraag in de aflevering van Ik durf het bijna niet te vragen over ‘zwarte mensen’, die BNNVara vandaag herhaalt. In het programma rekenen onbegrepen en gemarginaliseerde Nederlanders af met vooroordelen, op basis van anonieme vragen van kijkers. Zes zwarte mensen, variërend in kleur, leeftijd en afkomst geven deze aflevering antwoord op eerlijke en soms ontluisterende vragen. De antwoorden op de eerste vraag: Tony: ‘Ai. Dat gaat hard meteen.’ Collin: ‘Wauw.’ Koike: ‘Wacht effe hoor.’ Loraine moet even slikken. ‘Alleen al het lezen hiervan scheurt een oude wond open.’ Kitty: ‘Ik heb ze allemaal langs horen komen.’ Aanvullend: ‘Vieze negerin. Je lijkt op een hoopje poep.’

Wie nog durfde te twijfelen aan de aanwezigheid van racisme in Nederland wordt na de eerste drie minuten van het programma ruw uit dat sprookje gerukt. Tony: ‘Je kunt beter vragen wat ik niet heb gehoord, want dat lijstje is tegenwoordig heel klein.’ Collin: ‘In Nederland ben ik wel voor aap uitgemaakt. Zelfs door collega’s, als grapje. Natuurlijk als grapje hè, want het is altijd als grap.’ Collin lacht niet.

‘Aap, wil je wat extra bananen. Roetkop, hoef je niet geschminkt te worden met Sinterklaas?’ De tranen staan in Loraine’s ogen. Het maakt de aflevering van Ik durf het bijna niet te vragen niet gemakkelijk en daarom des te belangrijker om naar te kijken. Mooi is de ruimte voor nuance die de verschillende geïnterviewden creëren door hun gevarieerde antwoorden. Zo is ieders definitie van ‘zwart’ verschillend en wordt duidelijk hoe lastig het is voor kinderen van gemengde komaf. De jonge Tony is bijvoorbeeld half Zambiaans, half Nederlands en licht van kleur. ‘In Nederland ben ik altijd een buitenlander, maar in Zambia ook. Het is eigenlijk alsof ik geen thuis heb.’

‘Was je liever blank geweest, of moet ik wit zeggen?’ Loraine: ‘Ik schaam me er nog steeds voor, maar ik keek neer op zwarte mensen. Ik vind dat echt een van de ergste dingen.’ Volgens haar komt het door de wereld waarin ze opgroeide, waarin alles wit was. ‘Ik vond zwarte mensen lui, lelijk en vervelend.’ Het veranderde toen ze in Amsterdam verhuisde naar stadsdeel Zuidoost. ‘Ik zag andere zwarte vrouwen en ze waren zo mooi. Doordat ik hun zo zag, kon ik ook zo naar mezelf kijken.’ Referinio en zijn zwarte schoolvrienden scholden elkaar vroeger ook uit om hun huidskleur, vertelt hij. ‘Je merkt dat het zo diep in het systeem doorgedrongen is dat zelfs zwarte mensen onderling gaan twijfelen aan hoe ze eruit zien.’

De verhalen zijn openhartig, ontluisterend en optimistisch. Of racisme ooit zal verdwijnen? Lastig, zeggen de meesten. Wat in ieder geval helpt, is naar elkaar luisteren.

TARA LEWIS

Het leven van kinderen en tieners speelt zich steeds meer online af. En het pesten dus ook. Soumaya (22) is eigenaar van de Facebookpagina ‘Wees tegen pesten’ en geeft op scholen voorlichting over pesten en cyberpesten. Zij merkt dat de maatschappelijke aandacht voor cyberpesten groeit, maar dat er op scholen nog te weinig aan gedaan wordt. 

Soumaya: ‘Een van de bekendste vormen is het verspreiden van beeldmateriaal, zoals intieme foto’s of filmpjes van mishandeling. Zo zijn er chatgroepen waarin meiden worden “geëxposed”. Dan worden naaktfoto’s gedeeld, of gewone foto’s met beweringen over wat ze allemaal voor dingen zouden doen, zodat andere jongens hen gaan lastigvallen. Maar online pesten is ook het versturen van vervelende of bedreigende berichten op Whatsapp, nare reacties achterlaten op sociale media, het rondsturen van lijsten met meiden die als slet worden bestempeld of het misbruiken van privégegevens en het overnemen van iemands account.’ 

‘Dat is nog niet onderzocht, maar ik kan het me goed voorstellen. Nu jongeren zich vervelen tijdens corona en veel achter hun schermen zitten, worden ze makkelijker getriggerd om online te pesten.’ 

‘Voor ouders: maak duidelijke afspraken met je kinderen over mediagebruik. Vraag regelmatig hoe het met ze gaat en vraag door. Aan alleen een “goed” heb je niks. De kinderen kunnen zelf online pesters blokkeren en als bewijs screenshots nemen van pestgedrag. Een nieuw profiel aanmaken raad ik meestal af, want tenzij je de pester echt alleen online kent verdwijnt daarmee het probleem niet. In de klas moeten de grenzen tussen plagen en pesten bespreekbaar worden gemaakt. Soms hebben pesters niet eens door wat hun acties aanrichten, zeker online. Bovendien: waarom pesten pesters? Vaak uit onzekerheid. Ook zij hebben hulp nodig.’ 

DAAN SCHNEIDER