Plantaardig geluid

Wat denken jouw kamerplanten? Als je je in deze bijzondere kwestie nog nooit verdiept had, is nu het moment. Niet voor niets is ‘Nature Calling’ het thema van het derde Oorzaken Internationaal Podcastfestival – er is dit jaar allerlei groene programmering (zie kader). Waaronder de muzikale theatergroep Studio Sun City, die speciaal voor het festival het livehoorspel Wat je plant denkt ontwikkelde.

Of eigenlijk: zal ontwikkelen. Er is nu nog niets, want het hoorspel zal binnen één dag gemaakt worden op basis van input van het publiek. Deze input wordt ’s ochtends verzameld via een Zoomgesprek, ’s middags verwerkt tot een stuk van een halfuur en ’s avonds is het hoorspel live te horen. Studio Sun City krijgt hierbij hulp van twee toneelschrijvers: op vrijdag Sanne Vanderbruggen, op zaterdag Jibbe Willems.

Het theatergezelschap bestaat uit muzikanten Ivo Schot en Frank van Kasteren, en regisseur Jeek ten Velden. Ze haalden de opdracht van Oorzaken binnen op basis van hun eerdere zesdelige hoorspel Koffiedik, dat zich afspeelt in een futuristische, geheel fossielvrije stad. Het voorstelbaar maken van een duurzame toekomst is namelijk de missie van Studio Sun City. De VPRO Gids sprak Jeek ten Velden en Ivo Schot er onlangs over op een zonnig terras.

Jeek ten Velden: ‘Ja, vooral met de graslelie. Dat is de trouwste plant die je je maar kan wensen: je kan hem zo een half jaar vergeten. Daarna wordt hij een beetje bleek, maar als je hem een scheut water geeft dan bloeit hij weer helemaal op.’

Ivo Schot: ‘Ik ben net met mijn vriendin gaan samenwonen en zij heeft een gigantische vlinderpalm. We wonen in Amsterdam, dus het is krap – die plant neemt denk ik twintig procent van de woonruimte in beslag. Aanvankelijk moest ik even slikken, maar ik geef haar nu gelijk: het brengt echt vreugde om zo’n flamboyante plant in huis te hebben. Hij houdt je woonkamer ook meteen mooi leeg, want er kan niks om hem heen staan.’

Ten Velden: ‘Eerst had Oorzaken in plaats van “Nature Calling” nog het thema “De verstoorde relatie tussen mens en natuur”. Dan denk je al snel aan een soort aanklacht van een plant tegen de mens: hoe erg we de wereld kapotmaken, het is vijf voor twaalf, enzovoorts. Maar dat geheven vingertje wilden we vermijden. Het leek ons veel leuker om zo’n plant iets te laten zeggen vanuit mededogen: dat ie met enige weemoed naar ons kijkt en het beste hoopt voor de ploeterende mens die zo zijn best doet, maar keer op keer de fout in gaat. Kijk, het klimaatprobleem werkt mensen nou eenmaal op de zenuwen. Dus als je daar iets zinnigs over wil zeggen, moet je het echt op de juiste manier brengen, omdat anders heel veel publiek meteen afhaakt. Vandaar ook dat we in onze eerdere podcast Koffiedik vooral probeerden een spannend verhaal te vertellen; onze utopische ideeën waren eigenlijk alleen op de achtergrond aanwezig. Die krijg je dan mee zonder dat je er erg in hebt, als een soort sluikreclame – en op die manier hopen we dat het blijft hangen.’

artikel gaat verder onder het kader

Schot: ‘We zijn dus eigenlijk een soort Coca-Cola, haha. Nee kijk, ik denk echt dat we als mensheid vervreemd zijn geraakt van de natuur, dat we er bij vlagen bang en vies van zijn. We zullen die natuur weer meer moeten toelaten in ons leven, ook als je kijkt naar de stad. Alle ideeën over de stad duurzaam maken gaan daarover: groene daken zijn bijvoorbeeld beter dan airconditioning en zorgen voor meer insecten en andere dieren. Dus ja, laten we meer bomen knuffelen met z’n allen! Laten we de natuur weer omarmen. Ook in de stad, juist in de stad. Maar dat idee zal in Wat je plant denkt weer op een luchtige, onnadrukkelijke manier aanwezig zijn; we geven de schrijvers ruim baan om hun eigen verhaal ervan te maken. Plus het publiek natuurlijk! Vertel jij in de Zoomsessie over een kamerplant van je die Truus heet, dan heb je dus dikke kans dat deze Truus in ons hoorspel belandt.’

Ten Velden: ‘We kunnen ongeveer twintig mensen in zo'n gesprek bedienen. We beginnen met vragen over hun relatie met de natuur en met planten, en van daaruit moet het zich zo’n beetje ontwikkelen tot een socratisch gesprek waarin we steeds blijven doorvragen. Ik wilde eerst heel graag een liveontmoeting, want ik heb die interactie met het publiek vreselijk gemist. Maar bij Oorzaken zeiden ze, terecht: anders is het meteen zo op Amsterdam gericht, en wij willen er voor het hele land zijn. Dus daarom is die onlineversie toch wel heel cool, want dan kan echt iedereen meedoen. En omdat het hoorspel gestreamd wordt ’s avonds, is het ook overal te beluisteren.’

Schot: ‘Plus, zoals het er nu uitziet zal er wel publiek bij zijn als we ’s avonds het eindresultaat performen. Dus dan hebben we en-en.’

Ten Velden: ‘Ik ben zelf enorm geïnspireerd door het vpro-hoorspel Babylon van Tom Hofland en Pascal van Hulst. Dat gaat over een jongen die naar Tsjechië vertrekt en daar een meisje ontmoet, met een enorme twist op het eind. Babylon klinkt totaal niet alsof het door een acteur is ingesproken, die losheid vind ik supergoed.’

Schot: ‘In ons eerdere hoorspel Koffiedik zit veel popmuziek, omdat wij ervan overtuigd zijn dat je in een hoorspel niet alleen maar letterlijk hoeft te zijn. Een liedje of een geluid kan zomaar een tweede laag van abstractie aanboren in je verhaal, kan sferen oproepen. Al heeft die grindbak natuurlijk ook iets moois ambachtelijks, die hoeft zeker niet weg. Wij gaan pas twee dagen vóór Oorzaken ons instrumentarium voorbereiden, omdat we onszelf willen uitdagen om er fris in te staan. Dus wie weet sta ik straks wel op het festival met een bak water en een bak grind.’