Satire vanaf de sofa

Een man met een microfoon loopt op een willekeurige voorbijganger af. ‘Wat vindt u van mensen met een mening?’ vraagt hij haar. De vrouw antwoordt: ‘Mensen moeten niet overal meteen een mening over hebben.’ Nog geen tien seconden later loopt ze zonder enige terughoudendheid leeg over controversiële thema’s als Zwarte Piet en #MeToo. De interviewer besluit het gesprek met de vraag of de vrouw zelf snel haar mening geeft. Het antwoord: ‘Nee!’

Het lijkt misschien een flauwe poging om een willekeurige wandelaar eens lekker te confronteren met haar eigen hypocrisie, maar Roel Maalderink (1991) wil met zijn succesvolle onlinevideoserie Voxpop vooral het fenomeen ‘straatinterview’ op de hak nemen. Broodnodig, want actualiteitenprogramma’s zijn nog steeds zéér happig op dit soort korte interviewtjes waarin burgers – liefst zo ongenuanceerd mogelijk – hun mening mogen geven.

Maalderink legt de absurditeit van het format op messcherpe, vaak hilarische wijze bloot. Zijn video’s zijn honderdduizenden keren bekeken en eind 2020 werd Maalderink door de Volkskrant verkozen tot Mediatalent van het Jaar. Het leverde hem zelfs de bijnaam meester van het straatinterview op. Hoewel de Utrechter werd opgeleid als mediajurist ging Maalderink al snel het journalistieke pad op. In die hoedanigheid werkte hij enkele jaren als verslaggever bij programma’s als Jan rijdt rond en Opgelicht?!

Het idee voor Voxpop ontstond nadat een vriend hem had gevraagd waarom hij niet gewoon zélf iets ging maken. Maalderink: ‘Als verslaggever heb je veel minder ruimte om eigen ideeën te ontwikkelen, maar ik wilde juist graag zelf dingen maken. Toen ben ik met een cameraman en microfoon de straat op gegaan, en daar was enorm veel materiaal om te parodiëren. Ik kon in die gesprekken de grenzen van het format opzoeken, want er bleek van alles mogelijk in zo’n straatinterview. En voor je het weet ben je na 150 video’s ineens de meester van het straatinterview.’

Met de zevendelige VPRO-serie Plakshot verruilt Maalderink het internet voor het tv-scherm. Plakshot is een satirisch programma waarin Maalderink de actualiteit bespreekt en de absurditeit van de media blootlegt. Dit alles doet hij vanuit zijn eigen woonkamer, waar ook zijn broer Jos rondhangt.

Maalderink: ‘De meeste mensen associëren mij inmiddels vooral met Voxpop. Ik vind het nog steeds fantastisch om dat programma te maken, maar ik wil ook graag andere dingen proberen. In Plakshot doe ik dat door vanuit mijn woonkamer de week door te nemen. Het kan bijvoorbeeld gaan over de klimaatcrisis of het woonprotest, waarbij ik vooral kijk naar de mediawerkelijkheid daaromheen. Natuurlijk was het veel makkelijker geweest om het beproefde recept te volgen en een programma te vullen met straatinterviews, maar ik vind het juist leuk om mezelf daarnaast óók wat meer uit te dagen. Als je de kijker een halfuur lang alleen maar straatinterviews voorschotelt, rolt die na een tijdje vermoeid van de bank. Er zitten ook Voxpop-achtige elementen en straatinterviews in Plakshot, maar het is ook fijn om daar een beetje van af te wijken met een andere setting en allerlei soorten filmpjes.’

‘De vorm en de inhoud zijn heel anders. We zijn nu bijvoorbeeld bezig met een verhaal over censuur op TikTok en kijken daarnaast ook naar bredere onlinefenomenen, zoals Pornhub of Twitch [een videoplatform met livestreams van gamende mensen, red.]. Al is het natuurlijk wel makkelijker om televisieformats te parodiëren, omdat je daar simpelweg een beeld bij hebt. Het is veel moeilijker om satire te maken over het Algemeen Dagblad dan over Khalid & Sophie. Maar we houden het zo breed mogelijk, zodat het óók kan gaan over onderwerpen als LinkedIn, podcasts en porno.’

‘We zoomen liever uit. Hoe zorgen opiniemakers er bijvoorbeeld voor dat zij steeds in beeld blijven? Hoe kan het dat mensen die een winkeltje hebben gemaakt van tegendraadse meningen tóch uitgenodigd blijven worden in talkshows? We duiken eerder in dit soort bredere mechanismen dan dat we iemand eens even lekker gaan fileren.’

‘Toen we de pilot opnamen zaten we nog midden in de lockdown, en dus volop in thuiswerkmodus. Maar het scheelt natuurlijk ook gewoon kosten die je in een studio zou hebben, met lampen, decors en cameramensen. Ik gebruik dat geld liever voor een extra schrijver. Met meer schrijvers zie je meer, en je hebt automatisch meer invalshoeken. Daardoor zijn de onderwerpen ook veel gevarieerder.’

‘Met Voxpop probeerde ik ook vaak iets nieuws te doen. Bijvoorbeeld door mezelf voor te doen als een deepfake of mensen moeilijke vragen te stellen over de privileges die hun huidskleur met zich meebrengt. Ik probeerde geregeld straatinterviews te maken die de satire voorbij waren. Ik wil vooral mezelf en de kijker blijven verrassen, en dat gaat met Plakshot hopelijk ook gebeuren. Het moet toch net weer iets anders zijn dan wat ik zelf gewend ben.’

‘Het was wat eenzaam geweest als ik het helemaal in mijn eentje had moeten doen. Een programma als Zondag met Lubach (gids artikel) had bijvoorbeeld nog een desk en publiek, maar ik zit gewoon op de bank in mijn huiskamer. Daarom dacht ik: we maken van de nood een deugd, en Jos ken ik toevallig al dertig jaar. Ik kan het heel goed met hem vinden, maar we hebben ook weleens mot omdat Jos dingen beter weet. En vaak is dat ook echt zo. In de pilot bemoeide Jos zich af en toe ergens mee en dat werkte zó leuk dat hij mocht blijven.’

‘Nee, het is heel veel Roel. Niet uitsluitend, maar ik ben wel een groot deel van het programma. (Lacht) Als je mij niet leuk vindt, heb je een slechte tijd.’