Vindplaatsen

‘Wat voor andere mensen yoga of Netflix is, is voor mij Google Maps,’ zegt Justine Haantjens, in het dagelijks leven tv-producer en contentmaker. ‘Ik vind het heerlijk ontspannend om een willekeurig dorp aan te klikken en alle winkels in de dorpsstraat af te gaan om de reviews te lezen.’

Google Maps is voor veel mensen een onmisbare dienst om de route te bepalen, maar ook om in een onbekende stad een supermarkt te vinden die nog laat open is of een vegetarisch ontbijtrestaurant met rolstoeltoegang. De laatste jaren profileert het zich steeds meer als een sociaal netwerk. Gebruikers kunnen zelf informatie toevoegen aan het platform en dat doen ze massaal. Door een locatie te waarderen met een aantal sterren en een korte recensie en een foto toe te voegen helpen ze anderen of geven ze bedrijven feedback. Zo schrijft iemand bij een lokale supermarkt: ‘Redelijke supermarkt, niet groot. Verwacht niet alles te vinden’ (drie sterren). Een andere klant is positiever: ‘Die knappe jongen met dat bruine haar had veel geduld toen ik mijn diverse pinpassen meerdere keren gebruikte en de pinautomaat aangaf dat mijn saldo niet toereikend was. Ik voelde mij echt op mijn gemak en hoefde mij niet te schamen! Vijf sterren voor deze caissière [sic]!’ Niet alleen winkels en horeca worden besproken, ook parken, ziekenhuizen, tunnels en zelfs begraafplaatsen worden veelvuldig gerecenseerd.

Het platform wordt ook gebruikt om toegang te bieden tot informatie: hackersgroep Anonymous riep internetters onlangs op om Russische bedrijven een vijfsterrenrecensie te geven in de vorm van oorlogsprotest. Als boodschap stellen ze voor: ‘Het eten was geweldig! Helaas heeft Poetin onze eetlust bedorven door Oekraïne binnen te vallen. Verzet je tegen je dictator, stop met het vermoorden van onschuldige mensen!’

In april 2020, toen corona net uitgebroken was, begon Haantjens elke werkdag met een halfuurtje Googlerecensies lezen. ‘De grappigste stuurde ik naar een collega die dezelfde fascinatie had. Maar ik had er zo veel lol in dat ik het met meer mensen wilde delen.’ Zo begon Haantjens het Instagramaccount De Google Review Recensent, dat inmiddels ruim 36.000 volgers heeft. ‘Het ging al snel nogal viral, voor ik het wist zat ik bij Spijkers met koppen. Ik besefte dat dit een wereld is waarvan we ons niet zo bewust zijn, maar waarin wel van alles gebeurt.’

De recensies die hun weg vinden naar de Google Review Recensent bevatten vaak een sterke mening: óf één, óf vijf sterren. Ron van Bruchem gaat een stuk genuanceerder te werk. Hij is vermoedelijk de actiefste Googlerecensent van Nederland. Hoewel hij pas drie à vier jaar geleden begon met het schrijven van recensies op Google Maps heeft hij al ruim 3700 beoordelingen achtergelaten van plekken die hij heeft bezocht. Ook voegde hij aan het platform een kleine 19.000 foto’s toe, die in totaal meer dan een half miljard keer bekeken zijn. ‘Ik onderneem nogal veel, en voorheen plaatste ik al mijn ervaringen op Facebook,’ vertelt hij. ‘Maar ik wilde mijn vrienden niet steeds lastigvallen met al die informatie. Dus ben ik het allemaal bij gaan houden op Google Maps, met het doel om zo veel mogelijk informatie te delen waar anderen iets aan hebben.’

Dat Van Bruchem zo veel reist heeft hij te danken aan een andere grote hobby, waarin hij minstens even succesvol is: Rubiks kubus. Hij is een wereldtopper in het oplossen van de kubuspuzzels en organiseert wedstrijden over de hele wereld. ‘Ik heb in 58 landen kubuswedstrijden georganiseerd, binnenkort ga ik bijvoorbeeld naar Albanië, Kazachstan en Curaçao. Daarnaast werk ik bij een bank. In de Covidperiode ben ik niet thuis gaan zitten, maar heb ik heel Nederland doorkruist. De afgelopen twee jaar heb in 122 verschillende hotels geslapen, dankzij corona was het overal rustig en goedkoop. Ik ben een lijstjesman, altijd al geweest. Zo heb ik alle vestingsteden, hedendaagse kunstmusea en provinciehoofdsteden bezocht. Nu ben ik bezig met de vuurtorens en sterrenrestaurants. Ik noem dat geen bucketlist, maar hulplijsten. Natuurlijk krijgen alle plekken die ik bezoek een recensie. Het idee is: maak er een mooi leven van en deel de ervaringen met andere mensen, zodat die er ook wat aan hebben.’

Mensen hebben er inderdaad veel aan. Uit recent onderzoek blijkt dat negentig procent van de consumenten weleens gebruik maakt van onlinereviews en 78 procent er zelf weleens een heeft geschreven. Hoewel sommigen er een lolletje van maken, hebben reviewers behoorlijk veel macht, want voor consumenten wegen gebruikersrecensies zwaar bij het nemen van een beslissing.

‘Ik weet dat concurrerende Indiase restaurants elkaar vaak slecht beoordelen,’ zegt Ron van Bruchem. Hij geeft zelf meestal vier sterren, zelfs bij een minder positieve ervaring zal hij een bedrijf niet snel de grond in schrijven. ‘Ik heb er een beetje een hekel aan als mensen maar één ster geven. Dan zie je dat ze maar drie reviews hebben geschreven, alle drie met één ster. Die recensies zijn duidelijk uit rancune geschreven. Ik ga heel veel uit eten en heb zelden te maken met onaardig personeel. Dus als iemand schrijft dat het personeel niet vriendelijk is, denk ik: dan zal je zelf ook wel niet aardig zijn geweest.’

Maar als Van Bruchem iets heeft geplaatst, dan blijft hij er ook bij. ‘Ik voeg ook veel foto’s toe. Ik reed voorheen weleens met de auto over bedrijventerreinen, samen met mijn dochter. Dan maakte zij foto’s aan de rechterkant, ik aan de linkerkant en die plaatsten we op Google Maps. Ik kreeg de vraag van de eigenaar van een bedrijf of ik een foto wilde verwijderen, omdat hij het “geen mooie foto” vond. Hij begon zelfs te dreigen met een advocaat. Toen heb ik gereageerd met: “Beste Robbert, wat is het moeilijk hè, om aardig te blijven als je je zin niet krijgt.” Ik vind dat het mijn recht is om die foto te plaatsen, en het kan ook relevant voor anderen zijn.’

Voor recensiefan Haantjens gaat het niet om oprechte meningen, maar meer om mensen die hun hart uitstorten. Zij anonimiseert de recensies die ze deelt. ‘Voor de privacy, en ook omdat ik het leuk vind dat volgers zelf mogen bedenken wat voor persoon er achter de review zit. Google Maps is echt een inkijkje in de menselijke psyche. Het is een dagboek, een manier om emoties te uiten en ervaringen van je af te schrijven. Een van mijn lievelingsrecensies is die over Sea Life in Scheveningen.’

‘Helaas zie je ook veel racistische recensies voorbijkomen, of discriminerende opmerkingen over het uiterlijk van mensen of over hun afkomst. Maar die deel ik niet,’ zegt Haantjens.

De grote winnaar die deze bloeiende cultuur op Google Maps oplevert is natuurlijk het Californische techbedrijf zelf. Zij ontvangen gratis al die informatie van gebruikers, zodat hun platform vanzelf steeds waardevoller wordt. Ron van Bruchem, die regelmatig in de nachtelijke uurtjes zijn archief ligt bij te werken, krijgt daar verder niets voor. ‘Omdat ik Local Guide ben op niveau 10 [het hoogste niveau dat een recensent kan bereiken, red.] hoor ik weleens iets van Google. Dan krijg ik een aanbieding of mag ik gratis een nieuwe dienst uitproberen. Er worden ook evenementen georganiseerd voor fanatieke reviewers, maar daar ben ik nog nooit geweest, want die zijn meestal in Amerika.’

Google Reviewrecensent Haantjens heeft nog nooit iets van de technologiereus gehoord. ‘Ik zat eraan te denken om mokken te gaan verkopen, maar dan kloppen ze misschien wel aan omdat ik er geld aan wil verdienen.’ Van haar zijn er overigens geen Google reviews te vinden. ‘Ik heb ooit een review geplaatst over een koffietent waar ik vaak kom. Daarin schreef ik: “Ik kom hier voor de knappe mannen.” Maar dat vond ik toch ongemakkelijk, dus ik heb het weer weggehaald.’