Tussen de was en Washington

‘Nadat mijn vader was aangevallen en ik met mijn moeder op de IC zat te wachten op nieuws, heb ik haar gezegd dat ik haar nooit mijn goedkeuring had gegeven om een gooi naar het Congres te doen als ik had geweten dat het hier zou eindigen.’

Documentairemaker Alexandra Pelosi (52) zit in de woonkamer van het appartement in New York dat ze samen met haar man Michiel Vos en hun twee kinderen, Paul en Thomas, deelt. Ze heeft een kerstmuts op haar hoofd en achter haar schitteren de lampjes in de kerstboom, die ze een dag eerder met haar oudste heeft opgezet. Om haar nieuwe HBO-documentaire Pelosi in the House – een film waarvoor ze haar moeder Nancy Pelosi, de eerste vrouwelijke voorzitter van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden, dertig jaar lang volgde – te promoten geeft Pelosi interviews via Zoom. Eigenlijk zou ze twintig minuten hebben voor Nederland, maar als de medewerker van HBO na een halfuur vraagt of het gesprek kan worden afgerond, wuift Pelosi haar vriendelijk weg. Voor haar ‘thuisland’ Nederland, het land waar haar man vandaan komt, heeft ze zo veel tijd als nodig is.

‘Mijn moeder vertelt dit verhaal graag. Dan lacht ze en lacht het publiek met haar mee,’ gaat Pelosi verder. ‘Ik ben de jongste van vijf kinderen en toen ik op mijn zestiende als enige nog thuis woonde, vertelde ze me dat ze de kans had om Congreslid te worden. Omdat ze drie dagen per week in Washington zou zijn, wilde ze eerst mijn toestemming. Welk tienermeisje wil nou niet dat haar moeder drie dagen per week van huis is? Dus zei ik ja.’

Maar eind oktober op de IC, vlak nadat haar vader Paul Pelosi thuis was aangevallen door een man met een hamer die op zoek was naar haar moeder, trok de jongste Pelosi deze goedkeuring alsnog in. ‘Wat kon mijn moeder daarop zeggen? Niets. Haar man lag een kamer verderop en zag eruit als Frankenstein.’ Pas toen Paul Pelosi weer was opgeknapt, wist hij zijn dochter op andere gedachten te brengen. ‘Mijn vader zei me dat ik dat verhaal moest aanpassen omdat het niet eerlijk was om mijn moeders carrière op die manier uit te wissen. “Als je nu naar me toe zou komen, in dit politieke klimaat, zou ik je nooit mijn toestemming geven’’ moest ik ervan maken.’

Kon Nancy Pelosi (82) in 2002 tijdens haar eerste State of the Union als voorzitter rekenen op lovende woorden van toenmalig president Bush, haar politieke tegenstanders reageerden afgelopen oktober met vileine grappen op de aanval op haar man. ‘De aanval was traumatiserend voor mijn familie, maar wat er daarna gebeurde is onvergeeflijk,’ zegt Pelosi. ‘En ik geef sociale media de schuld voor alles wat er gebeurd is. Al die donkere, kwaadaardige, geconcentreerde haat binnen de politiek wordt verspreid via het internet.’

Alexandra Pelosi legt al haar hele leven alles vast op beeld. Als kind liep ze rond met een goedkope camera van de drogist. Dus toen ze als producent voor NBC meereisde met de eerste presidentscampagne van George W. Bush filmde ze alles. Ze maakte er de documentaire Journeys with George (2002) van, die op het Idfa in première ging en haar zes nominaties voor een Emmy opleverde. Sindsdien maakt Pelosi exclusief documentaires voor HBO, waarvoor ze met haar camera in de hand Amerika doorkruist, op zoek naar de ‘echte’ mensen. Als ze thuis is, richt ze de camera op haar familie, onder wie haar moeder, die toevallig – tot ze vorige maand bekendmaakte zich niet langer verkiesbaar te stellen als leider van de Democraten – de machtigste vrouw van Washington is.

‘Ik was gisteren in de kast boven op zoek naar de kerstversiering toen ik de dozen en dozen vol bandjes zag staan. Het is behoorlijk schizofreen materiaal. Het springt letterlijk van mijn zoons voetbalwedstrijden naar de State of the Union, en van Donald Trump naar mijn ene zoon die zijn pianovoordracht oefent.’ Uiteindelijk was het hoofd Documentaires van HBO Geof Bartz die Pelosi vroeg of het niet tijd was om iets te doen met die bibliotheek aan materiaal. Bartz monteerde het, samen met Pelosi, tot Pelosi in the House, een film die een unieke inkijk geeft in de manier waarop Nancy Pelosi drie decennia lang haar werk deed, maar haar ook laat zien als ze de was doet en een dansje doet met haar dan nog kleine kleinkinderen.

Volgens Pelosi is haar documentaire niet voor de politieke junkies, maar eerder voor de kijker van Fox News, veelal Amerikanen die haar moeder haten. ‘Als ik naar Fox zou kijken, zou ik Nancy Pelosi ook haten,’ zegt ze. ‘Er zijn in mijn land veel mensen geprogrammeerd om te haten, om politieke redenen, maar ik denk dat ze niet echt weten wie ze haten.’ Ze hoopt dat Pelosi in the House daar een beetje verandering in kan brengen.

De documentaire begint met een montage van Nancy Pelosi die door de gangen van het Capitool loopt. Haar stiletto’s tikkend op de glimmende marmeren vloer, haar kapsel, dat nog altijd zichtbaar met de tijd meegaat. ‘Al mijn hele volwassen leven loop ik twee passen achter je aan met deze camera,’ zegt Alexandra Pelosi vanachter haar camera, ietwat buiten adem. ‘Realiseer je je dat, mam? Je hebt een behoorlijk tempo. Het is niet makkelijk je bij te houden.’ Waarop haar moeder, zonder haar pas ook maar even in te houden, reageert: ‘Ik ben een werkpaard, geen luxepaard.’

Dat laatste is iets wat overduidelijk wordt in de film. De inmiddels 82-jarige politicus laat geen enkele keer het achterste van haar tong zien. Als haar dochter haar vraagt hoe ze zich voelt als de (eerste) impeachment van president Trump door het Huis erop zit, legt ze uit dat de taak van het Huis om de grondwet en rechtsstaat te verdedigen er nooit op zit. En zelfs als op 6 januari 2021 het ratificeren van de stemmen van de presidentsverkiezingen wordt afgebroken als een woedende massa Trump-aanhangers het Capitool bestormt, blijft ze zakelijk. ‘Als ze de procedure kunnen tegenhouden, hebben we volledig gefaald,’ zegt ze standvastig terwijl ze in allerijl via de ondergrondse tunnels vanuit het Capitool in veiligheid wordt gebracht en haar dochter met een trillende camera achter haar aanrent.

‘Het scheelde twee minuten,’ zegt Alexandra Pelosi bijna twee jaar later over die dag in Washington. ‘Ze hebben aan de hand van mijn beelden en de tijd op de beveiligingsbeelden kunnen vaststellen dat we slechts twee minuten verwijderd waren van… je weet wel.’ Pelosi zegt dat het dankzij de oplettendheid van haar tienerzoon Paul was, die die dag met haar mee was, dat ze op tijd zijn weggekomen. ‘Ik denk dat we allemaal dood waren geweest als Paul Vos er niet was geweest. Hij was degene die uit het raam bleef kijken. Je hoort het hem ook zeggen in de film: “Wat als ze proberen het Capitool te bestormen?”’

Diezelfde Paul, vernoemd naar Pelosi’s vader, wordt inmiddels beveiligd. Net als de rest van Alexandra Pelosi’s gezin. ‘Mijn kinderen weten niet beter dan dat hun oma altijd een volledig team aan beveiligers bij zich had. Maar nu ik deze film over haar heb gemaakt, is de dreiging ook op mij overgeslagen.’ Ze pakt haar telefoon erbij, waarop ze eerder in het gesprek al een foto heeft laten zien van ‘haar nieuwe vriend’ Emmanuel Macron, naast wie ze tijdens het recente staatsdiner in het Witte Huis zat, net als een foto van haar kinderen met Donald Trump – ‘Dit was na zijn eerste inauguratie. Ik zou die man nu nooit meer in de buurt van mijn kinderen laten komen’ – en van haar ‘beste vriend’ George W. Bush. Pelosi: ‘De Irakoorlog is een bloedige smet op zijn reputatie, maar hij heeft nooit iemand naar mijn ouders’ huis gestuurd om mijn moeder iets aan te doen.’ Ditmaal pakt ze er een dreigmail bij die haar oudste zoon die ochtend heeft ontvangen. ‘Zo worden we tegenwoordig wakker,’ zegt ze nadat ze de mail heeft voorgelezen. ‘Ik heb ’m doorgestuurd naar de FBI.’ Als ze dit had geweten, zegt Pelosi, had ze nooit een film over haar moeder gemaakt. ‘Maar het is nu te laat.’

Pelosi in the House eindigt bij de inauguratie van president Biden. Omdat je ergens moet stoppen, legt Pelosi uit, maar ook omdat het allemaal te donker was geworden als ze de aanval op haar vader had toegevoegd. ‘Ik heb uiteraard gefilmd op de IC, maar ik heb toch besloten dat ik dat niet wilde toevoegen. Echte waarheid is erg duister. En ik denk niet dat mensen dit willen zien.’