VSB genomineerde: Peter Verhelst

Peter Verhelst is dichter, schrijver en regisseur. De VSB Jury nomineerde hem met de bundel Wij totale vlam, een bundel die 'vlamt door het herhaalde verlangen naar schoonheid van het moment, tegen het vergeten van de tedere dingen'. Maar wat vindt de jonge garde dichters en denkers daar eigenlijk van?

Na eerdere veelomvattende, woorddronken, breed uitwaaierende bundels, soms nihilistisch en dan weer mystiek van sfeer, is Wij totale vlam een opvallende bundel: korter en tweeledig. De eerste helft is vrij optimistisch, vol beeldende gedichten met duidelijke kop en staart. Veel liefde, lichamelijkheid en beweging, personen die, losgeweekt van hun postmoderne achtergrond, handelen. Gaandeweg verlaat Verhelst die relatief klare poëzie voor abstractere poëzie en weerklinkt de donkere mystiek van zijn meer recente bundels. Die overgang is raadselachtig: hij volgt niet uit de eerdere gedichten en onthecht ons van de treffende sturing en bezwering die daarvanuit ging. Desondanks is de onthechting treffend: ontoegankelijke echte betekenis schuilt áchter, en niet in of tussen de regels.

Wij totale vlam is een betoverende wereld die, zo doet de taal van Verhelst vermoeden, ook buiten de bundel bestaat, als je maar goed genoeg kijkt. De vergelijkingen zijn een toegang tot die realiteit: ‘Die glimlach van je / alsof er een parkiet over je gezicht klimt’, ‘Een zucht komt als een tong uit je’, ‘Je loopt door het hoge gras alsof je een zee in loopt’. Ga om je heen op zoek naar de wereld en taal van Wij totale vlam en alles zal voor altijd een beetje anders zijn.

Peter Verhelst is ongetwijfeld een sterke dichter, iemand die zijn betekenissen onder controle heeft en schrijft als een schilder, maar ik word er niet warm of koud van. Ik struikel te vaak over woorden die mij de indruk geven dat dit iemand is die poëzie een vochtig doekje voor het voorhoofd vindt, in plaats van een opdonder. Alles is licht, zacht, pluche, glinsterend en flonkerend. Ik zie vast iets over het hoofd, maar ik kan niets met regels als 'lichtgevend/eeuwig/lichtgevend/eeuwig' of 'de echo van je zucht'. Ik noem dat effectbejag voor een romanticus.

'misschien wilde alles wat we kenden achtergelaten worden'

Als een muziekstuk, beschouwing vanuit de ruimte, compositie van herhaalde beelden, de parkiet, de naaktslak, oefening in onthechting, bloedend, brandend, zoekend, pathetiek, (‚brekende ogen’) groots, de dichter is de man op berg: honderden vingertoppen van de man schrijven iets op de vliesdunne, zilveren onderkant van het water, iets wat we al een leven lang niet meer wisten. (Parafrase)

Het voortjakkeren van de tijd met achterlating van dierbaren en herinneringen is de brandstof van Peter Verhelst. Werd in vroeger werk niet zelden zinnelijkheid als weerloos middel tegen verlies in stelling gebracht, in Wij totale vlam is het vooral het zuchten van de terugblik. 'Verlies dit / en verlies ook dat – heeft het een naam als het zich aan je geeft, / de armen om je hals, de hielen van je rug (…) Wat heb je gezien toen je daar was?' Nu ja, zoals gesuggereerd op een enkel gedicht na. Verhelst is de meest romantische maar ook breedsprakige van de genomineerden. Hij paart sterke beeldspraak aan grootse, onbeschroomde oprechtheid.

Wij totale vlam van Peter Verhelst is een feest voor de zintuigen en raakt melodieus en in vloeiende taal grote thema’s aan. Bovenal is Wij totale vlam een bundel vol prachtige beelden. Bijvoorbeeld: ‘We staan in ons mangat als mast en houden onze jas/als een zeil open, samen vormen we een groot schip’. Een ander prachtig beeld uit de bundel is ‘je loopt door het hoge gras alsof je een zee inloopt’. Deze bundel is beeldend, vloeiend en muzikaal.