Vrijheid, gelijkheid en zusterschap

De titel van de film JUCK (Zweeds voor ‘stoot’) refereert aan de fysieke JUCK-beweging die typerend is voor hun provocerende dansperformances. De film is onder meer geprogrammeerd in het Go Short themablok When I Say Vagina. Het themablok is ontstaan vanuit de behoefte van vrouwelijke filmmakers die Go Short op eerdere edities signaleerde. In het blok zijn een reeks korte veelal expliciete films en animaties te zien die een geheel eigen kijk leveren op hoe er in de wereld met seksualiteit en vrouwelijkheid wordt omgegaan. Het thema bleek extra actueel te zijn in het licht van #MeToo. Naast dat JUCK een prominente plek kreeg op Go Short, won de film onder meer in Berlijn de Special Prize of the Generation 14plus voor beste korte film.

Wat is - in het kort - de boodschap van zowel de film als van het danscollectief JUCK?
Kastebring: ‘Het is zo lastig om een samenvatting te geven, JUCK is zoveel tegelijk! JUCK wil niet alleen de blik van de kijker verbreden rondom vrouwelijkheid en gender. We willen wijzen op allerlei structuren die je als mens opgedrongen krijgt door de samenleving. Niet iedereen wordt zomaar als gelijk beschouwd binnen een maatschappij. Vooral vrouwen kunnen niet altijd zijn wie ze willen zijn en plein public.’

Waarom wilde je deze film maken?
Kastebring: ‘Toen ik voor het eerst de ´JUCK-beweging’ (een neuk/stootbeweging vanuit het bekken) zag in hun dansroutine, wist ik niet wat ik met mijn gevoelens aan moest. Ik voelde schaamte maar ook nieuwsgierigheid. Ik wist als filmmaker: hier moet ik iets mee! We waren het er over eens dat er een soort extensie moest komen van JUCK. Iets dat zou werken als een interactief kunstwerk. Een film die mensen echt beweegt tot contemplatie en zelfreflectie.’  
Waarom is het een combinatie van documentaire, fictie en muziekvideo geworden?
Kastebring: ´Het is een veel interessantere vorm, dan een klassieke documentaire met standaard interviews en voice-overs. Dan ga je toch te veel uitleggen. Dat zou het hele concept van JUCK juist kapot maken. Toch is de film wel gebaseerd op klassieke documentaire elementen. Zo komen de fictieve scènes voort uit grondige interviews met de dansgroep. De muziekvideo-achtige slow motion opnames van de dansers in de eerste scène van de film komen voort uit mijn pubertijd. Ik sportte veel en was geobsedeerd met de manier waarop atleten werden afgebeeld in dagelijkse media, zoals in kranten en in YouTube-video´s. Ik weet nog dat ik op gegeven moment dacht: waarom zie ik altijd mannelijke sporters?’  

Het creëren van discussie lijkt een groot deel te zijn van jullie filmproject…
Godée: ´Jazeker! Zoals we in het theater letterlijk dichterbij het publiek treden vanaf het podium en de blik van de toeschouwer opzoeken, zo kijken we in de film frontaal in de camera. Hierdoor spreken we kijkers direct aan om met zichzelf in discussie te gaan over zijn of haar manier van leven. We moedigen de kijker aan om zelf de vraagtekens te beantwoorden die de film heeft achtergelaten.´

De film kan ook makkelijk verkeerd begrepen worden. Zo zouden jullie uniformen en bewegingen juist als seksueel objectiverend en verwarrend ervaren kunnen worden.
Kastebring: ‘Ik denk dat die verwarring juist goed is. Dan gaat de kijker juist nadenken.’
Ubilla: ‘Ja, voor mij is kunst dan juist op zijn best. Frictie is juist een groot deel van ons concept. Als je eenmaal bewust bent van zoiets als het bestaan van de ‘male gaze’, kan je er mee gaan spelen en er je eigen draai aan geven. Zoals vrouwen enkel als lustobject van het zijaanzicht laten zien. Wij kiezen er heel bewust voor om dat anders te doen door vrouwen meer van de voorkant te filmen. Dat ons schoolmeisjesuniform misschien geassocieerd wordt met bijvoorbeeld anime en porno, zegt juist meer over de huidige samenleving die deze labelt. De kracht zit juist in de combinatie van het uniform, de JUCK-beweging en vooral in de intentie: ‘ik doe dit puur voor mezelf’.