Mia Hansen-Løve over Bergman Island: 'Zijn films hebben zo veel diepte'

In 1960 is de (dan nog niet wereldberoemde) Zweedse regisseur Ingmar Bergman bezig met de voorbereidingen voor zijn film Såsom i en spegel. Hij is op zoek naar een ruig, onherbergzaam eiland en heeft zijn zinnen gezet op de Orkneyeilanden, in het uiterste noorden van Schotland, maar dat vindt zijn producent te duur. Waarom kiest Bergman niet een van de talloze Zweedse eilanden? Dat wordt uiteindelijk Fårö, een inderdaad ruig en onherbergzaam eiland dat ongeveer twee keer zo groot is als Manhattan.

Bergman is op slag verliefd op Fårö. Hij zal er niet alleen een handvol andere films opnemen (waaronder Persona en Scènes uit een huwelijk), hij gaat er ook wonen en zal er in 2007 zijn laatste adem uitblazen.

Bergmans huis en vier andere panden die hij er bezat (waaronder een bioscoopje) werden voor het nageslacht bewaard en kunnen zelfs gehuurd worden. Zijn woonhuis is nog precies zo ingericht als in 2007. Compleet met de aantekeningen van de oude meester op het nachtkastje bij het bed. Dit ter inspiratie, want vooral schrijvers, fotografen en academici zijn welkom. Je kan het allemaal lezen op de site van de Bergman Estate op Fårö (bergmangardarna.se).

Als je daar in het gastenboek bladert kom je ook de naam van de Franse filmmaker Mia Hansen-Løve (1981) tegen. Ze zat er in 2016, 2017 en 2018. En in 2019 en 2020 kwam ze terug om er een film op te nemen, toepasselijk getiteld Bergman Island.

In dit semiautobiografische drama volgen we aspirant-filmmaker Chris en haar man Tony, die al gearriveerd is als regisseur en naar Fårö komt om lezingen te geven. Chris worstelt met het script voor haar eerste grote film, die zal moeten gaan over de ontmoeting tussen haar en Tony. Maar de geest van Bergman doet zijn werk, de inspiratie komt en langzaam maar zeker vervagen de grenzen tussen het script van Chris en de werkelijkheid op Fårö in het intrigerende liefdesdrama Bergman Island.

In juli 2021 beleeft de film zijn wereldpremière op het festival van Cannes en praten we met Hansen-Løve.

Chris en Tony gaan naar Fårö voor inspiratie, waar vindt u uw inspiratie?
Hansen-Løve: ‘Voor deze film op Fårö uiteraard, maar in de regel op het platteland. Ik schrijf het liefst in de stilte van de natuur. Ook omdat de natuur een belangrijke rol in mijn films speelt. Dat lukt helaas niet altijd. Ik woon in Parijs en het leven daar is zo hectisch dat ik er niet altijd aan kan ontsnappen.’

Wat betekende Bergman voor u, voor u aan dit project begon?
‘Moeilijk in een paar woorden te zeggen, omdat hij al zo lang zo veel voor mij betekent. Ik bekijk zijn films nog steeds, ook toen ik met het script bezig was, en elke keer ontdek ik weer wat nieuws. Zijn films hebben zo veel diepte, zijn zo universeel en tijdloos. En na al die tijd op zijn eiland heb ik een soort denkbeeldige relatie met hem gekregen. Ik heb hem gecreëerd in mijn fantasie en daarin neemt hij nu een heel belangrijke plaats is. En ik denk dat hij daar ook altijd zal blijven.’

Terwijl Bergman toch ook het toonbeeld is van het egocentrische genie. Moet je egocentrisch zijn om een groot kunstenaar te worden?​​​​​​​
‘Goede vraag. Ik denk het wel, maar ik weet het niet.’

Wilt u geen groot kunstenaar zijn?
‘Ach, ik heb het al moeilijk genoeg met oprecht en eerlijk zijn. En ik vergelijk mezelf niet met Bergman. Ik weet dat hij als mens egocentrisch en wreed genoemd werd, maar dat maakt me niet uit. Wat ik belangrijk vind is hoe diep zijn films bij mij binnenkomen. Wat ze me leren over wat het betekent om mens te zijn. Dat al zijn films oprecht en eerlijk zijn, dat is belangrijk voor mij.’

U had aanvankelijk Greta Gerwig gecast voor de rol van Chris, maar die had andere verplichtingen en werd vervangen door Vicky Krieps? Verandert zoiets het personage?
‘Toch wel, want Vicky bracht haar Europese sensibiliteit mee. Ze is half-Duits, half-Luxemburgs en had een zekere melancholie die ik bij Greta, een Amerikaanse, niet zag. Ik ben er zeker van dat het een andere film is geworden met Vicky, maar ik kan me niet eens meer voorstellen hoe de film er zonder haar uit zou hebben gezien.’

In de film wordt gezegd dat de mensen op Fårö denken dat de geest van Bergman over het eiland zweeft. Voelde u die aanwezigheid?
‘O zeker. Ik heb nooit zo in geesten geloofd als toen op Fårö. Soms werd ik er zelfs een beetje bang van, maar op een goede, heel stimulerende manier. Bergman geloofde zelf ook in geesten. Dat ik dit weet zal me ook vast beïnvloed hebben.’

Heeft u een voorbeeld?
‘Op een nacht was ik in zijn woonhuis, waar ik tijdens het schrijven van het scenario voor Bergman Island verbleef. Ik keek daar naar een documentaire die daar aan het einde van Bergmans leven over hem gemaakt was. Het was middernacht, maar ’s zomers is het om middernacht nog behoorlijk licht in Zweden. Wel een raar soort licht. In de documentaire zag ik hoe Bergman zei hoezeer hij in geesten geloofde. Toen hij dat zei besefte ik dat ik op precies dezelfde stoel zat als Bergman op dat moment! Dat joeg me wel even de stuipen op het lijf. Maar ja, ik ben er nog. Haha.’