Anora: prijswinnende komedie met levensechte personages en een groot hart

Wat goed is komt snel. Meestal, althans. Soms duurt het wat langer. Zoals bij de Amerikaanse regisseur Sean Baker (1971). Die brak internationaal pas door met zijn vijfde film –­ wat zeker geen schande is, want zijn eerste vier films maakte hij bijna tussen de bedrijven door met minimale budgetten en overwegend onervaren acteurs. Zijn tweede film, Take Out (2004), gaat over illegale Chinezen –­ alleen maar omdat Baker op dat moment boven een afhaalchinees woonde. En in Prince of Broadway (2008) staan Ghanese straatverkopers centraal, aangezien de regisseur die vaak zag rondscharrelen in New York.

Het idee voor Tangerine (2015), de film waarmee hij internationaal zou doorbreken, kreeg Baker toen hij door de rosse buurt van Santa Monica – een stad in Los Angeles County – liep en onder de indruk raakte van de bonte verzameling mensen die hij daar tegenkwam. Vandaar dat we in Tangerine de transgender prostituees Sin-Dee en Alexandra volgen terwijl zij op kerstavond door Santa Monica dwalen, op zoek naar Sin-Dees pooier.

De authentieke, onbevangen manier waarop Baker twee personages presenteerde die zelden een hoofdrol krijgen in films sloeg aan op festivals over de hele wereld. Daar kwam bij dat de hele film geschoten was op een iPhone 5S. Dit laatste werd meestal gepresenteerd als gimmick, maar het was bittere noodzaak voor Baker: hij had simpelweg geen geld voor duurdere apparatuur.

Het succes van Tangerine was voor Baker de opstap naar (iets) grotere producties. In 2017 maakte hij het formidabele The Florida Project: een film over een arme, alleenstaande moeder die met haar hondsbrutale, zesjarige dochter overleeft in een haveloos budgetmotel, op een steenworp afstand van Disney World. En in Red Rocket (2021) keren we met de aan lagerwal geraakte pornoster Mikey Saber terug naar zijn ex, die met haar moeder tussen de olieraffinaderijen in Texas woont.

De omschrijving van de locaties en de personages mag dan misschien iets deprimerends hebben, maar toch zijn ze dat bij Baker nooit. Zijn films zitten altijd vol humor, omdat hij films zonder humor nep vindt. Humor is een essentieel onderdeel van het leven en Baker vindt het onzin om dat weg te laten omdat de werkelijkheid soms zwaar is. Ook oordeelt hij nooit over zijn personages. Hij laat gewoon hun wereld zien en geeft ze daarmee de waardigheid die ze verdienen.

Zo ook in zijn meest recente film, Anora (2024). Hierin volgen we de jonge Russisch-Amerikaanse sekswerker Anora – of Ani, zoals ze zichzelf noemt. Ani werkt in een luxebordeel in de New Yorkse stadsdeel Brighton Beach, waar op een dag losbol Ivan, zoon van een Russische oligarch, langskomt. Omdat Ani nog een beetje Russisch spreekt wordt zij op hem afgestuurd en de 21-jarige Ivan vindt haar zo leuk dat hij Ani al snel privé inhuurt. Dat leidt tot een inderhaast gesloten huwelijk in Las Vegas, wat een reeks komische complicaties oplevert wanneer Ivans moeder in Rusland daarvan hoort.

Anora draaide afgelopen mei op het festival van Cannes en won daar uiteindelijk de hoofdprijs, de Gouden Palm. Begin oktober spraken wij Sean Baker via Zoom.

Uw naam staat op de titelrol niet alleen onder regie, scenario, productie en montage. Ik zag dat u ook vermeld staat bij casting, wat de film zo mogelijk nog persoonlijker maakt.
Baker: ‘Absoluut. Ik heb voor zo’n beetje al mijn films de acteurs gecast en vond dat ik daarvoor ook eindelijk de credits hoorde te krijgen, haha. Casting kan een film maken of breken.’

Hoe belangrijk is het bij de casting voor u dat acteurs gevoel voor humor hebben?
‘Dat is essentieel. Niet alleen omdat humor in al mijn films een belangrijke rol speelt, ook omdat ik improvisatie bij de acteurs aanmoedig. En dan helpt het als we een beetje hetzelfde gevoel voor humor hebben.’

Test u dat vooraf?
‘Soms tijdens de audities, maar vooral bij de repetities. Dan kun je zien hoe goed mensen kunnen improviseren en hoe grappig ze zijn. Daar kan ik dan mee spelen tijdens de opnamen. Bij de een wat meer dan bij de ander. Maar bij Anora had ik veel geluk, want ik kreeg regelmatig goud van mijn acteurs.’

Niet in het minst van Mikey Madison, die Ani speelt. Die stal als een van Charles Mansons gestoorde volgelingen de show eerder al in Once Upon a Time... in Hollywood en ook nu is zij weer fantastisch. Ik begreep dat u de rol van Ani speciaal voor haar schreef. Hoe ging dat?
‘Toen ik nog maar een heel basaal idee van de film had – niet veel meer dan: Russisch-Amerikaanse sekswerker trouwt met zoon van Russische oligarch – legde ik dit aan haar voor en vroeg of ze geïnteresseerd was. Ze zei meteen ja, en ik beloofde dat ik het script in drie maanden zou uitwerken. Dat werd een jaar, haha, maar het hielp me enorm dat ik haar gezicht en haar stem in mijn hoofd had terwijl ik daarmee bezig was.’

Wat voegde Mikey Madison uiteindelijk toe aan het personage op de set?
‘Authenticiteit. En dat kwam vooral door de intensieve manier waarop ze zich op de rol had voorbereid. Mikey volgde maandenlang paaldanslessen, waardoor ze steeds meer ging bewegen met de bravoure van een danser. Dat past prima bij Ani, want zij moet zich in haar eentje staande zien te houden in New York. Ani moest “street-smarts” hebben en een echte “scrapper” zijn, iemand die van zich af kan bijten. Mikey heeft ook veel gesprekken gevoerd met echte sekswerkers en liep met hen mee als ze aan het werk waren. Daardoor kon ze me op de set dingen geven die essentieel zijn voor de manier waarop we naar haar personage kijken. Neem de scène, nog voordat Ani Ivan heeft ontmoet, waarin we zien hoe Ani door de club loopt en de mannen daar bespeelt. Ze legt contact, geeft lapdances en praat hen de privékamertjes in. Die scène is vrijwel volledig geïmproviseerd! Mickey doet dat perfect, omdat ze dit de echte sekswerkers had zien doen en dus precies wist hoe zoiets eraan toegaat. Niet zo lang geleden hadden we een screening van de film voor sekswerkers in LA, waarbij ook Mikey en Lindsey Normington, die Diamond speelt, aanwezig waren. Na de film kregen ze een staande ovatie van de sekswerkers. Dat wil zeggen: de hakken van hun Pleasers werden luidruchtig tegen elkaar geklakt, haha. Volgens mij hebben we binnenkort ook nog een screening voor sekswerkers in New York.’

De Armeens-Amerikaanse acteur Karren Karagulian, die in al uw films speelt, zien we nu als Toros, die met twee zware jongens naar Ivan en Anu wordt gestuurd om het huwelijk ongedaan te maken. Hij stoort zich enorm aan de jongere generatie. Horen we daar de 53-jarige Sean Baker ook een beetje?
Lachend: ‘Ja, dat zit er ook wel een beetje in, denk ik. Maar ik zit zelf ook heel erg tussen kinderachtig en volwassen in. Hoezeer ik ook mijn best doe, af en toe gedraag ik me toch echt als een klein kind. Haha. En dat wil ik ook met Toros laten zien. Hij kijkt neer op Ani en Ivan, die in zijn ogen erg onvolwassen zijn, maar als je goed kijkt naar zijn eigen acties, dan gedraagt ook hij zich regelmatig als een klein kind. Dat is eveneens een thema dat ik in de film wilde onderzoeken: wat betekent het eigenlijk om je volwassen te gedragen?’

Een ander thema in de film is macht en hoe macht je gedrag bepaalt. U bent nu de winnaar van een Gouden Palm, wat ongetwijfeld betekent dat u nu veel meer macht hebt in de filmwereld. Wat vindt u daarvan?
‘Ja, de filmwereld... Daar ben ik altijd zover mogelijk bij vandaan gebleven. Ik probeer zo onafhankelijk mogelijk te zijn, omdat dit de enige manier is waarop ik mijn films kan maken. Maar het klopt, ik krijg via de agenten van grote sterren ineens allemaal uitnodigingen om eens te komen praten. Uiteindelijk denk ik dat die Gouden Palm me juist in staat zal stellen om films te blijven maken op mijn eigen manier.’

En nu heeft u de macht om uzelf te blijven.
‘Precies!’