Een moord, een zon die niet ondergaat en een volk dat onderdrukt wordt. Zie hier de ingrediënten voor de Frans-Zweedse thriller Midnight Sun.

Scandinoir in vol daglicht: het is de simpelste beschrijving die we mee kunnen geven aan de achtdelige thrillerserie Midnight Sun. Als een Fransman op gruwelijke wijze wordt omgelegd in het noorden van Zweden – waar de zon gedurende drie weken per jaar niet ondergaat – reist rechercheur Kahina Zadi af om de moord op haar landgenoot te onderzoeken. In het mijndorpje Kiruna, een gesloten gemeenschap waar zich het nodige ondergronds en onderhuids afspeelt, moet ze samenwerken met de ogenschijnlijk incompetente openbaar aanklager Anders Harnesk, en raakt ze verstrikt in een veel groter mysterie rond het inheemse Samivolk.  Simpel gezegd is er dus niets simpels aan Midnight Sun.

Om te beginnen met die onverbiddelijke middernachtzon uit de titel. Niet alleen een vervreemdende ervaring voor buitenstaander Kahina, maar ook voor de kijker. ‘We hadden eigenlijk maar twee keuzes,’ vertelt de Zweedse Måns Mårlind (47), die de serie samen met vaste compagnon Björn Stein (46) bedacht, schreef en regisseerde, ‘alles moest of in het donker of alles moest in het licht. En in dit verhaal, dat vrij duister is en griezelig, waarin allerlei mensen op verschrikkelijke manieren doodgaan en elk personage gebroken is – als je dat dan in de nacht en in de regen filmt, dan wordt het te veel. Dan is er geen contrast, geen rock-’n-roll. Maar in het volle daglicht gebeurt er iets.’

‘Alsof er een moord plaatsvindt in Disneyland,’ valt Stein hem bij, ‘bij wijze van spreken.’

Mårlind: ‘En dat daagt je uit als verhalenverteller, omdat je niet terug kunt vallen op de schaduwen.’

Stein: ‘Je gaat het donker zoeken in het licht. Bijvoorbeeld in silhouetten, waardoor de personages iets mysterieus krijgen.’

©

Peter Stormare in Midnight Sun

Magic hour
Het filmen in de middernachtzon beviel de twee dan ook uitstekend. Mårlind: ‘Dat is geweldig. Neem het licht van de zonsondergang, om daarin goed te filmen heb je normaal gesproken iets van twintig minuten. Het is over voordat je het weet. The magic hour. Tijdens de middernachtzon, die ongeveer drie weken duurt, daarna worden het gewoon hele lange dagen, heb je een zonsondergang van zes uur: je hoeft dus niet te stressen. Tegelijkertijd is het ook heel moeilijk hoor, want hoewel je op dezelfde tijden naar bed gaat als normaal, blijft het licht altijd aanwezig. Björn sliep wel goed, maar ik raakte er echt verneukt van.’

De twee film- en televisiemakers, die eerder werkten aan onder andere The Bridge en films als Underworld: Awakening en Shed No Tears (Känn ingen Sorg), hopen met de serie niet alleen een spannende thriller af te leveren; ook hopen de Zweedse makers iets bij te kunnen dragen aan de strijd van de inheemse Sami. Het volk is bij ons beter bekend onder de naam ‘Lappen’ (een naam die niet gewaardeerd wordt door de Sami zelf) en bewoonde oorspronkelijk het noorden van Scandinavië. Stein: ‘Ze worden daar in het noorden al jarenlang beschimpt, vernederd en beschouwd als tweederangsburgers.’

‘We geven je in de eerste plaats een goede thriller en dan speelt zich daarin nog wat extra’s af.’

Måns Mårlind

Niet dat ze daar aanvankelijk iets af wisten, geven ze toe. Stein vervolgt: ‘In het zuiden van Zweden krijg je dat niet mee: je leert wel over de Sami, dat ze hun eigen land hebben (Sápmi), traditionele kleren dragen, dat de nomaden het pad van de rendieren volgen, maar niets over het racisme dat er sluimert. Ik schaamde mij echt toen ik daar achter kwam.’

Mårlind: ‘Er waren natuurlijk Zweden die zeiden dat we het overdreven, maar toen ik een van de acteurs vroeg hoe vaak hij in aanraking kwam met discriminatie, antwoordde hij: elke dag.’

Geïnspireerd werden ze door zangeressen Sofia Jannok en Maxida Märak, die beiden een rol hebben in de serie. Stein: ‘Wat zij bezitten is een nieuw soort trots. Ze zijn trots op hun afkomst, ze laten zich niet meer discrimineren en wegzetten, vechten terug tegen het gebruik van hun land, tegen de mijnindustrie en voor de erkenning van hun volk.’

©

Sneeuw en zand
Afkomst is een belangrijk onderdeel van Midnight Sun, ook in de rollen van misdaadonderzoekers Kahina (Leïla Bekhti) en Anders (Gustaf Hammarsten). Mårlind: ‘Zij is niet alleen Frans, maar ook Algerijns, Berber om precies te zijn, het inheemse volk van Algerije. Maar zij wil dat ontkennen, het negeren. Net als Anders, die half-Sami is en daarover altijd gepest is. Dus hij is van de sneeuw en zij van het zand; hij is gay, zij niet. Op het eerste gezicht lijken ze niks gemeen te hebben, maar ze zijn eigenlijk hetzelfde. En daar gaat het om.’

Stein: ‘Het accepteren van verschillen, maar ook zien dat die verschillen niet zo groot zijn als je denkt.’

Mårlind: ‘We’re all the same. En ja, dat kun je zien als commentaar op wat zich nu afspeelt in Europa, in de wereld. Maar dan subtiel. We geven je in de eerste plaats een goede thriller en dan speelt zich daarin nog wat extra’s af.’

Stein: ‘Als een medicijn dat door je eten is gemaald.’

Mårlind en Stein spelen niet alleen tijdens het gesprek, maar ook tijdens hun werk feilloos op elkaar in. Stein: ‘Op de eerste dag van de productie laten we de producer een toss doen. Win ik, dan ben ik de eerste dag de regisseur en is hij mijn beste vriend, die mij helpt. Dan kan hij ook de producenten, set designers en de rest te woord staan, zodat ik rustig door kan werken. Aan het einde van de dag draaien we het om. Daarmee ontzie je elkaar: vermoeide regisseurs zijn gevaarlijke regisseurs, want die kiezen de makkelijke weg.’

En als de twee het niet eens zijn?
Stein: ‘Daarvoor hebben we een systeem. Je mag drie keer tijdens een productie je veto uitspreken.’
Mårlind: ‘Maar we maken daar nooit gebruik van.’

 

Midnight Sun is vanaf 14 maart verkrijgbaar op dvd