Balloon: aangrijpend Tibetaans familiedrama over leven en geloof

Hoe de Tibetaanse film Balloon aan zijn titel komt zien we al in de eerste minuten. Twee jochies spelen allebei met een grote, witte, langwerpige ballon. Tenminste, dat denken ze. Maar de kijker – en hun vader Dargye – weet dat het helemaal geen ballonnen zijn, maar opgeblazen condooms.

De vader geeft ze prompt een standje (en prikt de ballonnen lek), maar hij vertelt ze niet wat ze fout gedaan hebben. En al helemaal niet wat de ballonnen wel zijn, want op het platteland van Tibet is praten over seks en intimiteit taboe.

Zoals we even later ook zien wanneer hun moeder, Drolkar, bij de dokter komt. Ze wil het over ‘vrouwenproblemen’ hebben, maar schaamt zich en is als de dood dat iemand in de wachtkamer haar zou kunnen horen.

Het is begin jaren negentig en het Tibetaanse schaapherdersgezin van Dargye en Drolkar worstelt met de eenkindpolitiek die is opgelegd door China. Ze hebben namelijk al drie kinderen en willen per se geen vierde, want dat zou een fikse boete betekenen. Vandaar de condooms, maar dan moeten die natuurlijk niet als ballon worden gebruikt.

Regisseur van Balloon is de Tibetaan Pema Tseden (1969), die net als het gezin uit de film uit de hooglanden van de Qinghai provincie in Noordwest-China komt (Tibet werd in 1951 geannexeerd door China). Tseden was de eerste Tibetaanse student aan de beroemde Beijing Film Academy en is ook de eerste regisseur die een film volledig in het Tibetaans maakte (The Silent Holy Stones in 2005).

Balloon is alweer zijn zevende film en Tseden is sinds zijn internationale doorbraak met Tharlo (2015) een graag geziene gast op de grote festivals, waar zijn – altijd in Tibet gesitueerde – films volop in de prijzen vallen. Zo kreeg hij voor Jinpa in 2018 nog de prijs voor het beste scenario op het festival van Venetië.

In het fraaie en aangrijpende familiedrama Balloon richt Tseden zich op de spanning tussen Tibets traditionele geloof en meer moderne opvattingen. En waar zijn sympathie ligt is duidelijk. Regelmatig benadrukt hij de beperkte, verwrongen kijk op de wereld van zijn personages. Bijvoorbeeld door de bril van een bijziende leraar, het gezichtsbedekkende hoedje van Drolkars zus (een boeddhistische non), en ook al meteen in de eerste scène. Wanneer we samen met de twee jochies naar de wereld kijken. Dwars door hun ‘ballon’ heen.