De vijf korte documentaires die te zien zijn tijdens de Nacht van de Filmacademie vormen een fraai ensemble. De zoektocht naar een ouder speelt in drie van de vijf een hoofdrol. Zo is regisseur Tomas Ponsteen geboren in Brazilië en geadopteerd door Nederlandse ouders. In zijn afstudeerfilm Filho (EO) bekijkt hij adoptie door de ogen van Braziliaanse moeders die hun kind, dat ooit geadopteerd werd, nog dagelijks missen. Een van hen tracht te begrijpen waarom Ponsteen niet weet of hij zijn biologische moeder wel wil ontmoeten. ‘Omdat je veel dankbaarheid en loyaliteit voelt naar je adoptieouders,’ zegt ze. Maar is hij het niet aan zijn biologische moeder verplicht haar te zoeken? De film won onlangs de VPRO documentaireprijs 2022, een prijs voor de beste eindexamendocumentaire van de Nederlandse Filmacademie.
Een nieuwe generatie documentairemakers richt de camera op zichzelf, waarbij diverse wonden en gevoeligheden worden blootgelegd. Tijdens Nacht van de Filmacademie worden er vijf korte documentaires van deze nieuwe nieuwe generatie vertoond.
Filho
Louder! So I can hear you.
In Louder! So I Can Hear You (Human) treedt Laura Bokhoven in de voetsporen van haar overleden vader, die voor haar geboorte een reis door Frankrijk naar Spanje maakte. Parijzenaars helpen haar het parkje te vinden waar haar vader, sigaret in de mond, als vrolijke jongeman aan een lantaarnpaal hing op een kiekje van toen. In voice-over spreekt ze tegen haar vader, terwijl de passanten soms ook optreden als raadgevers in het rouwproces.
Swans Reflecting Elephants
De vader van Niek Silvan leeft nog wel, maar is al jaren buiten beeld. Een drankprobleem lijkt daarbij een rol gespeeld te hebben, terwijl Niek in Swans Reflecting Elephants (Avrotros) tegelijk een indringende film maakt over het negatieve zelfbeeld waarmee hij worstelt. Hij lijdt aan body dismorphic disorder: een stoornis waarbij je een monsterlijke versie van jezelf in de spiegel ziet. Kun je daarvan genezen? En wat is daarvoor nodig? ‘Je bent wel de zoon van, dat is nu eenmaal zo,’ zegt zijn moeder. Maar ze benadrukt ‘dat je wel zelf iemand bent, los van alle mensen om je heen.’
‘Je moet Niek zoeken, denk ik,’ zegt Nieks moeder. Aan het einde van de film loopt hij op blote voeten door donker water naar een badkamerspiegel.
Jongen van hout
Ook andere jonge mensen worstelen met een negatief zelfbeeld. De veertienjarige Stijn in Jongen van hout (Regie: Eva Oosterveld, KRO-NCRV) heeft al een drugsprobleem achter de rug. In die periode was hij gestopt met school en zag hij zijn moeder niet, uit schaamte. Nu probeert hij zichzelf opnieuw in elkaar te zetten. ‘Als je geen vriendin hebt denk je wel serieus raar over jezelf,’ zegt hij. ‘Denk je wel dat je lelijk bent.’
De hemelse bloem
Ondertussen zijn de jonge vrouwen in De hemelse bloem (Regie: Tessa van der Riet, BNNVara) al even onzeker over hun uiterlijk. Niet gek, in tijden waarin het hebben van een ‘pornolichaam’, zo blijkt uit hun gesprekken, de norm is geworden. Hoe kunnen zij van zichzelf en hun lichaam leren houden, en hun eigen genot voorop leren zetten? Sommigen laten een sculptuur van hun vulva maken, een bijzonder ritueel dat, zo blijkt, veel emoties losmaakt. Want hoe je ook geboren bent, daarna volgt er altijd nog een tweede geboorte: jezelf worden en jezelf omarmen.