In de voor drie Oscars genomineerde festivalhit Sing Sing, over een theaterprogramma in een zwaarbewaakte gevangenis, valt de grens tussen drama en documentaire af en toe prachtig weg.

Over het Amerikaanse gevangenissysteem verschenen de laatste jaren zoveel inktzwarte speelfilms en documentaires dat Sing Sing alleen al opvalt vanwege de voorzichtig hoopvolle toon. Het op feiten beruste drama speelt zich af in de zwaarbewaakte Sing Sing-gevangenis in New York, waar sinds de jaren negentig een vrijwillig creatief programma bestaat: Rehabilitation Through the Arts (RTA).

We volgen een groep van zo’n tien gevangenen die in het kader van RTA samen twee keer per jaar een theaterstuk maken. Officieel wordt de club geleid door de sympathieke regisseur Brent (Paul Raci, bekend uit Sound of Metal), die als enige zelf niet vastzit. Maar de leden kijken vooral op naar hun charismatische medegevangene Divine G (Colman Domingo), die een artistieke opleiding heeft en veel van de opgevoerde stukken schrijft.

Het verhaal komt op gang wanneer het gezelschap een nieuwe acteur aantrekt die met zijn stugge houding veel onrust veroorzaakt. Al is ‘verhaal’ misschien wat sterk uitgedrukt – Sing Sing is niet het soort film dat aan elkaar hangt van de verrassingen en spannende wendingen. In de meeste scènes zien we de mannen domweg samen repeteren, improviseren en kringgesprekken voeren. En dat is eigenlijk spannend genoeg. De manier waarop het creatieve proces en de ontluikende vriendschappen in de groep worden verbeeld, heeft iets buitengewoon ontroerends.

Colman Domingo (Divine G) en Clarence Maclin (Divine Eye) in Sing Sing

Deels is dit te danken aan de bijzondere ontstaansgeschiedenis van de film. Regisseur Greg Kwedar las ooit een tijdschriftartikel over het RTA-programma in Sing Sing, en zocht vervolgens contact met oud-deelnemers. Hun verhalen raakten hem zo dat hij besloot de ex-gevangenen zelf in een speelfilm op te voeren. De meeste bijrolspelers in Sing Sing zijn dus amateurs, die een versie van zichzelf neerzetten. Hierdoor valt in sommige scènes – waarin de mannen bijvoorbeeld hun verleden bespreken – de grens tussen drama en documentaire prachtig weg. Op die momenten doen de onervaren acteurs ook zeker niet onder voor hun professionele tegenspelers.

Het RTA-programma wordt momenteel uitgevoerd in elf gevangenissen en lijkt erg effectief te zijn. Terwijl zo’n zestig procent van alle Amerikaanse gedetineerden binnen drie jaar weer achter de tralies belandt, gaat dit op voor nog geen vijf procent van alle RTA-alumni. Zo bezien is het hoopgevend dat Sing Sing breed wordt opgemerkt: de film werd al genomineerd voor ruim tweehonderd prijzen en maakt in maart kans op drie Oscars (hoofdrolspeler Colman Domingo, scenario en original song).

Sing Sing

Sing Sing draait vanaf donderdag 23 januari in de bioscoop

elke vrijdag