De derde aflevering van ‘De kijk van Koolhoven’ draait om dystopische films. Filmmaker Mila van der Linden werkt aan een nieuwe film in het genre.

Desolate straten, totalitaire regimes en angstaanjagende technologische uitvindingen. In de nieuwe aflevering van het derde seizoen van De kijk van Koolhoven staat de dystopische film centraal. Regisseur Martin Koolhoven vertelt over genreklassiekers als The Matrix, 1984 en Metropolis, en gaat onder andere in op onze natuurlijke angst voor artificiële intelligentie.

Een jonge Nederlandse regisseur die momenteel werkt aan een film in het genre is Mila van der Linden. De 29-jarige Amsterdammer is een creatieve duizendpoot. Na haar opleiding aan de Central Saint Martins kunstacademie in Londen maakte ze fotoreportages, korte films, videoclips en muziek.

Haar nieuwe film Memory Dealers wordt een dystopische gangsterfilm over een groepje vrienden dat zich losworstelt van een totalitaire samenleving, waarin de regering door een great reset de geheugens van haar inwoners wist. ‘De mensen worden zogezegd teruggezet naar fabrieksinstellingen,’ licht Van Der Linden toe. ‘Het groepje dat de dans ontspringt slaat op de vlucht en ontwikkelt zelfgebrouwen psychedelica om de mensen te redden. Maar het hedonistische leven dat ze erop nahouden brengt ook nadelen met zich mee.’

© VPRO / VPRO Gids

Carrie-Anne Moss en Keanu Reeves in The Matrix

Voor Van Der Linden was het een logische stap om een dystopische film te maken. Binnen haar filmoeuvre, dat getypeerd wordt door felle neonkleuren en gestileerde sets, past het thema perfect. ‘Wat ik zo leuk vind aan het genre is dat je een nieuwe wereld kunt creëren, die helemaal losstaat van de bestaande realiteit. Die vrijheid krijg je niet bij elk genre: bij westerns heb je bijvoorbeeld altijd te maken met de geschiedenis van cowboys. Bij dystopische toekomstbeelden kun je from scratch je eigen wereld bouwen, iets wat ik eigenlijk altijd al deed in m’n werk.’

Een film die Van Der Linden inspireerde en in haar ogen exemplarisch is voor zo’n totaal nieuwe, unieke filmwereld is Brazil van Terry Gilliam. ‘Alles daarin is visueel tot in de puntjes uitgedacht en communiceert waar het in die denkbeeldige wereld om draait. Je vindt het terug in de sets, in de kostuums, alles spreekt met elkaar en heeft een reden.’

Streamingtips: drie dystopische films

Equilibrium (Netflix)

John Preston (Christian Bale) is opgeleid om in een ooit door emoties overmande en vervolgens door oorlog geteisterde maatschappij iedere vorm van creativiteit en warmte de kop in te drukken. De emoties van deze superagent worden net als die van anderen onderdrukt met behulp van pillen, maar wanneer hij ophoudt met slikken gaat er een nieuwe wereld voor hem open. Het is de structuur van Equilibrium die voorkomt dat het 'nieuwe wereld'-visioen te moralistisch wordt. Nadat Preston heeft gekozen voor zijn gevoel, en zich tegen zijn superieuren heeft gekeerd, verandert de film meer en meer in een zuivere actiefilm, waarin de door digitale effecten versterkte gevechten elkaar snel en elegant opvolgen. 

 

The Matrix Resurrections (HBO Max)

Lana en Lilly Wachowski, makers van de baanbrekende Matrix-trilogie (1999-2003), hielden jarenlang vol dat het verhaal echt was afgerond. Producent Warner Brothers wilde echter pertinent een vervolg, en ten slotte liet Lana zich schoorvoetend overhalen. Dit voortraject heeft een curieuze film opgeleverd: half schaamteloze nostalgietrip, half parodie vol metacommentaar. Hoofdpersoon Neo is terug bij af: hij moet opnieuw worden wakker geschud uit zijn virtuele wereld. En ja, Morpheus, Trinity en Agent Smith zijn ook weer van de partij. Het voelt allemaal nogal overbodig, maar de lichte toon en een handvol slimme vondsten maken er toch wel een vermakelijk geheel van.

 

Twelve Monkeys (Prime Video/Pathé Thuis)

Na Monty Python's Flying Circus richtte Terry Gilliam, de enige Amerikaan van dat illustere gezelschap, zich volledig op de speelfilm. Hij maakte geslaagde (Brazil) en minder geslaagde (The Adventures of Baron Munchausen) maar altijd interessante films. Twelve Monkeys is een bizarre toekomstfantasie waarin de mensheid gedwongen is ondergronds te leven nadat 99 procent van de bevolking is omgekomen door een dodelijk virus. Een 'vrijwilliger' (Bruce Willis) wordt terug in de tijd gestuurd om de herkomst van het virus te onderzoeken. Maar anno 1996 denkt iedereen dat de man gek is.

De aflevering over dystopische films van De Kijk van Koolhoven is op vrijdag 25 november om 20.25 uur te zien op NPO 3

Meer over De Kijk van Koolhoven