De film in tien woorden
Een vrolijk tienjarig Saoedisch meisje spaart voor een nieuwe fiets.
Prijzen
Wadjda (2012) won publieksprijzen op verschillende internationale filmfestivals, waaronder die in Rotterdam. De film werd tevens genomineerd voor de BAFTA voor beste niet-Engelstalige film en won drie belangrijke prijzen op het filmfestival van Venetië.
Gekozen door
Zomergast Khadija Arib is politica en oud-Kamervoorzitter. Ze begon haar carrière als maatschappelijk werker. Nadat ze begin jaren negentig lid werd van de Partij van de Arbeid ontdekte ze haar politieke talent. Ze werd Tweede Kamerlid en was van 2016 tot 2022 Kamervoorzitter. De uitzending is op 6 augustus vanaf 20.20 uur te zien op NPO 2.
Setverhalen
Achter het ogenschijnlijk simpele verhaal dat centraal staat in Wadjda – over een meisje dat graag wil fietsen – schuilt een subtiele politieke aanklacht tegen de onderdrukte positie van vrouwen in Saoedi-Arabië. Zo mochten ten tijde van de filmrelease (2012) vrouwen daar niet stemmen, werken of zelfstandig een paspoort aanvragen, en ook meer alledaagse bezigheden zoals fietsen waren verboden.
Bovendien was de film van regisseur Haifaa Al-Mansour (1974) op zichzelf al een vorm van protest: niet eerder werd in Saoedi-Arabië een film geregisseerd door een vrouw. In de praktijk betekende dat dat Al-Mansour vanuit een busje haar crew instructies gaf via een walkietalkie, want een vrouw op een werkvloer vol mannen was uit den boze. En een vrouw die in het openbaar leidinggeeft aan mannen al helemaal. In sommige (conservatieve) wijken waar de film zou worden opgenomen werd de crew dan ook weggejaagd.
Quote van de maker
Sinds de release van Wadjda is heel wat veranderd op het gebied van vrouwenrechten in Saoedi-Arabië: vrouwen mogen inmiddels stemmen, zelfstandig werken en bijvoorbeeld ook autorijden. Al-Mansour in gesprek met The Independent over de invloed van haar film: ‘Ik denk dat hoewel film en kunst misschien geen directe culturele impact hebben, ze wel een bepaalde sfeer kunnen creëren. Ik wil dat de kunsten in Saoedi-Arabië een sfeer van tolerantie creëren, daar is het voor gemaakt. Met mijn film wilde ik een punt maken over mijn cultuur op een manier die niet te radicaal is. Een fiets is niet intimiderend – het is speelgoed. Maar een fiets heeft ook moderne connotaties van acceleratie, van je eigen bestemming kunnen bepalen. Voor mij vertegenwoordigt het hoe een vrouw zou moeten zijn.’
Buiten beeld
Om een zo authentiek mogelijk beeld van haar cultuur neer te zetten, besloot Al-Mansour haar film op te nemen in Riyadh, de stad waar ze opgroeide. Wadjda werd daarmee de eerste film die volledig in Saoedi-Arabië is geschoten. Het land heeft nauwelijks een filmcultuur: vanaf de jaren tachtig tot 2018 gold er een verbod op filmtheaters en -vertoningen. Voor een groot deel van de financiering van de film wendde Al-Mansour zich dan ook tot buitenlandse productiehuizen. Wadjda was de eerste Saoedische film die werd ingezonden voor de Oscars. De film betekende de doorbraak van Al-Mansour als speelfilmregisseur. Sindsdien maakte ze verschillende films en televisieseries in Europa en de Verenigde Staten, alsook een aantal producties in haar thuisland, waaronder The Perfect Candidate.