Zoektocht naar de Golden State Killer

Noem het een bizar toeval. Op de eerste draaidag van I’ll Be Gone in the Dark, de HBO-documentaireserie over de jarenlange zoektocht die misdaadschrijfster Michelle McNamara voerde naar de Golden State Killer, verscheen het nieuws dat de seriemoordenaar was gearresteerd. Zomaar ineens. Meer dan drie decennia na zijn laatste aanval. En twee maanden nadat McNamara’s boek over hem was uitgekomen.

Het was een plottwist die niemand had voorzien. En het nieuws had de zesdelige serie behoorlijk kunnen laten ontsporen. Maar documentairemaakster Liz Garbus, die eerder een Oscarnominatie ontving voor haar film What Happened, Miss Simone?, liet zich door de arrestatie niet van de wijs brengen en hield vast aan haar originele insteek.

Haar focus lag niet op dat vreselijke monster dat in de jaren zeventig en tachtig zeker dertien mensen vermoordde en vijftig vrouwen op gruwelijke wijze in hun eigen huis verkrachtte, maar op McNamara. Háár verhaal, en dat van de slachtoffers, was belangrijk. Niet die inmiddels bejaarde man die in 2018 trillend door de politie uit zijn huis werd gehaald.

En dit is precies wat I’ll Be Gone in the Dark zo boeiend maakt. En veel gelaagder dan een documentaire over een seriemoordenaar vaak is.

McNamara trok als burgerdetective ieder los eindje na. Ze gebruikte onlinezoekmethodes die decennia eerder nog niet mogelijk waren, sprak met slachtoffers en betrokkenen, overlegde met inmiddels gepensioneerde rechercheurs die de zaak nooit hadden kunnen loslaten en bestudeerde foto’s van de plaatsen delict.

De zoektocht werd haar min of meer fataal. Want nog voordat ze de moordenaar kon vinden, of haar boek kon afmaken, stierf McNamara in haar slaap aan een niet eerder geconstateerde hartkwaal, in combinatie met te veel slaap- en kalmeringsmiddelen. Iets dat, zo laat de documentaire duidelijk zien, niet los te koppelen is van die obsessieve zoektocht, die haar zo paranoïde maakte dat ze nachten wakker bleef.

De documentaire put uit McNamara’s vele aantekeningen, sms’jes, bandopnames van interviews, haar blogposts over de zaak en hoofdstukken die ze voor haar boek schreef, om in haar voetsporen te treden en tegelijkertijd de afschuwelijke zaak uiteen te zetten. Het resultaat is zo aangrijpend, dat het moeilijk is om alles niet in één keer te bingen.

Op oude beelden legt McNamara uit waarom ze zo gedreven was. Het zat haar oprecht dwars dat de seriemoordenaar nooit was gepakt. En dat wilde ze rechtzetten. ‘Ik ben als een rat in een doolhof met een missie’, schreef ze in haar aantekeningen.

Als kijker weet je wat ze bedoelde. Je móét weten hoe het verdergaat, zelfs al weet je hoe het eindigt.