The Shrink Next Door: duistere comedyserie over manipulatieve psychiater

‘Weet je wat jouw probleem is? Je bent knap. Succesvol. En je hebt geld.’ Martin ‘Marty’ Markowitz (Will Ferrell) reageert afwijzend op de eerste twee constateringen die zijn gloednieuwe psychiater, Isaac ‘Ike’ Herschkopf (Paul Rudd), doet in de eerste aflevering The Shrink Next Door. Knap of succesvol zou hij zichzelf, iemand die als tiener met buikpijn op de wc zat tijdens zijn eigen bar mitswa, nooit durven noemen. Maar dat hij wat geld heeft – geërfd van zijn ouders, die hem tevens een huis in The Hamptons en een stoffenbedrijf in Manhattan hebben nagelaten – kan hij niet ontkennen. ‘Misschien,’ bevestigt hij die laatste opmerking dan ook enigszins terughoudend, terwijl hij zijn afgezakte bril weer omhoog duwt.

Het is 1981. Even daarvoor stapte Marty voor het eerst het kantoortje van Herschkopf binnen. Een man die hij niet veel later de koosnaam Dr. Ike zou geven, maar op dat moment nog wantrouwt. Hij heeft geen psychiatrische hulp nodig, alles gaat ‘prima’. Ja, zijn ouders zijn net overleden, zijn oom klaagt hem aan omdat hij de leiding over het stoffenbedrijf gekregen heeft, hij verstopt zich achter de gordijnen als er moeilijke klanten zijn en zijn ex-vriendin eist de vakantie naar Mexico op die hij haar had beloofd vóór hun breuk, maar verder gaat het ‘prima’ met hem. ‘Prima,’ herhaalt Dr. Ike op een gegeven moment sarcastisch. Waarna hij zijn nieuwe patiënt dwingt mee te doen aan een potje basketbal op een veldje in Manhattan.

‘Je bent te aardig,’ analyseert de psychiater verder, terwijl hij van de ene voet op de andere hopt, zijn ogen op het spel voor hem. ‘Je laat mensen misbruik van je maken,’ roept hij over de hoofden van de andere spelers heen. ‘Denk je echt?’ vraagt Marty met ongeloof in zijn stem. Net op dat moment werpt een van zijn teamgenoten hem de bal toe, waarna hij angstig om zich heen kijkt met het hem totaal vreemde oranje voorwerp in zijn handen. ‘Pass hem naar mij!’ roept Dr. Ike enthousiast. Wat Marty, opgelucht, meteen doet. Tot ergernis van de rest van zijn team, waar de psychiater – die meteen een punt maakt – geen deel van uitmaakt. ‘Waarom deed je dat?’ vraagt Marty verbaasd. ‘Ik deed niks. Jij deed het. Ik vroeg alleen om de bal. Je had hem niet naar me hoeven gooien,’ antwoordt Dr. Ike met een zelfvoldane grijns. Zijn punt is gemaakt: Marty is te aardig en laat over zich heen lopen.

Wat op dat moment nog een onorthodoxe maar effectieve therapiesessie lijkt, blijkt een voorbode te zijn van een behoorlijk sinister patroon. Want in de drie decennia die op die eerste sessie volgen, zal Marty alles doen wat Dr. Ike van hem vraagt. Keer op keer. Hoe waanzinnig het verzoek ook is. In tien afleveringen laat The Shrink Next Door zien hoe de psychiater zijn cliënt volledig isoleert van zijn familie en vrienden, onder wie zijn zus (gespeeld door Kathryn Hahn), die hem dringend adviseerde in therapie te gaan. En hoe Dr. Ike, onder het mom van therapie, hem zo weet te manipuleren dat Marty beetje bij beetje zijn hele leven aan hem overdraagt. Van de goedgevulde bankrekeningen in Zwitserland tot zijn bedrijf en het huis in The Hamptons.

In dat huis geeft Ike iedere zomer uitbundige feestjes voor de elite van Manhattan – de psychiater spaart foto’s van zichzelf met beroemdheden –, terwijl Marty de spiesjes op de barbecue omdraait en natte handdoeken verzamelt, alsof hij niet de eigenaar van het huis is, maar een hulpje. ‘Ik kan er niets aan doen dat hij zo graag dingen doet waarmee wij geholpen zijn,’ zegt Ike tegen zijn vrouw, als zij op een gegeven moment de handelswijze van haar echtgenoot in twijfelt trekt. Op dat moment staat Dr. Ikes alias, Dr. Isaac Stevens, al jaren op de brievenbus van het huis in The Hamptons, heeft Marty – vrijwillig – zijn intrek genomen in het redelijk spartaanse gastenverblijf en heeft Dr. Ike de negen detectiveboeken die hij schreef gedicteerd aan Marty, die ze braaf voor hem uittypte.

‘Het is alsof ik in een sekte zat,’ omschrijft de echte Marty Markowitz zijn ervaring met Herschkopf in The Shrink Next Door, de uiterst populaire podcastreeks waarop deze serie is gebaseerd. Want zowel Marty als Ike – beiden inmiddels aardig op leeftijd – bestaan echt. En hoewel de serie gedramatiseerd is, zijn de grote lijnen – en zelfs diverse kleine details, zoals de uiterst nare manier waarop Marty zijn zus uit zijn leven verdrijft – waar. Acteurs Ferrell en Rudd spendeerden zelfs een dag met de echte Marty in zijn huis in The Hamptons en mochten hem naar eigen zeggen altijd bellen of mailen als er vragen waren. De echte Ike was er niet bij betrokken, maar publiekelijk blijft hij volhouden dat hij niet onethisch handelde.

Dat laatste geloof je na de eerste aflevering van de serie al niet meer. Marty is wellicht vreselijk goedgelovig, op het frustrerende af, maar Dr. Ike is schaamteloos. Paul Rudd, die toch bekend staat als een van de aardigste mensen in Hollywood, speelt hem daarbij zo overtuigend dat het moeilijk is om ook maar een greintje sympathie voor de man te voelen. Dat is ook de reden waarom de eerste helft van The Shrink Next Door wat moeizaam weg kijkt: Marty is een te makkelijke prooi en de therapeut is vreselijk onsympathiek.

Pas als Dr. Ike na bijna dertig jaar eindelijk echt te ver gaat en de schellen van Marty’s ogen beginnen te vallen, wordt het spannend. Want hoe moet je je losmaken van een meestermanipulator? Een die je al vanaf de eerste sessie op een basketbalveldje in Manhattan feilloos weet te bespelen?