Op de plekken waar leven en dood elkaar ontmoeten, staan meestal poorten, muren of hekken. Dat weerhield specialist Ouderengeneeskunde Jet van Esch niet om zich te verdiepen in de mysterieuze wereld van de stervenden. Na jarenlang in een hospice te hebben gewerkt, herkent ze het moment dat er een einde aan het leven komt: de polsslag versnelt, de bloeddruk verlaagt, de neus oogt spitser en de ademhaling wordt onregelmatiger. Toch ziet ze ook verschillen in het heengaan: ‘Sommige mensen overlijden een minuut nadat een kind dat eerder is teruggekomen van vakantie de kamer binnenstapt. En anderen piepen er tussenuit als iedereen nét even een kop koffie is gaan drinken,’ vertelde ze in opinieblad Relevant. Een mens sterft zoals het heeft geleefd.
Hoe Floor Haak (1932-2019) heeft geleefd legde kleindochter Mila in 2017 op ontroerende wijze vast in Het laatste beeld (te bekijken via YouTube). We zien Haak in zijn blootje ochtendgymnastiek doen, een boterhammetje smeren, fluitend de was ophangen, koffiezetten en peren plukken. Ondertussen leest hij zijn levensverhaal voor. Daarin beschrijft hij onder andere hoe hij plotsklaps zijn ouders verloor in de Tweede Wereldoorlog, en hoe hij zichzelf van zijn trauma’s verloste met psychotherapie.
Vanavond zien we in Dertien dagen – Kroniek van mijn vaders dood (Gijs Haak, 2019; in 2021 genomineerd voor een Gouden Kalf in de categorie Beste Korte Documentaire) hoe Haak sterft. Opnieuw zien we hem ochtendgymnastiek doen, maar een boterhammetje smeren, koffiezetten of peren plukken gebeurt niet meer. Omdat zijn gezondheid hem in de steek laat, en hij de stap naar een verpleegtehuis niet zit zitten, besluit hij te stoppen met eten en drinken. ‘En dan ga ik vanzelf dood als het goed gaat.’ Op verzoek van Haak filmt zoon Gijs het sterfproces: ‘Dan kunnen andere mensen zien hoe dat is en kunnen ze eventueel ook daarvoor kiezen als ze eraan toe zijn.’
Als Haaks ademhaling onregelmatig wordt, zijn er geen poorten, muren of hekken, zo toont het intense Dertien dagen. Haak sterft in gezelschap van zingende, filmende, verzorgende en uiteindelijk wakende dierbaren. ‘Tevreden overleden’ staat er op zijn rouwkaart.