The Substance: bloederige mix van body horror en satire

Revenge van Française Coralie Fargeat was een van de beste horrorfilms van 2017. In deze heerlijk bloederige wraakfilm, waarin een jonge vrouw volledig losgaat op haar verkrachter en zijn twee vrienden, werd een feministisch sausje gegoten over een door mannelijke regisseurs gedomineerd horrorgenre en dat smaakte absoluut naar meer.

We hebben er even op moeten wachten, maar dit jaar kwam Fargeat dan toch met een opvolger, getiteld The Substance. De substantie in kwestie is een geelgroen, lichtgevend goedje dat de gebruiker ervan weer jong, strak en aantrekkelijk maakt. Er zijn wel een paar strenge regels om je aan te houden, want de gebruiker wordt niet zelf jong, maar splitst een jonge variant af. Elke versie gaat een week mee, waarna de rollen weer snel omgedraaid moeten worden. Gebeurt dit niet, dan heeft dat grote gevolgen voor het lichaam van de gebruiker.

Body horror dus. In de trant van genremeesters als David Cronenberg en John Carpenter. En ook nu is er weer een flinke dosis feminisme toegevoegd. We volgen de ooit gevierde actrice Elisabeth Sparkle, die door haar producer Harvey – een wel erg vette knipoog naar #MeToo-plurk Harvey Weinstein – wordt afgedankt omdat hij haar te oud vindt. Daarop grijpt Elisabeth, in de hoop weer net zo fris, fruitig en succesvol te worden als vroeger, naar The Substance.

Saillant detail: Elisabeth wordt gespeeld door de inmiddels 61-jarige Amerikaanse actrice Demi Moore, die in de jaren negentig in Hollywood even een superster was dankzij films als Ghost, Indecent Proposal en GI Jane. De afgelopen decennia hebben we echter maar weinig van haar gezien.

Half augustus kan VPRO Cinema zoomen met regisseur Coralie Fargeat.

We lazen dat u vroeger als twaalfjarige met uw grootvader stiekem naar door uw ouders verboden films van David Cronenberg, John Carpenter en Paul Verhoeven keek. Welke uitwerking hadden die films op de kleine Coralie?
Fargeat (lachend): ‘De kleine Coralie voelde zich bevrijd. Ik betrad een geheim universum waar normaal alleen jongens mochten komen. Die films gaven me het gevoel een rebel te zijn en ze gaven me de kracht dingen te doen die eigenlijk verboden waren voor meisjes.’

U noemde ook Paul Verhoeven. Over welke films hebben we het dan?
‘Het begon met RoboCop en die typische Verhoevenmix van plezier en geweld. Toen ik wat ouder was begreep ik ook welke politieke standpunten Verhoeven in deze film innam. En dat deed hij later in Starship Troopers opnieuw. Genrefilms zijn dan ook ideaal om commentaar op de samenleving te geven.’

Waarom?
‘Omdat de films zo spannend en onderhoudend zijn. Kijkers zijn bereid een boodschap te slikken wanneer die ondergeschikt is aan het verhaal. Je kunt het als kijker oppikken of niet. Doe je dat niet, dan heb je toch een fijne film gezien. Je hebt in elk geval nooit het idee dat iets je wordt opgedrongen.’

Dat brengt ons bij The Substance, waarin we zien hoe Elisabeth Sparkle alles op het spel zet om weer jong en begeerlijk te worden. De hoofdrol is voor Demi Moore, die u zes keer wilde zien voordat u besloot dat zij het mocht worden. Waarom twijfelde u?
‘Vooral omdat ik zeker wilde weten dat we allebei op dezelfde lijn zaten. Het is namelijk een nogal uitdagende rol in een genre waarin zij nog niet eerder gewerkt had. Ik ben bekend met haar grote hits uit de jaren negentig, maar ik kende haar niet persoonlijk. Daar wilde ik eerst de tijd voor nemen. Ook om te voorkomen dat Demi voor verrassingen zou komen te staan. Uit haar autobiografie [Inside Out: A Memoir (2019), red.] wist ik al dat ze heel anders is dan in haar films. Dat ze een vechter is die door moeilijke tijden is gegaan en zich altijd staande heeft weten te houden in het door mannen gedomineerde Hollywood. Ze is ook niet bang om risico’s te nemen, wat voor deze film essentieel is, want Demi moest alles laten zien. Niet alleen haar lichaam, ook haar angsten en onzekerheden.’

Komt het verhaal in de film af en toe niet erg dicht bij haar eigen levensverhaal?
‘Eerlijk gezegd was dat ook precies mijn idee toen haar naam bij me opkwam. Ik dacht: dit doet ze nooit. Dit zijn zaken waarmee ze helemaal niet geconfronteerd wil worden. Ik was dan ook aangenaam verrast dat ze gelijk ja zei, maar als je het boek goed leest snap je wel waarom: ouder worden, de ongezonde eis van Hollywood dat vrouwen altijd maar jong en perfect moeten zijn. Het zijn dingen waar ze zelf ook mee te maken heeft gehad. Die brug was ze al overgestoken. Dat bleek ook uit de gesprekken die we vooraf hebben gevoerd. Dat ze voor de film niet door een persoonlijke angst heen gedrukt hoefde te worden. Daar had ze allang vrede mee gesloten. Ik ben zelf achter in de veertig en zat toen ik het verhaal voor de film schreef in een vergelijkbaar proces ten aanzien van ouder worden. De gesprekken met Demi maakten me duidelijk dat we dit onderwerp samen konden aanpakken zonder dat het ons op de een of andere manier zou beschadigen. Daarna hebben we deze film gemaakt.’