De meesterwerken van David Lynch: waar zijn ze te streamen?

Londen 1884. Tegen betaling kunnen kijklustigen op de kermis de verschrikkelijk misvormde John Merrick (John Hurt), artiestennaam The Elephant Man, bekijken. Een jonge arts (Anthony Hopkins) bevrijdt hem uit de klauwen van zijn eigenaar en brengt hem naar een ziekenhuis om hem te onderzoeken. Hij ontdekt dat Merrick intelligent en gevoelig is met een sterke persoonlijkheid. Fascinerend drama dat op feiten gebaseerd is. Een tour-de-force van acteur Hurt om ondanks het afschrikwekkende masker emoties te kunnen spelen. Fraaie Victoriaanse sfeer, ijzersterk scenario, prachtige zwart-wit fotografie. Genomineerd voor acht Oscars, waarvan nul toegekend. Wél een César en BAFTA's, voor beste film en acteur.

Wie de boeken niet gelezen heeft en de recente verfilmingen van Denis Villeneuve heeft gemist tast waarschijnlijk in het duister tijdens het kijken naar deze adapatie van Frank Herberts gelijknamige sciencefiction-reeks. Lynch, kunstschilder van huis uit, ging naar eigen zeggen ooit filmen 'to make paintings move', en dat is hem in deze visueel sterke film prima gelukt. Het verhaal, voor zover na te vertellen, gaat over twee rivaliserende families in het jaar 10191. Om het universum te domineren hebben ze het goedje Spice nodig, dat alleen te halen is op de woestijnwereld Arrakis, oftewel Dune. Met afstand de minste film uit het oeuvre van Lynch, maar desalniettemin interessant.

Een nieuwsgierige jongeman (Kyle MacLachlan) ontdekt in een opgeruimd provinciestadje een onderstroom van sadomasochisme en geweld. Lynch schetst twee werelden: aan de ene kant de gemoedelijkheid van de geschoren gazonnetjes, de vriendelijk zwaaiende burgerij en de onschuldige tienermeisjes. Aan de andere kant de ongebreidelde ontaarding, verbeeld door een maniakale drugsdealer (Dennis Hopper) die zichzelf en een nachtclubzangeres (Isabella Rosselini) op alle mogelijke manieren onteert. Een gelaagde film, een wakende droom die je meevoert naar alle uithoeken van de condition humaine.

In het pittoreske plaatsje Twin Peaks in de staat Washington wordt het naakte, in plastic gewikkelde lijk van scholiere Laura Palmer gevonden. FBI-agent Dale Cooper, een uitstekende speurneus, maar ook een nogal rare snuiter, komt de zaak onderzoeken. Hij voelt zich er meteen thuis: Twin Peaks wordt bevolkt door al even merkwaardige types. Een van de eerste televisieseries die door een gerenommeerd filmregisseur werd gemaakt. Er kwamen aanvankelijk twee seizoenen en de serie verwierf een enorme cultstatus; in 2017 verscheen het derde seizoen (The Return). Lynch zelf heeft een leuk rolletje als Coopers hardhorende chef.

Nadat Sailor (Nicolas Cage) uit de gevangenis wordt vrijgelaten, waar hij een straf uitzat omdat hij - uit zelfverdediging - een man vermoordde, zoekt hij meteen zijn geliefde Lula (Laura Dern) op. Maar Lula's moeder (Diane Ladd, in werkelijkheid ook Derns moeder) heeft een hekel aan Sailor en stuurt een huurmoordenaar achter hem aan. Het verliefde stel vlucht weg in een convertible. Een van de begrijpelijkere films van Lynch, die hem draaide terwijl Twin Peaks op tv triomfen vierde. Wild at Heart won een Gouden Palm in Cannes, onder gejuich, maar ook boe-geroep. Dat laatste misschien door het wel erg excessieve geweld.

Niemand anders dan David Lynch zou zoveel wonderschone beelden en uitstekende acteurs steken in een opzettelijk onbegrijpelijk verhaal. Het begint allemaal nog gewoontjes als Fred (Bill Pullman) videobanden in huis krijgt met beelden van het interieur van zijn huis, gefilmd door een onbekende. Als zijn vrouw (Patricia Arquette) vermoord wordt slaat de nachtmerrie-waanzin toe. De kijker blijft met raadsels zitten, maar kan ook genieten van sfeervolle sequenties en verontrustende muziek van Angelo Badalamenti.

Lynch verbaasde in 1999 vriend en vijand met dit vertederend simpele en tegelijkertijd gepassioneerde, waargebeurde verhaal over een oudere man die per grasmaaier honderden kilometers reist om zijn broer te bezoeken. De 79-jarige voormalige stuntman Richard Farnsworth speelt op prachtige wijze Alvin Straight, die begint aan een serene tocht vol levensherinneringen en geestige ontmoetingen. Farnsworth, die aan botkanker leed, werd overladen met onderscheidingen - waaronder een Oscarnominatie - maar maakte in 2000 een einde aan zijn leven.

De tot dan toe tamelijk onbekende soapactrice Naomi Watts kreeg veel lof (en prijzen) voor haar rol als de keurige en wat naïeve Betty die zich, juist gearriveerd in Los Angeles, ontfermt over een verwarde vrouw met geheugenverlies. Dat is het begin van een verhaal dat vreemder en vreemder wordt en halverwege 180 graden lijkt te draaien. Identiteiten worden verwisseld, dromen blijken werkelijkheid (of andersom) en uiteindelijk raak je geheid de kluts kwijt. Dit alles natuurlijk begeleid door de omineuze muziek van Lynch' vaste componist Angelo Badalamenti. Ja, de film vliegt uiteindelijk behoorlijk uit de bocht maar knaagt nog fijn lang in je hoofd door.

Hollywood-actrice Nikki Grace (Laura Dern) was ooit een ster, maar de rollen liggen tegenwoordig niet meer voor het oprapen. Ze is dan ook erg blij met een nieuwe acteerklus. Maar de film blijkt vervloekt en Nikki verliest zich steeds meer in haar personage. De bijna drie uur durende film wordt ook bevolkt door Poolse prostituees en mensen in konijnenpakken. Lynch' was bij Inland Empire meer geïnteresseerd in een verkenning van het onderbewustzijn dan in een duidelijke verhaallijn. Het maakt Inland Empire net zo fascinerend en ondoorgrondelijk als zijn formidabele debuutfilm Eraserhead.