Ierlands inzending voor de komende Oscars is de hilarische muziekfilm Kneecap, een soort biopic over het Noord-Ierse hiphoptrio Kneecap, dat de laatste jaren furore heeft gemaakt met teksten die gezongen worden in de oorspronkelijke taal van de Ieren, het Gaelic. Noem deze katholieke jongens uit Belfast dan ook niet Noord-Iers, want zij beschouwen het gebied waar zij wonen als ‘het noorden van Ierland’. Alleen protestanten en Britten hebben het over Noord-Ierland.
Ook al spelen de bandleden zichzelf in de film, Kneecap is beslist geen documentaire. Het is eerder een mix van Trainspotting, The Life of Brian en La haine: een onweerstaanbare cocktail van drugs, sektarisch geweld en provocerende humor.
De film draait begin oktober op het festival van Gent, waar twee van de drie bandleden – Mo Chara en DJ Próvaí – aanwezig zijn. Nummer drie, Móglaí Bap, is op vakantie. Dat komt eigenlijk wel goed uit, want terwijl de meeste interviews met het anarchistische drietal uitdraaien op een show waarbij DJ Próvaí steevast een Ierse bivakmuts over zijn hoofd trekt, wordt het groen-wit-oranje geval ditmaal niet tevoorschijn gehaald en geven de twee prettig serieuze antwoorden. Allereerst op de vraag waar de naam van de band, Kneecap (knieschot), vandaan komt.
Mo Chara: ‘We wilden een authentieke naam die iets met Belfast te maken had. Veel bands uit Belfast kiezen voor een veilige naam, omdat ze een Brits of Amerikaans publiek willen aanspreken. Omdat wij ook al zingen in het Gaelic, dat maar door een kleine groep mensen in Belfast gesproken wordt, hoefden wij niet zo voorzichtig te zijn. En dus werd het Kneecap, wat ironisch bedoeld was, want vroeger gaven de paramilitairen je een knieschot als je, zoals wij, over drugs zong.’
De Noord-Ierse muziekfilm Kneecap, een energieke biopic over het gelijknamige hiphoptrio uit Belfast, is een mix van Trainspotting, Life of Brian en La haine. We spraken met twee van de hoofdrolspelers: ‘Mensen kregen een knieschot voor elke vorm van antisociaal gedrag.’
'Dan kwam de priester bij je moeder en zei: “Als je zoon zo doorgaat, schieten ze hem door zijn knie."'
Móglaí Bap en Mo Chara in Kneecap
Je werd door je knieschijf geschoten als je over drugs zong?!
DJ Próvaí: ‘Voor minder ook! Mensen kregen een knieschot voor elke vorm van antisociaal gedrag. Drugsgebruik, autodiefstal, inbraken in je eigen wijk...’
Mo Chara: ‘Toen de politie tijdens The Troubles bepaalde wijken niet meer in durfde, werden ze overgenomen door de IRA. Die regeerde daar met harde hand. Vooraf kreeg je wel netjes een waarschuwing.’
DJ Próvaí: ‘Dan kwam de priester bij je moeder en zei: “Als je zoon zo doorgaat, schieten ze hem door zijn knie.” Het was op een gegeven moment zo ingeburgerd dat er vooraf netjes afspraken werden gemaakt. Dan kreeg een vader de opdracht zijn zoon om een uur of zeven in een achterafsteegje af te leveren, waar de IRA hem dan opwachtte.’
In de film zegt een van jullie: ‘Onze geschiedenis is ons trauma.’
Mo Chara: ‘Kijk, ik ben geboren in 1997, het akkoord was in 1998 [het Goedevrijdagakkoord, dat op 10 april ondertekend werd door de regeringen van het Verenigd Koninkrijk en Ierland, red.] en de Britse soldaten gingen pas echt weg in 2004. Dat is allemaal nog heel recent. Dus het trauma waar we het over hebben is het trauma dat onze ouders aan ons hebben doorgegeven. Bijvoorbeeld als ze geschrokken reageerden wanneer we zeiden dat we naar een bepaalde wijk gingen waar het vroeger levensgevaarlijk was.’
DJ Próvaí: ‘De sektarische strijd is overigens niet door de bevolking gecreëerd maar door de politiek, zodat katholieken en protestanten elkáár de schuld zouden geven van wat er allemaal misging in plaats van de regering. Gelukkig gaan de huidige generaties veel beter met elkaar om. We hebben fans aan beide kanten.’
Michael Fassbender in Kneecap
Welke rol spelen jullie teksten in het Gaelic daarbij?
Mo Chara: ‘Het is niet iets waar we heel bewust mee bezig waren. We spraken al Gaelic met elkaar voor we muziek begonnen te maken en dat is zo gebleven. Maar we merken wel dat het effect heeft. De regisseur van Kneecap, Rich Peppiatt, is Brits en toen hij met het script bezig was heeft hij een tijdje les gehad in Gaelic. Op een gegeven moment vroeg hij de andere cursisten waarom ze daar waren en de helft zei: “Vanwege de songs van Kneecap.” Kijk, Gaelic was altijd iets onschuldigs uit het verleden, iets wat eigenlijk geen onderdeel van de moderne wereld had moeten zijn. Toen kwamen wij en gingen we het over dingen van nu hebben, over de jeugdcultuur... in het Gaelic!’
DJ Próvaí: ‘Eerder was het een taal voor in de klas. Je leerde het wel op school, maar in de pauzes sprak iedereen weer Engels met elkaar. De jeugd keerde zich af van hun eigen taal. Ook uit schaamte, want het was de taal van de verliezer. Maar dat is de laatste jaren gekanteld. Mensen in Ierland zijn weer trots op hun taal.’
In jullie nummers gaan jullie harde humor niet uit de weg...
Mo Chara: ‘Humor is de beste manier om iets over te brengen. Neem The Troubles, dat was jarenlang echt een taboeonderwerp, maar omdat wij in onze songs iedereen op de hak nemen – republikeinen én unionisten – leidt dat tot een zekere verbroedering. Móglaí was ooit in een unionistische wijk tijdens een van de jaarlijkse marsen. Een paar gasten riepen tegen hem dat hij in vijandelijk gebied was en noemden hem een “Fenian cunt” [“Fenian” verwijst naar de Irish Republican Brotherhood, een geheime organisatie die een onafhankelijke democratische republiek nastreefde. “Fenian cunts” is ook de titel van een nummer van Kneecap, red.]. Móglaí begon meteen terug te schreeuwen, maar dat was alleen om te plagen, want daarna hebben ze samen een Guinness gedronken.’
DJ Próvaí: ‘Juist omdat we uit een tijd vol haat en dood komen, is er samen om lachen de beste manier om dat te verwerken.’
Kneecap in de bioscoop
Kneecap draait vanaf 21 november in de Nederlandse bioscopen