Kracht (1990): gerestaureerde Gouden Kalfwinnaar van Frouke Fokkema

Een van de belangrijkste en invloedrijkste Nederlandse filmproducenten van de afgelopen vijftig jaar is Matthijs van Heijningen. Samen met zijn partner Guurtje Buddenberg runde hij Sigma Pictures, het filmproductiebedrijf achter grote publiekslievelingen als Ciske de Rat (1984), Van de koele meren des doods (1982) en De lift (1983), en prijswinnende drama’s als De stilte rond Christine M. (1982) en 1000 Rosen (1994).

Van Heijningen stond bekend als bikkelhard en bemoeizuchtig, maar ook als iemand die nieuw filmtalent het vertrouwen en de ruimte gaf om zich als maker te ontwikkelen. Vele vooraanstaande Nederlandse filmregisseurs, waaronder Nouchka van Brakel, Dick Maas en Ate de Jong, maakten hun speelfilmdebuut bij Sigma Pictures.

Deze maand eerde Eye Filmmuseum de succesvolle filmproducent vanwege zijn tachtigste verjaardag met een retrospectief van zijn beste werk. Sinds kort zijn die films ook te zien op de Eye Film Player.

Een van die nieuwe toevoegingen is het intrigerende plattelandsdrama Kracht (1990) van Frouke Fokkema, in een nieuwe 4K-restauratie. Fokkema’s debuut – waarmee ze het Gouden Kalf voor beste regisseur won – draait om de relatie tussen de sullige Limburgse boer en weduwnaar Bert (mooie rol van Theu Boermans) en de verveelde en gefrustreerde stadse kunstenaar Roos (Anneke Blok, in haar speelfilmdebuut).

In de sombere en zwartkomische opening van de film wordt meteen de toon gezet: Berts vrouw is dood en omdat de lijkwagen vast komt te zitten in de modder, moet het lichaam naar de begraafplaats worden vervoerd met paard en wagen. Vertraagd komt de rouwstoet aan bij de kerk, waar dan al een andere dienst bezig is. En dus besluit de pragmatische Bert het lichaam dan maar zelf te cremeren. In een van zijn eigen stallen.

Vervolgens zien we hoe hij op een grote landbouwbeurs Roos ontmoet, die valt voor zijn ietwat lompe charmes, en die na hun eerste ongemakkelijke hotelafspraakje besluit om bij Bert en zijn broodnuchtere familie op de boerderij te komen wonen. Het vormt het begin van een verknipte relatie, waarin Roos de gelijke probeert te zijn van Berts overleden vrouw, en daarin wel heel erg ver blijkt te willen gaan.

De charme van het ook in het buitenland meermaals bekroonde Kracht – in feite een soort absurde en tragische filmvariant op Boer zoekt vrouw – schuilt in de oer-Nederlandse setting, het aangename verteltempo en het knappe acteerwerk. Resulterend in enkele hoogst ongemakkelijke maar ook fascinerende scènes, waarin het praktische plattelandsleven in schril contrast komt te staan met stadse romantiek.