In het boek Difficult Men beschrijft journalist Brett Martin hoe getalenteerde schrijvers een enorme kwaliteitsimpuls gaven aan tv-series.

‘We moeten ruimte maken voor de singleminded geniuses, de Lena Dunhams van de wereld’ - Kevin Spacey zei het eind augustus in zijn veelbesproken keynote speech in Edinburgh. Nu, een dikke maand later, is hier het boek verkrijgbaar waaruit Spacey in zijn speech citeerde, Difficult Men van de Amerikaanse journalist Brett Martin. Het boek beschrijft hoe een creatieve revolutie de schrijver aan de macht bracht en televisie status gaf. Een ontwikkeling die er uiteindelijk toe leidde dat een 24-jarige debutante met een gouden idee zich niet eerst moeizaam hoefde op te werken en te bewijzen, maar vrijwel direct aan de top werd gezet van haar eigen serie-imperium als schrijver, showrunner, regisseur, actrice én mede-producent: Lena Dunham en haar veelbekroonde serie Girls bij HBO. De bazen van HBO hadden het lef en de intuïtie om met de jongedame in zee te gaan, en vele miljoenen te stoppen in haar idee – over durfkapitaal gesproken. Een hoogtepunt, als het gaat om de autonomie van de schrijver.

Difficult Men is een kloek werkje. De sjeu in het boek komt van de vele anekdotes over de ontstaansgeschiedenis van series, het gedoe op de set en de overpeinzingen van de showrunners. Heerlijk om te lezen. Los van de inhoud is zo’n boek als dit van belang, omdat het gewicht geeft aan het idee van televisie als gelijkwaardige tegenhanger van film. Een idee dat begin vorig jaar voor het eerst werd geponeerd in een symposium van The New Yorker  en nu vrij algemeen gangbaar is.

Overigens is Martin's boek niet het enige: The Revolution Was Televised (2013) van tv-criticus Alan Sepinwall is  een soortgelijk boek met interviews en set-anekdotes. Het verschil zit ‘m in de opvatting en misschien ook wel de smaak van de auteurs: waar Sepinwall ook Buffy the Vampire Slayer, 24 en Battlestar Galactica meeneemt, vertrekt Martin vanuit het idee van een stel monomane of ‘moeilijke’ figuren, de difficult men uit de titel. Waarmee Martin zowel de schrijvers bedoelt, de lastpakken die de studio’s hoofdbrekens gaven met hun rare ideeën over drugsdealende leraren, maffiabazen met lebensangst en andere getormenteerde anti -helden, als die anti-helden zelf.

De verhalen die ze ons de afgelopen tien jaar vertelden hebben één belangrijke overeenkomst: ze gaan over ‘the beast within’, woorden uit Nick Lowe’s titelsong van The Sopranos. Onze innerlijke demonen, onze dark side. Een klassiek thema waarmee tv inderdaad aansluit op literatuur en film.



Maar volgens Martin, zo schrijft hij in de epiloog waarin hij vooruitblikt op de toekomst, liggen de ‘artistieke triomfen’ van het Gouden Tijdperk al achter ons . David Simon kwam na The Wire met Treme, dat 1 december begint aan zijn laatste seizoen - ook heel goed, maar lang niet zo goed als die ene grote knaller, een serie die algemeen wordt beschouwd als het beste ooit gemaakt voor tv.  Laten we hopen dat Martin zich hierin vergist, nu langlopende series zoals Mad Men, Dexter en Breaking Bad stoppen. In dat verband is het nieuws van eind september dat  Breaking Bad showrunner Vince Gilligan een oud script van hemzelf uit 2002, de copper Battle Creek, gaat bewerken met aan boord David Shore van House M.D. (al is dat een klinkende naam), niet direct hoopgevend. Gilligan's Battle Creek werd in 2002 niet in productie genomen. Een oud idee opwarmen, is dat nu het beste dat Gilligan, die nu duidelijk is op de toppen van zijn kunnen, vermag?

De boeken van Martin en Sepinwall gaan over een mannenwereld. En hoewel tv afgelopen jaren een nieuwe hausse liet zien aan interessante vrouwenrollen, achter de schermen staan er nog maar weinig aan het roer. Lena Dunham is eigenlijk de eerste, en dat alweer drie jaar. Ann Biderman maakte dit jaar indruk met haar pure, hardboiled parel Ray Donovan en van haar is bekend dat ze de broek aanheeft in haar writersroom. Maar hoeveel van haar ideeën sneuvelen, of niet, staat nog niet te boek. Hopelijk kan Martin over tien jaar komen met deel twee, over bitches van showrunners, en de demonen die zij op ons los laten . We kunnen niet wachten.