Beijing Spring: verboden beelden bewijzen de Chinese protestbeweging in 1978

Het leek even het begin van een nieuwe tijd, eind jaren zeventig. Partijvoorzitter Mao was in 1976 overleden, opvolger Deng Xiaoping wilde de economie, het land moderniseren. Een groep politieke activisten en jonge kunstenaars, waaronder een jonge Ai WeiWei, die zichzelf de Stars Art Group noemde, greep de gelegenheid aan vrijheid van meningsuiting en expressie te eisen. Op een muur bij het Tiananmenplein, al snel de Muur van de Democratie gedoopt, werden kunstwerken en pamfletten opgehangen.

De activiteiten van de protestbeweging en de gebeurtenissen bij de Muur van de Democratie zijn vastgelegd door een jonge filmmaker, Chi Xiaoning geheten. In Beijing Spring worden de beelden die Chi Xiaoning met gevaar voor eigen leven schoot – filmen was überhaupt strafbaar –, versneden met commentaar van de betrokken kunstenaars en activisten. Ze praten vrijuit, vanuit de landen waarheen ze vluchtten toen de beweging in 1980 door Deng Xiaoping werd verboden en de politieke activisten werden opgepakt en voor vele jaren in de gevangenis verdwenen – de Lente van Beijing was ineens voorbij.

De maker van die filmbeelden komt zelf niet aan het woord, hij overleed in 2007. De getalenteerde, moedige filmmaker Chi Xiaoning bleef zijn verdere leven onzichtbaar, monddood gemaakt door dat repressieve systeem dat hij in die hoopvolle herfstdagen van 1978 met zijn camera bevocht. Zijn film ging ondergronds, werd veertig jaar lang onderhands doorgegeven, kwam nooit naar buiten, om vrienden en familie niet in gevaar te brengen. Toen Chi Xiaoning overleed, was een lange speurtocht nodig om de filmrollen te vinden.

De Lente van Beijing werd vakkundig verwijderd uit de Chinese geschiedenisboeken. Die Muur van de Democratie heeft nooit bestaan. Chi’s film bewijst het tegendeel. De enige kopie bevindt zich in kunstmuseum M+ in Hongkong. Misschien moet maar snel een tweede kopie worden gemaakt, om elders te bewaren, voor het geval dat.